ເດືອນມີນານີ້ ແມ່ນເດືອນຄົບຮອບ 10 ປີຂອງສົງຄາມອີຮັກ.
ການປະເມີນບາງອັນເວົ້າ ວ່າ ຄ່າໃຊ້ຈ່າຍໃນການເຮັດສົງຄາມ
ຢູ່ອີຣັກ ຕົກເປັນປະມານສອງພັນຕື້ໂດລ່າ ແລະຈໍານວນຜູ້ເສຍ
ຊີວິດ ທັງທະຫານ ແລະພົນລະເຮືອນ ແມ່ນມີເກືອບຮອດສອງ
ແສນຄົນ.ສົງຄາມດັ່ງກ່າວທີ່ໄດ້ເລີ້ມຕົ້ນຂຶ້ນ ໂດຍການຍິງລູກ
ສອນໄຟຖະຫລົ່ມແບກແດດ ໃນວັນທີ 20 ມີນາ 2003 ເວລາ
02:30 ຕາມເວລາສາກົນ ຫລື 10:30 ເຊົ້າ ຕາມເວລາໃນ
ເມືອງລາວນັ້ນ ແມ່ນໄດ້ປ່ຽນແປງວິທີການທໍາສົງຄາມຂອງກອງ
ທັບ ສະຫະລັດໄປຕະຫຼອດການ. Luis Ramirez ຜູ້ສື່ຂ່າວວີໂອ
ເອປະຈໍາທໍານຽບຫ້າແຈ ຫຼືກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດສະຫະລັດ
ມີລາຍງານເລຶ່ອງນີ້ ຊຶ່ງທອງປານ ຈະນໍາມາສະເໜີທ່ານ.
ເບິ່ງວີດິໂອລາຍງານນີ້ ເປັນພາສາອັງກິດ:
ມັນເປັນສົງຄາມທີ່ໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນແບບສົງຄາມໂດຍທົ່ວໆໄປ. ກ່າວຄື ກອງທັບສະຫະລັດ ເຂົ້າໄປສູ້ລົບກັບກອງທັບອີຣັກ ດ້ວຍວັດຖຸປະສົງທີ່ແຈ້ງຂາວ. ນັ້ນຄື ເພື່ອໂຄ່ນລົ້ມລັດ ຖະບານຂອງ ຊັດດາມ ຮູສເຊນ ຜູ້ນໍາອີຣັກ.
ແຕ່ສົງຄາມອັນຍືດເຍື້ອຍາວນານ ທີ່ຕິດຕາມມານັ້ນ ແມ່ນແຕກຕ່າງໄປຈາກສົງຄາມ ໂດຍທົ່ວໄປ ແລະໄດ້ຫຼໍ່ຫຼອມວິທີການທີ່ສະຫະລັດຈະຮັບມືກັບຂໍ້ຂັດແຍ້ງຕ່າງໆ ໃນ ອະນາຄົດ.
ໃນປີ 2011 ລັດຖະບານໂອບາມາໄດ້ເລືອກ ທີ່ຈະບໍ່ລວມເອົາການປ່ຽນແປງລະບອບ ການປົກຄອງ ເຂົ້າໃນເປົ້າໝາຍຂອງສະຫະລັດໃນລີເບຍ ໂດຍອ້າງເຫດຜົນເຖິງຄວາມ ຜິດພາດຢູ່ໃນອີຣັກ.
ທ່ານໂອບາມາເວົ້າວ່າ: “ການປ່ຽນແປງການປົກຄອງຢູ່ທີ່ນັ້ນ ໄດ້ໃຊ້ເວລາດົນ
ເຖິງແປດປີ ບວກກັບການສູນເສຍຊີວິດຂອງຊາວອະເມຣິກັນ ແລະຊາວອີຣັກ
ໄປຫຼາຍພັນຄົນ ແລະສູນເສຍຄ່າໃຊ້ຈ່າຍເກືອບວ່ານຶ່ງພັນຕື້ໂດລ່າ. ນັ້ນຄືສິ່ງ
ທີ່ພວກເຮົາບໍ່ສາມາດຈະເຮັດຊໍ້າອີກໄດ້.”
ປະມວນພາບຈາກການບຸກລຸກອີຣັກ ເມື່ອ 10 ປີກ່ອນ:
ກອງທັບສະຫະລັດທີ່ມີແສນຍານຸພາບອັນຍິ່ງໃຫຍ່ ສາມາດທໍາລາຍກອງທັບຂອງຊັດດາມ
ຮູສເຊັນ ໄດ້ຢ່າງລາບຄາບ ແລະປະກາດໄຊຊະນະໄດ້ ຢ່າງວ່ອງໄວ. ແຕ່ການຈັດການກັບ
ຄວາມຮຸນແຮງທາງສາສະໜາ ທີ່ລະເບີດຂຶ້ນ ຫຼັງຈາກຊັດດາມ ຮູສເຊນ ໄດ້ຖືກໂຄ່ນລົ້ມ
ໄປແລ້ວນັ້ນ ແມ່ນເປັນອີກເລຶ່ອງນຶ່ງ.
