ການພົ້ນອອກຈາກຕຳແໜ່ງຂອງປະທານປະເທດຫວຽດນາມຕິດຕໍ່ກັນ ໝາຍເຖິງດ້ານນຶ່ງກ່ຽວກັບການຕໍ່ຕ້ານການສໍ້ລາດບັງຫຼວງ ທີ່ໄດ້ຈັດແຈງໂດຍເລຂາທິການໃຫຍ່ ທ່ານຫງວຽນ ຟູ ຈອງ, ແລະປະທານປະເທດຄົນຕໍ່ໄປ ຕ້ອງ “ມີປະຫວັດທີ່ສະອາດ,” ອີງຕາມນັກຊ່ຽວຊານ ໃນປະເທດອອສເຕຣເລຍ ທີ່ໄດ້ກ່າວຕໍ່ VOA ພາສາຫວຽດນາມ, ເຊິ່ງ ທິບສຸດາ ມີລາຍລະອຽດມາສະເໜີທ່ານ.
ຫວຽດນາມ ມີກຳນົດຈະເລືອກເອົາປາມຸກລັດຄົນໃໝ່ຂອງປະເທດ ພາຍຫຼັງປະທານປະເທດ ທ່ານຫວູ ວັນ ເທືອງ ຖືກປົດອອກຈາກຕຳແໜ່ງທັງໝົດຂອງພັກ ແລະ ລັດ, ກໍໄດ້ໂພສຂໍ້ຄວາມໃນກາງເດືອນແລ້ວນີ້ ຍ້ອນມີການກະທຳຜິດທີ່ບໍ່ໄດ້ລະບຸເຈາະຈົງ, ເຊິ່ງຜູ້ຮອງຕຳແໜ່ງຂອງທ່ານ ຄື ທ່ານນາງຫວໍ ທິ ອັນ ຊວນ (Vo Thi Anh Xuan) ເຂົ້າມາດໍາລົງຕໍາແໜ່ງເປັນຮັກສາການ ປະທານປະເທດ ແທນ.
ທ່ານ ເທືອງ ແມ່ນປະທານປະເທດຄົນທີສອງ ທີ່ຖືກປົດອອກຈາກຕຳແໜ່ງ ໃນເວລາພຽງນຶ່ງປີ ລຸນຫຼັງອະດີດປະທານປະເທດ ທ່ານຫງວຽນ ຊວນ ຟຸກ ກໍໄດ້ປະເຊີນກັບຊະຕາກຳແບບດຽວກັນ ໃນເດືອນກຸມພາ ປີ 2023.
ການປ່ຽນແປງແບບບໍ່ຢຸດຢັ້ງຂອງປະມຸກລັດ ແມ່ນບໍ່ເຄີຍມີມາກ່ອນ ຢູ່ປະເທດຫວຽດນາມ. ນັບແຕ່ປີ 2016 ເປັນຕົ້ນມາ, ປະເທດກໍມີ ປະທານປະເທດ ພຽງ 3 ທ່ານ (ເຊິ່ງໃນນັ້ນລວມມີ ທ່ານຕຣັນ ດາຍ ກວາງ, ໄດ້ເຖິງແກ່ມໍລະນະກຳໃນຂະນະດໍາລົງຕໍາແໜ່ງ), ປະທານປະເທດ 1 ທ່ານ ເຊິ່ງເປັນທັງຫົວໜ້າພັກ ທ່ານ ຫງວຽນ ຟູ່ ຈອງ ແລະ ຮັກສາການປະທານປະເທດ (ທ່ານນາງ ແດງ ຖີ ຫງອກ ຖິນ ນຶ່ງຄັ້ງ, ແລະ ທ່ານນາງ ຫວໍ ຖີ ແອງ ຊຸນ, ສອງຄັ້ງ).
