ບັນດາທ່ານຜູ້ຟັງທີ່ເຄົາລົບລາຍການຊຸມຊົນລາວ ໃນທະວີບອາເມຣິກາ ຂອງວີໂອເອລາວສຳລັບແລງວັນອາທິດມື້ນີ້, ພວກເຮົາຈະເອົາການສຳພາດ ກັບທ່ານເຂັມເພັດ ພະຍາໄຊ ທີ່ເກີດຢູ່ເມືອງຫີນເຫີບ ເຂດເໜືອຂອງແຂວງວຽງຈັນ ຊຶ່ງພໍ່ແມ່ຂອງທ່ານໄດ້ພາມາຢູ່ສະຫະລັດ ໃນປີ 1981. ໃນນີ້ ທ່ານຈະເລົ່າເຖິງປະຫວັດຄວາມເປັນມາຂອງຄອບຄົວທ່ານທີ່ໄດ້ມາຕັງຖິ່ນຖານໃໝ່ໃນສະຫະລັດ ຈົນໄດ້ກາຍເປັນດາລາສະແດງລະຄອນຮູບເງົາອາເມຣິກັນ ເລື້ອງນຶ່ງທີ່ໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມລະດັບທົ່ວໂລກ ພ້ອມທັງການດຳລົງຊີວິດ ຂອງຊຸມຊົນລາວ ໃນເມືອງແຟຣສໂນ, ລັດຄາລິຟໍເນຍ. ລາຍລະອຽດ ຈະເປັນແນວໃດນັ້ນ ຂໍເຊີນທ່ານໄປຟັງຈາກບົວສະຫວັນໄດ້ ໃນອັນດັບຕໍ່ໄປ.
ຫຼາຍທ່ານອາດຈະໄດ້ເບິ່ງລະຄອນອາເມຣິກັນ ເລື້ອງສັດປະຫລາດດາມເມີ ຫລື Dahrmer Monster ຜ່ານໂທລະພາບອອນລາຍນ໌ Netflix ທີ່ເລີ້ມນຳອອກມາສູ່ສາຍຕາຂອງຜູ້ຊົມທົ່ວໂລກມາໄດ້ສອງເດືອນຜ່ານມານັ້ນແລ້ວເນາະ. ຖ້າທ່ານໃດໄດ້ເບິ່ງລະຄອນຮູບເງົາເລື້ອງນີ້ແລ້ວ ກໍຈະເຫັນວ່າ ຕົວລະຄອນຄົນນຶ່ງທີ່ສະແດງເປັນພໍ່ຂອງເດັກຊາຍລາວສອງຄົນຢູ່ນັ້ນ ເວົ້າພາສາລາວໄດ້ຢ່າງຄ່ອງແຄ້ວ ແບບບໍ່ມີສຳນຽງຜິດຜ້ຽນເລີຍ. ດາລາຄົນນັ້ນກໍຄື ທ່ານເຂັມເພັດ ພະຍາໄຊ ນັ້ນເອງ. ທ່ານເປັນນັກສະແດງລະຄອນອາເມຣິກັນເຊື້ອສາຍລາວ ແລະມີນາມສິນລະປິນວ່າ KP. ທ່ານເກີດຢູ່ເມືອງຫີນເຫີບ ຊຶ່ງຢູ່ໃນເຂດເໜືອຂອງແຂວງວຽງຈັນ. ພໍ່ຂອງທ່ານເປັນຄົນຊຳເໜືອ ແລະເຄີຍເປັນອາຈານສອນໃນໂຮງຮຽນສ້າງຄູດົງໂດກ ຊຶ່ງຖືວ່າເປັນຄົນມີການສຶກສາສູງແລະມີຊື່ສຽງຜູ້ນຶ່ງໃນສະໄໝກ່ອນ.