ອີງຕາມກົດລະບຽບຂອງພັກ, ປະທານປະເທດ ຕ້ອງຖືກເລືອກໂດຍບັນດາສະມາຊິກກົມການເມືອງລະດັບສູງຂອງພັກຄອມມິວນິສ ທີ່ດໍາລົງຕຳແໜ່ງໃນປະຈຸບັນ ຜູ້ທີ່ໄດ້ປະຕິບັດໜ້າທີ່ຢ່າງໜ້ອຍນຶ່ງສະໄໝເຕັມ. ສະນັ້ນ, ນອກຈາກເລຂາທິການໃຫຍ່ ທ່ານຫງວຽນ ຟູ່ ຈອງ ແລ້ວ, ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ທ່ານຟາມ ໝິນ ຈິ່ນ ແລະ ປະທານສະພາແຫ່ງຊາດ ທ່ານຫວູງ ດິນ ຫູເຫວ ແລ້ວ, ມີພຽງ 2 ທ່ານເທົ່ານັ້ນ ທີ່ມີສິດສໍາລັບການເລືອກຕັ້ງຄື ທ່ານນາງທຣວງ ຖິ ໝ່າຍ (Truong Thi Mai), ສະມາຊິກຖາວອນຂອງເລຂາທິການໃຫຍ່ ທັງເປັນຫົວໜ້າຄະນະພະນັກງານສູນກາງພັກ ແລະ ທ່ານໂຕ ລໍາ (To Lam), ລັດຖະມົນຕີວ່າການກະຊວງປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບ.
ທ່ານຄາຣ໌ ເຕເອີ (Carl Thayer), ນັກຊ່ຽວຊານທາງດ້ານການເມືອງຂອງຫວຽດນາມ ຢູ່ສະຖາບັນກ່ຽວກັບການປ້ອງກັນປະເທດອອສເຕຣເລຍກ່າວວ່າ “ທ່ານນາງທຣວງ ຖິ ໝ່າຍ ຈະຕ້ອງເປັນຜູ້ທີ່ມີຄວາມປອດໃນຖານະສະພາຕໍ່າ ເພື່ອໃຫ້ກາຍເປັນປະທານປະເທດຄົນຕໍ່ໄປ. ທ່ານນາງເປັນຜູ້ນຳອາວຸໂສທີ່ມີປະສົບການຫຼາຍ ຜູ້ທີ່ດຳລົງຫຼາຍຕຳແໜ່ງລະດັບສູງ ໃນພັກຄອມມິວນິສຫວຽດນາມ, ເມື່ອມໍ່ໆມານີ້.”
ທ່ານກ່າວຕື່ມວ່າ “ທ່ານນາງ ໝ່າຍ ເຂົ້າຮັບຕໍາແໜ່ງແທນປະທານປະເທດ ທ່ານ ເທືອງ ເພື່ອຮັບຕ້ອນເອກອັກຄະລັດຖະທູດລາວ ໃນວັນທີ 14 ມີນາ, ອັນໄດ້ເຮັດໃຫ້ເກີດມີການສັນນິຖານກັນໃນບາງສ່ວນວ່າ ທ່ານນາງຈະໄດ້ເຂົ້າມາຮັບຕຳແໜ່ງແທນ ທ່ານ ເທືອງ.”
ອີງຕາມທ່ານ ເຕເອີ, ທ່ານນາງ ໝ່າຍ ອາຍຸ 66 ປີ, ຈະມີອາຍຸຄົບ 68 ປີ ເມື່ອກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຄັ້ງຕໍ່ໄປຂອງພັກ ຈະຖືກຈັດຂຶ້ນໃນປີ 2026. ທ່ານນາງຈຳເປັນຕ້ອງໄດ້ຮັບການຍົກເວັ້ນທາງດ້ານອາຍຸ ເປັນກໍລະນີພິເສດ ໃນພື້ນຖານເງື່ອນໄຂພິເສດໂດຍຄະນະກຳມະການສູນກາງພັກ ເພື່ອຈະສາມາດສືບຕໍ່ດຳລົງຕໍາແໜ່ງຕໍ່ໄປໄດ້. ດັ່ງທີ່ ທ່ານຫງວຽນ ຟູ່ ຈອງ ຫຼືດັ່ງທີ່ ອະດີດປະທານປະເທດ ທ່ານຫງວຽນ ຊວນ ຟຸກ ເປັນ ໃນປີ 2021.
ທ່ານ ເຕເອີ ໃຫ້ຄວາມເຫັນວ່າ "ເພດຂອງທ່ານນາງ ສາມາດເປັນສິ່ງຂັດຂວາງທ່ານນາງໄດ້." ທ່ານກ່າວຕໍ່ໄປວ່າ “ສະນັ້ນ, ທ່ານນາງຈະເປັນຜູ້ມາແທນທີ່ ທີ່ດີຂອງ ທ່ານ ເທືອງ, ໂດຍສະເພາະ ຖ້າຫາກວ່າ ທ່ານນາງບໍ່ມີຄວາມປາດຖະໜາທີ່ຈະດຳລົງຕຳແໜ່ງຂັ້ນນຳຂອງປະເທດ ໃນອະນາຄົດ.”
ສ່ວນ ທ່ານໂຕ ລໍາ, ລັດຖະມົນຕີວ່າການກະຊວງຮັກສາຄວາມສະຫງົບ, ເຊິ່ງມີຕໍາແໜ່ງຕໍ່າກວ່າ ທ່ານນາງ ໝ່າຍ ໃນລໍາດັບກົມການເມືອງຂອງພັກຄອມມູນີສ, ເຊິ່ງສາດສະດາຈານ ເຕເອີ ກ່າວວ່າ ເຖິງແມ່ນທ່ານຈະມີອາຍຸຫຼາຍກວ່າ 68 ປີໃນປີ 2026 ແລະຍັງຕ້ອງການການຍົກເວັ້ນເລື້ອງອາຍຸເປັນພິເສດເຊັ່ນກັນກໍຕາມ, ແຕ່ທ່ານ ກໍມີຄວາມທະເຍີທະຍານທີ່ຈະກາຍມາເປັນເລຂາທິການໃຫຍ່ຂອງພັກ ເພື່ອມາແທນທີ່ ທ່ານ ຈອງ.
ອີງຕາມການບັນທຶກຂອງ ທ່ານ ເຕເອີ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ ເມື່ອພັກຄອມມິວນິສຫວຽດນາມ ໄດ້ທໍາການເລືອກຜູ້ທີ່ຈະມາແທນທີ່ ປະທານປະເທດ ທ່ານຫງວຽນ ຊວນ ຟຸກ ເຊິ່ງຖືກປົດອອກຈາກຕໍາແໜ່ງ ໃນປີ 2023, ທ່ານໂຕ ລໍາ ບໍ່ໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມການແຂ່ງຂັນກັບ ທ່ານຫວໍ ວັນ ເທືອງ. ທ່ານກ່າວວ່າ “ທ່ານບໍ່ຢາກລາອອກຈາກການດໍາລົງຕຳແໜ່ງລັດຖະມົນຕີວ່າການກະຊວງປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບ ໃນເວລານັ້ນ.”
ນອກນັ້ນ ຍັງມີສອງສະຖານະການທີ່ ທ່ານ ເຕເອີ ເຊື່ອວ່າ “ຍັງຢູ່ໄກ” ກໍແມ່ນວ່າ ທ່ານນາງ ຫວໍ ຖີ ແອງ ຊຸນ ເປັນຮັກສາການປະທານປະເທດ ຈະປະຕິບັດຕຳແໜ່ງທີ່ຍັງເຫຼືອ ເຊິ່ງຈະສິ້ນສຸດລົງໃນເດືອນພຶດສະພາ ປີ 2026, ຫຼື ເລຂາທິການໃຫຍ່ ທ່ານຫງວຽນ ຟູ ຈອງ ຈະເຂົ້າດໍາລົງຕຳແໜ່ງປະທານປະເທດອີກຄັ້ງນຶ່ງ. ແນວໃດກໍຕາມ, ສະພາບກ່ຽວກັບບັນຫາສຸຂະພາບໃນປະຈຸບັນ ແລະຄວາມແຂງແຮງທາງຮ່າງກາຍຂອງ ທ່ານ ຈອງ "ທີ່ມີນໍ້າຫນັກຫຼາຍ ເປັນການຂັດຂວາງກ່ຽວກັບແຜນການດັ່ງກ່າວນີ້," ທ່ານ ເຕເອີ ກ່າວ.
ເມື່ອຖືກຖາມວ່າ ຄຸນສົມບັດໃດທີ່ພັກ ກໍາລັງສະແຫວງຫາທີ່ສຸດສໍາລັບປະມຸກລັດຄົນຕໍ່ໄປ ລຸນຫຼັງການໂຄ່ນລົ້ມ ທ່ານ ຟຸກ ແລະ ທ່ານ ເທືອງ? ທ່ານຄາຣ໌ ເຕເອີ ກ່າວວ່າ “ຜູ້ທີ່ຈະມາດຳລົງຕຳແໜ່ງເປັນປະທານປະເທດ ຕ້ອງມີປະຫວັດທີ່ສະອາດ ແລະ ບໍ່ຝ່າຝືນໃນ 19 ຂໍ້ ທີ່ສະມາຊິກພັກບໍ່ສົມຄວນຕ້ອງກະທໍາ ເຊັ່ນດຽວກັບລະບຽບການກ່ຽວກັບຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງການວາງໂຕເປັນແບບຢ່າງ.”