ໃນປີ 1980 ພໍ່ແມ່ຂອງທ່ານໄດ້ພາຄອບຄົວທີ່ມີລູກ 4 ຄົນ ແລະແມ່ເຖົ້າອອກຈາກລາວໄປຢູ່ສູນອົບພະຍົບໃນປະເທດໄທ ແລ້ວກໍໄດ້ມາຕັ້ງຖິ່ນຖານໃໝ່ໃນສະຫະລັດໃນປີ 1981. ທ່ານເຂັມເພັດ ຕອນນັ້ນມີອາຍຸໄດ້ 6 ປີປາຍ ແລະທ່ານກໍຍັງຈຳໄດ້ຫລາຍສິ່ງຫລາຍຢ່າງ ຊຶ່ງທ່ານເລົ່າເຖິງປະຫວັດຂອງທ່ານ ແລະຄອບຄົວໃນຕອນຢູ່ລາວນັ້ນສູ່ຟັງວ່າ:
ກ່ອນມາຕັ້ງຖິ່ນຖານອັນໝັ້ນຄົງຢູ່ໃນເມືອງແຟຣສໂນ, ລັດຄາລິຟໍເນຍນັ້ນຄອບຄົວຂອງທ່ານເຂັມເພັດກໍໄດ້ໄປຢູ່ຫລາຍບ່ອນມາກ່ອນ ຊຶ່ງທ່ານເລົ່າສູ່ຟັງດັ່ງນີ້:
ສ່ວນທ່ານເຂັມເພັດເອງ ກໍສືບຕໍ່ຮຽນໃຫ້ຈົບຊັ້ນມັດທະຍົມປາຍ ແລະກໍໄດ້ທຶນການສຶກສາຕໍ່ຂັ້ນປະລິນຍາຕີຝ່າຍສະແດງລະຄອນ ແລະຮູບເງົາ ໃນມະຫາວິທະຍາໄລຂອງລັດຄາລິຟໍເນຍຢູ່ເມືອງແຟຣສໂນເປັນເວລາ 10 ປີ ຊຶ່ງດົນກວ່າປົກກະຕິ ເພາະທ່ານຕ້ອງໄດ້ຢຸດຮຽນເພື່ອໄປສະແດງລະຄອນໃນບາງໄລຍະ ເພື່ອຫາເງິນລ້ຽງຄອບຄົວ ແລະຝຶກຝົນຕົນເອງໃນການສະແດງຕົວຈິງ ແລ້ວຈຶ່ງກັບມາເຂົ້າຮຽນຄືນໃຫ້ຈົບ.
ໂດຍໄປຕາມຄວາມຫວັງ ແລະຄວາມໄຝ່ຝັນຢາກເປັນນັກສະແດງທີ່ດີເດັ່ນໃນວົງການລະຄອນຮູບເງົາຂອງອາເມຣິກັນ ທ່ານໄດ້ສືບຕໍ່ຮຽນໃນຂັ້ນປະລິນຍາໂທ ດ້ານການສະແດງລະຄອນຮູບເງົາຂອງຄົນເອເຊຍ ຢູ່ໃນມະຫາວິທະຍາໄລລັດ ຮາວາຍ ຊຶ່ງຕອນນັ້ນທ່ານໄດ້ພາພັນລະຍາ ແລະລູກຊາຍນ້ອຍຂອງທ່ານ ຍົກຍ້າຍໄປຢູ່ລັດຮາວາຍເປັນໄລຍະນຶ່ງ ກ່ອນຈະກັບມາຢູ່ໃນເມືອງແຟຣສໂນ ເພື່ອມາຢູ່ໃກ້ກັບພໍ່ແມ່ ແລະຍາດພີ່ນ້ອງອີກ.
ເມືອງແຟຣສໂນເປັນເມືອງໃຫຍ່ແຫ່ງນຶ່ງ ຢູ່ເຂດຮ່ອມພູຍ່ານກາງ ຫລື Central Valley ຊຶ່ງມີພົນລະເມືອງຫລາຍກວ່າ 7 ແສນຄົນ ແລະຖືວ່າເປັນເຂດນຶ່ງທີ່ມີປະຊາຄົມຊົນເຜົ່າຕ່າງໆທີ່ມາຈາກລາວ ແລະຈາກປະເທດເພື່ອນບ້ານຂອງລາວ ເຊັ່ນກຳປູເຈຍ ແລະຫວຽດນາມອາໄສຢູ່ເປັນຈຳນວນຫລວງຫລາຍ ຊຶ່ງອາດຈະຫລາຍກວ່າເມືອງອື່ນໆ ຢູ່ໃນສະຫະລັດ ນອກຈາກບາງເມືອງ ໃນລັດພາກໃຕ້ຂອງປະເທດ ເຊັ່ນເທັກຊັສ ແລະເທັນເນສຊີ ຊຶ່ງທ່ານເຂັມເພັດເລົ່າສູ່ຟັງດັ່ງນີ້:
ເມື່ອຖາມເຖິງເຫດຜົນວ່າ ເປັນຫຍັງຊາວອົບພະຍົບມາຈາກລາວ ແລະຈາກປະເທດເພື່ອນບ້ານຈຶ່ງມັກໄປຢູ່ໃນເມືອງແຟຣສໂນ ທ່ານເຂັມເພັດຕອບວ່າ:
ຄ້າຍໆກັບຊຸມຊົນລາວໃນເຂດອື່ນຂອງສະຫະລັດ ເນື່ອງຈາກວ່າຊາວລາວລຸ້ນກ່ອນ ທີ່ໄດ້ອົບພະຍົບໜີຈາກບ້ານເກີດເມືອງນອນ ມາຕັ້ງຖິ່ນຖານໃໝ່ຢູ່ຕ່າງປະເທດ ຕ້ອງໄດ້ບາກບັ່ນ ຫາລ້ຽງຄອບຄົວໂດຍບໍ່ມີໂອກາດໄດ້ໄປເຂົ້າໂຮງຮຽນ ຫລື ສືບຕໍ່ການສຶກສາໃນສະຫະລັດ ຈຶ່ງໄດ້ຍຶດອາຊີບໃນການເຮັດຮົ້ວເຮັດ ສວນ ຫລືປູກຝັງ ເປັນສ່ວນໃຫຍ່ ແຕ່ວ່າລຸ້ນລູກ ລຸ້ນຫລານຂອງເຂົາເຈົ້າ ກໍໄດ້ຮັບການສຶກສາ ແລະມີອາຊີບວຽກງານດີເມື່ອໃຫຍ່ຂຶ້ນມາ ດັ່ງທີ່ທ່ານເຂັມເພັດເລົ່າສູ່ຟັງວ່າ:
"ຂ້ອຍຄິດວ່າເຂົາເຈົ້າເຮັດໄຮ່ແມ່ນຍ້ອນຜູ້ເຖົ້າເຂົາເຈົ້າມານີ້ຍ້ອນເຖົ້າແລ້ວຈຶ່ງສາມາດກັບໄປຮຽນໄດ້, ຫຼາຍຄົນຢາກກັບໄປຮຽນແຕ່ຕ້ອງຫາວຽກເຮັດ. ດັ່ງນັ້ນສ່ວນຫຼາຍແມ່ນວຽກງານແຮງງານ, ວຽກງານຄູ່ມື, ສາຍໂຮງງານ. ມີຊຸມຊົນຈໍານວນຫຼາຍທີ່ໄດ້ຮັບການສຶກສາຈາກປະເທດເກົ່າຂອງພວກເຂົາ, ແຕ່ຍ້ອນວ່າພວກເຂົາບໍ່ສາມາດປ່ຽນການສຶກສາຈາກປະເທດເກົ່າມາຢູ່ທີ່ນີ້, ພວກເຂົາຕ້ອງເຮັດວຽກ. ແລະຍັງ, ພວກເຂົາເຈົ້າເສຍສະລະສໍາລັບເດັກນ້ອຍ. ດັ່ງນັ້ນເດັກນ້ອຍຫຼາຍໃນວິທະຍາໄລໃນປັດຈຸບັນ. ພວກເຂົາເຈົ້າມີລະດັບ, ພວກເຂົາເຈົ້າເປັນທ່ານຫມໍ, ທະນາຍຄວາມ, ພວກເຂົາເຈົ້າມີຕໍາແຫນ່ງສູງໃນຊຸມຊົນໃນປັດຈຸບັນ. ດັ່ງນັ້ນ, ເຂົາເຈົ້າບໍ່ໄດ້ເຮັດໄຮ່ອີກຕໍ່ໄປ. ລຸ້ນໜຸ່ມສ່ວນຫຼາຍບໍ່ໄດ້ເຮັດໄຮ່. ພວກເຂົາເຮັດອາຊີບອື່ນ."