ທ່ານ ເຕເອີ ກ່າວຢໍ້າວ່າ 4 ໃນຈຳນວນ 18 ສະມາຊິກກົມການເມືອງລະດັບສູງ ທີ່ຖືກປົດອອກຈາກຕຳແໜ່ງ ເປັນຜົນມາຈາກຂະບວນການຕ້ານການສໍ້ລາດບັງຫຼວງຂອງ ທ່ານ ເທືອງ ຈົນມາຮອດປັດຈຸບັນ, ເຖິງແມ່ນຄະນະກໍາມະການສູນກາງພັກ ຊຸດທີ 13 ຈະມາຮອດເຄິ່ງສະໄໝຂອງຕົນກໍຕາມ, ແຕ່ກໍເຮັດໃຫ້ພັກຂາດເຂີນພະນັກງານ ເພື່ອເລືອກເອົາເປັນປະທານປະເທດຄົນໃໝ່.
ທ່ານໄດ້ຕໍາໜິບາງຂໍ້ເຫຼົ່ານີ້ ຕໍ່ເລຂາທິການໃຫຍ່ ທ່ານຫງວຽນ ຟູ ຈອງ ເອງ ທີ່ວ່າ “ທ່ານ ຈອງ ເປັນຫົວໜ້າຄະນະກໍາມາທິການບຸກຄະລາກອນ ທີ່ຖືກກ່າວຫາວ່າ ດໍາເນີນການກວດກາບັນດາຜູ້ລົງສະໝັກ ສຳລັບຄະນະກຳມະການສູນກາງພັກຊຸດທີ 12 ແລະ ຊຸດທີ 13 ຂອງພັກ.”
ທ່ານ ເຕເອີ ຊີ້ໃຫ້ເຫັນວ່າ ນັບຕັ້ງແຕ່ປີ 2021 ເປັນຕົ້ນມາ, ມີເຈົ້າໜ້າທີ່ຂັ້ນສູງຂອງພັກຢ່າງໜ້ອຍ 70 ຄົນ, ໃນນັ້ນລວມມີລັດຖະມົນຕີ 5 ຄົນ ຫຼື ອະດີດລັດຖະມົນຕີທີ່ຖືກປົດອອກອີກຈໍານວນນຶ່ງ. ຕັ້ງແຕ່ນັ້ນມາ, ທ່ານ ເທືອງ ແມ່ນຊະມາຊິກກຳມະການກົມການເມືອງຄົນທີ 4 ທີ່ຖືກປົດອອກຈາກຕຳແໜ່ງ.
ທ່ານ ເຕເອີ ກ່າວຕື່ມວ່າ "ທ່ານ ຈອງ ສົມຄວນໄດ້ຮັບກຽດສໍາລັບຄວາມພະຍາຍາມຂອງທ່ານ ເພື່ອຕ້ານການສໍ້ລາດບັງຫຼວງ ແລະປັບປຸງການຄັດເລືອກຜູ້ນໍາໂດຍການກໍານົດເງື່ອນໄຂທີ່ເຂັ້ມງວດ, ແຕ່ທ່ານ ຍັງຕ້ອງຮັບຜິດຊອບສໍາລັບການອອກຈາກຕໍາແໜ່ງຂອງກຳມະການກົມການເມືອງລະດັບສູງ ທີ່ເປົ່າຫວ່າງ ແລະຮັບຜິດຊອບຂັ້ນຕອນການຄັດເລືອກຜູ້ນໍາ ທີ່ເຮັດໃຫ້ເກີດໝາກຜົນອັນບໍ່ດີຫຼາຍຢ່າງ."
ດັ່ງນັ້ນ, ອີງຕາມທ່ານສາດສະດາຈານແລ້ວ, ທ່ານ ຈອງ “ຕ້ອງແກ້ຕົວທ່ານເອງໂດຍເຮັດໃຫ້ດີກວ່າເກົ່າ ໃນຖານະເປັນຫົວໜ້າຄະນະກຳມະການກົມການເມືອງ ທີ່ກໍາລັງຄັດເລືອກເອົາຜູ້ສະໝັກເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນທົ່ວປະເທດ ຄັ້ງທີ 14 ຂອງພັກ” ທ່ານເຕເອີ ກ່າວ.
The consecutive downfall of state presidents in Vietnam speaks to the flipside of the anti-graft drive orchestrated by Party chief Nguyen Phu Trong and the next president must ‘have a clean sheet’, an Australia-based expert told VOA Vietnamese.
Vietnam is slated to pick a new head of state after President Vo Van Thuong was removed from all Party and State posts in the middle of last month for unspecified wrongdoings. His deputy, Ms Vo Thi Anh Xuan, is serving as Acting President.
Thuong is the second president to be ousted in just over a year after his predecessor Nguyen Xuan Phuc faced the same fate in February 2023.
Such constant change of heads of state are unprecedented in Vietnam. Since 2016, the country has had 3 presidents (including Mr. Tran Dai Quang who passed away while in office), 1 president cum party chief (Nguyen Phu Trong) and acting presidents (Ms Dang Thi Ngoc Thinh once and Ms. Vo Thi Anh Xuan twice).
Strongest candidates
According to Party rules, president must be picked among incumbent current Politburo members who has served at least one full term. Therefore, apart from Secretary General Nguyen Phu Trong, Prime Minister Pham Minh Chinh and National Assembly Chairman Vuong Dinh Hue, only two left are eligible for selection: Ms Truong Thi Mai, permanent member of the Secretariat cum Head of the Central Personnel Committee and Mr To Lam, Minister of Public Security.
“Truong Thi Mai would be safe as houses to become the next president. She is an experienced veteran senior leader who has held a variety of high-level posts in the Vietnam Communist Party. Recently,” said Carl Thayer, an expert on Vietnamese politics at the Australian Academy of Defence.
“Mai stood in for President Thuong to receive the Lao Ambassador (on March 14), giving rise to speculation in some quarters that she was tipped to replace Thuong,” he added.
According to Thayer, Mai, who is 66, will be 68 when the next Party Congress is scheduled to be held in 2026. She would need to be granted a special age exemption on exceptional grounds by the Party’s Central Committee to be able to continue stay, as Nguyen Phu Trong or former President Nguyen Xuan Phu were in 2021.
“Her gender could stand against her,” remarked Thayer. “So, she would be a good replacement for Thuong especially if she has no future leadership aspirations.”
As for Minister of Public Security To Lam, who is lower to Mai in Politburo rank, Professor Thayer said that although he will be over 68 in 2026 and will also need a special exemption, he ‘has ambitions to become party General Secretary’ to succeed Trong.
When the Party picked a replacement for ousted President Nguyen Xuan Phuc in 2023, To Lam did not join the race with Vo Van Thuong, Thayer noted. “He did not want to give up his post as Minister of Public Security at that time,” he said.
There are also two scenarios which Thayer deemed ‘remote’: that is Acting President Vo Thi Anh Xuan will serve out the remaining term in office that ends in May 2026 or Secretary General Nguyen Phu Trong once again assumes the presidency. However, Trong’s current health conditions and physical stamina ‘weigh heavily against this scenario’, says Thayer.
Asked what qualities the Party seek the most in the next head of state following the ousters of Phuc and Thuong, Carl Thayer said: “The person to serve as state president must have a clean sheet and not committed any of the nineteen things party members must not do as well as regulations on the responsibility of setting an example.”
Four out of 18 Politburo members have been ousted as a result of Trong’s aggressive anti-corruption campaign so far, even though the 13th Central Committee is just over half way through its term, rendering the Party short-staffed to pick a new president, remarked Thayer.
He blamed some of this on Party Chief Nguyen Phu Trong himself: “Trong headed the personnel committee charged with vetting candidates for the Central Committee for the twelfth and thirteenth national congresses.”
Since 2021, at least 70 high-ranking party officials, including 5 ministers or former ministers were dismissed. Thuong was the fourth Politburo member to be dismissed since, Thayer pointed out.
“Trong deserves credit for his effort to combat corruption and improve leadership selection by establishing rigorous criteria, but he must also bear responsibility for leaving Politburo vacancies unfilled and some responsibility for overseeing a leadership selection process that has turned up so many bad apples,” said Thayer.
Therefore, according to the professor, Trong ‘must redeem himself as head of the personnel committee that is presently selecting candidates for the 14th national party congress’, he said
ຟໍຣັມສະແດງຄວາມຄິດເຫັນ