ແຕ່ ເຖິງແມ່ນຈະເກີດຢູ່ອາເມຣິກາ ຫລືເຕີບໃຫຍ່ ແລະໄດ້ຮັບການສຶກສາຢູ່ໃນລະບົບອາເມຣິກັນ ກໍຕາມ ລູກຫລານຂອງຄົນລາວໃນເມືອງນັ້ນ ແຕ່ເຂົາເຈົ້າກໍບໍ່ລືມຮາກເຫງົ້າທີ່ມາຂອງຕົນ ຊຶ່ງທ່ານເຂັມເພັດເລົ່າເຖິງເລື້ອງນີ້ ສູ່ຟັງວ່າ:
"ໃນເວລາດຽວກັນຮູ້ວ່າເຂົາເຈົ້າຈະກັບຄືນໄປຫາຊຸມຊົນເພື່ອໃຫ້ແນ່ໃຈວ່າເດັກນ້ອຍຂອງພວກເຮົາເຂົ້າໃຈບ່ອນທີ່ພວກເຮົາມາຈາກ, ຂອງເຂົາເຈົ້າ Americanized. ແມ່ນແລ້ວ, ແຕ່ໃນເວລາດຽວກັນ, ເຈົ້າຮູ້, ວັດແລະຊຸມຊົນທີ່ຊ່ວຍເຫຼືອທຸກຢ່າງຮ່ວມກັນສໍາລັບພວກເຮົາທີ່ເປັນຊຸມຊົນ, ຂ້າພະເຈົ້າຄິດວ່າເປັນສິ່ງສໍາຄັນໃນທົ່ວສະຫະລັດ, ເປັນຫຍັງພວກເຮົາເຮັດສິ່ງຕ່າງໆເພື່ອຊຸມຊົນຂອງພວກເຮົາແລະກັບອິນເຕີເນັດ. . ເດັກນ້ອຍອື່ນໆ ເດັກນ້ອຍອື່ນໆກໍາລັງພະຍາຍາມຊອກຫາຕົວຕົນໃຫມ່ຫຼືເຊື່ອມຕໍ່ກັບຄົນອື່ນກັບເຟສບຸກ, ກັບ Instagram ເພື່ອສົນທະນາແລະເຊື່ອມຕໍ່ວັດທະນະທໍາ."
ພ້ອມກັນນັ້ນ ເພື່ອສືບຕໍ່ຮັກສາມູນເຊື້ອປະເພນີ ອັນດີງາມຂອງບັນພະບູລຸດຂອງຕົນໄວ້ ປະຊາຄົມລາວ ກໍຄືປະຊາຄົມເຊື້ອສາຍຕາເອເຊຍຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ ອື່ນທີ່ເປັນກຸ່ມຊົນຊາດຊົນເຜົ່າ ຂ້ອນຂ້າງໃຫຍ່ ຢູ່ໃນເມືອງແຟຣສໂນໄດ້ພາກັນສ້າງວັດວາຂຶ້ນມາ.
ເຖິງຈະເປັນກຸ່ມຊົນເຜົ່າສ່ວນນ້ອຍ ແຕ່ຄົນເຊື້ອຊາດລາວ ກໍຄື ເຊື້ອຊາດເອເຊຍຕາເວັນຢູ່ໃນເມືອງແຟຣສໂນ ກໍບໍ່ຢຸດຢັ້ງໃນການພັດທະນາຕົນເອງ ແລະຫລາຍຄົນ ກໍໄດ້ກາຍເປັນຜູ້ທີ່ມີບົດບາດສຳຄັນໃນວົງການເມືອງ ແລະເສດຖະກິດຂອງສະຫະລັດ.
ສ່ວນທ່ານເຂັມເພັດແລ້ວ ເປັນຄົນລາວຜູ້ນຶ່ງທີ່ບອກວ່າທ່ານ ບໍ່ເຄີຍລືມວ່າຕົນເປັນໃຜ ແລະມາຈາກໃສ. ສະນັ້ນ ການທີ່ຖືກເລືອກໃຫ້ສະແດງໃນເລື້ອງ Dahrmer Monster ນັ້ນ ແມ່ນສ້າງຄວາມພູມໃຈໃຫ້ທ່ານຫລາຍ ເພາະ ລະຄອນເລື້ອງນີ້ແມ່ນອີງໃສ່ເລື້ອງຈິງຊຶ່ງເປັນເລື້ອງອາດຊະຍາກຳ ເກີດຂຶ້ນໃນລັດວິສຄອນຊິນໃນປີ 1990 ຫາ 1991 ທີ່ມີ 10 ສາກ. ໃນນັ້ນ ມັນມີສ່ວນນຶ່ງ ທີ່ສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນປະສົບການອັນຫຍຸ້ງຍາກຂອງອົບພະຍົບຊາວຈາກລາວ ໃນການປັບຕົວເຂົ້າກັບສັງຄົມ ແລະວັດທະນະທຳ ຢູ່ໃນບ່ອນຕັ້ງຖິ່ນຖານໃໝ່ໆໃນລັດນັ້ນ. ການທີ່ໄດ້ສະແດງເປັນພໍ່ຂອງເດັກຊາຍສອງຄົນທີ່ຕົກເປັນເຫຍື່ອຂອງນັກລ້າເດັກຊາຍແລະ ນັກຂ້າແຈຟຟຣີ ດາມເມີ, ທ່ານມີໂອກາດໄດ້ເວົ້າພາສາລາວ ໃນບາງສາກ ເຊັ່ນຕອນຂຶ້ນສານ ທ່ານກ່າວວ່າເປັນພາສາລາວວ່າ “ເຮົາເປັນອົບພະຍົບທີ່ມາປະເທດນີ້ ພວກເຮົາເຮັດວຽກໜັກ … ເຮົາບໍ່ມີເງິນພໍ ເພື່ອຈ້າງທະນາຍຄວາມ.” ການໄດ້ເວົ້າເປັນພາສາລາວໃນລະຄອນຮູບເງົາອາເມຣິກັນ ທີ່ໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມສູງ ເຊັ່ນນີ້ ທ່ານຖືວ່າໄດ້ເອົາພາສາລາວ ແລະຮູບຮ່າງ ລັກສະນາ ຂອງຄົນລາວອອກສູ່ສາຍຫູ ສາຍຕາຂອງຜູ້ຊົມໃນທົ່ວໂລກຊຶ່ງທ່ານໃຫ້ຄຳເຫັນວ່າ:
“ມັນເປັນເລື້ອງສໍາຄັນຫຼາຍທີ່ຕ້ອງບອດໃຫ້ປະຊາຄົມຂອງພວກເຮົາຮູ້ວ່າ ມີຄົນຢູ່ໃນອຸດສາຫະກໍານີ້ ທີ່ເປັນຕົວແທນຂອງປະຊາຄົມພວກເຮົາ ແລະ ຂ້ອຍຢາກສະຫນັບສະຫນູນປະຊາຄົມຂອງພວກເຮົາບໍ່ດ້ານໃດກໍດ້ານນຶ່ງ. ເຈົ້າຮູ້ບໍ່ຂ້ອຍເປັນ ຜູ້ໃຫ້ຄຳແນະນຳແກ່ເດັກນ້ອຍຫຼາຍຄົນ ເພາະວ່າພວກເຂົາເປັນຄົນລຸ້ນໃໝ່ທີ່ພວກເຮົາຢາກສ້າງຂຶ້ນມາ ແລະຂ້ອຍກໍເປັນປາກເປັນສຽງໃຫ້ແກ່ປະຊາຄົມເຮົາ.”
ເລື້ອງນີ້ເປັນລະຄອນຮູບເງົາທີ່ເວົ້າເປັນພາສາອັງກິດທີ່ສາຍຜ່ານໂທລະພາບອອນລາຍນ໌ Netflix ທີ່ມີຜູ້ຊົມຫລາຍທີ່ສຸດໃນໂລກໃນໄລຍະ 2 ຫລື 3 ອາທິດທຳອິດທີ່ມັນເລີ້ມເອົາອອກມາສາຍ ໃນທ້າຍເດືອນກັນຍາຜ່ານມາ ຊຶ່ງມີຜູ້ຊົມ ຫລາຍລ້ານຄົນຢູ່ໃນ 90 ປະເທດ.
ນອກຈາກການເປັນຕົວແທນຂອງຄົນລາວ ໃນອຸດສາຫະກຳບັນເທີງຂອງອາເມຣິກັນ ທີ່ໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມສູງໃນເວທີສາກົນແລ້ວ ທ່ານເຂັມເພັດກໍຍັງຈະສືບຕໍ່ເອົາເລື້ອງລາວ ແລະວິຖີດຳລົງຊີວິດຂອງຄົນລາວຢູ່ໃນສະຫະລັດ ແລະຢູ່ໃນປະເທດລາວ ອອກສູ່ສາຍຕາຂອງຄົນໃນເວທີສາກົນ ໂດຍຜ່ານການຂຽນເລື້ອງ ແລະສ້າງລະຄອນຮູບເງົາດ້ວຍຕົນເອງອີກດ້ວຍ.
ທີ່ທ່ານໄດ້ຟັງຜ່ານໄປນັ້ນ ເປັນເລື້ອງລາວຂອງທ່ານເຂັມເພັດ ພະຍາໄຊ ທີ່ໄດ້ກາຍເປັນນັກສະແດງລະຄອນຮູບເງົາອາເມຣິກັນ ຫລັງຈາກພໍ່ແມ່ຂອງທ່ານ ພາ ເຂົ້າມາຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ໃນເມືອງແຟຣສໂນ, ລັດຄາລິຟໍເນຍ ຊຶ່ງຕັ້ງຢູ່ໃນພາກຕາເວັນຕົກຂອງສະຫະລັດ ແຕ່ຕອນທ່ານຍັງນ້ອຍ. ຂໍເຊີນທ່ານ ຮັບຟັງລາຍການຊຸມຊົນຊາວລາວ ເລື້ອງໃໝ່ ໃນອາທິດໜ້າເວລາດຽວກັນນີ້.