ນັກວິເຄາະ Jim Thomas ໃຫ້ຄໍາເຫັນດັ່ງນີ້:
ທ່ານ ຈິມ ທໍມັສ ເວົ້າວ່າ: “ທີ່ຈິງນັ້ນ ເວົ້າລວມແລ້ວ ການບຸກລຸກເຂົ້າໄປແມ່ນ
ເປັນພາກສ່ວນທີ່ງ່າຍ. ແລະຢ່າງທີ່ເຫັນຫັ້ນລະ ການຍຶດຄອງແມ່ນເປັນເລຶ່ອງ ທີ່ໜັກໜ່ວງກວ່າ. ແລະກອງທັບຂອງພວກເຮົາ ເຖິງແມ່ນພວກ ເຂົາເຈົ້າໄດ້
ປະຕິບັດການຢ່າງມີປະສິດທິພາບທີ່ສຸດ ໃນການສູ້ລົບກັບກອງທັບໃຫຍ່ໆ
ແບບທໍາມະດາທົ່ວໄປອີກກອງທັບນຶ່ງກໍຕາມ ແລະຈິງໆແລ້ວ ພວກເຂົາເຈົ້າ
ບໍ່ໄດ້ມີການກຽມພ້ອມ ສໍາລັບການທໍາສົງຄາມກັບພວກຫົວຮຸນແຮງ ແລະ
ພວກກໍ່ການຮ້າຍ ທີ່ບໍ່ທໍາການສູ້ລົບແບບທໍາມະດາໆ ທີ່ທະຫານຂອງພວກ
ເຮົາ ເຄີຍໄດ້ພົບພໍ້ນັ້ນ.”
ການສູ້ລົບແບບໃໝ່ ໄດ້ບັງຄັບໃຫ້ມີການປ່ຽນແປງໃນນະໂຍບາຍ ແລະ ພາກປະຕິບັດຢູ່
ພາກພື້ນດິນຂອງກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດສະຫະລັດ ທີ່ຕ້ອງໄດ້ຂຽນຄູ່ມືຄໍາແນະນໍາໃໝ່
ຂື້ນມາ ກ່ຽວກັບການປະຕິບັດງານຕໍ່ຕ້ານ ການກໍ່ການຮ້າຍແຮງ ວິທີການເກັບກໍາຂໍ້ມູນ
ລັບທີ່ຖືກປັບປຸງໃຫ້ດີຂຶ້ນ ການເນັ້ນໜັກຫຼາຍຂຶ້ນໃສ່ຄວາມເຂົ້າໃຈດ້ານປະເພນີວັດທະ
ນະທໍາ ແລະ ຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບວິທີການຈັດການ ກັບວັດຖຸລະເບີດທີ່ເຮັດເອງ ເປັນຕົ້ນ.
ແຕ່ສ່ວນໃຫຍ່ແລ້ວ ມັນແມ່ນເວລາອັນຍາວນານ ແລະຄ່າສິ້ນເປືອງຂອງສົງຄາມ ທີ່ໄດ້ຫຼໍ່
ຫຼອມໂຄງສ້າງ ດ້ານການປ້ອງກັນຂອງສະຫະລັດ ຄືນໃໝ່.
ວີດິໂອ: ຊາວອີຣັກມີຄວາມເຫັນປະປົນກັນ ກ່ຽວກັບສົງຄາມ:
ນັກວິເຄາະ ຈິມ ທໍມັສ ເວົ້າວ່າ: “ສິ່ງທີ່ພວກເຮົາໄດ້ຮຽນຮູ້ນັ້ນ ກໍຄືວ່າ ການຍຶດຄອງ
ໂດຍສະເພາະ ແມ່ນຈະເປັນການສິ້ນເປືອງຄ່າໃຊ້ຈ່າຍຢ່າງ ໜ້າເຫຼືອເຊື່ອແລະ
ບາງທີອາດຈະມີຄວາມເຕັມໃຈໜ້ອຍຫລາຍ ໃນສ່ວນຂອງບັນດາຜູ້ນໍາທາງການ
ເມືອງທັງຫຼາຍ ທີ່ຈະຢາກໃຫ້ປະເທດຮັບເອົາພາລະກິດຮັກສາຄວາມທຸ່ນທ່ຽງ ຢູ່
ໃນປະເທດທີ່ເຮົາເຂົ້າໄປບຸກລຸກນັ້ນ ຕະຫຼອດທັງການປະຕິບັດການຕ້ານຢັນພວກຫົວຮຸນແຮງ ໃນຂອບເຂດກວ້າງຂວາງ ໂດຍສະເພາະຖ້າຫາກວ່າພາລະ
ກິດດັ່ງກ່າວນັ້ນ ຈະຍືດເຍື້ອອອກໄປ.”
ຍ້ອນຄວາມຄິດເຫັນຂອງມະຫາຊົນສະຫະລັດ ຫັນໄປຕໍ່ຕ້ານການເຮັດສົງຄາມບັ້ນໃຫຍ່ໆ
ນັ້ນ ການເພັ່ງເລັງຈຶ່ງໄດ້ປ່ຽນໄປເນັ້ນໜັກໃສ່ວິທີການປະຕິບັດການ ທີ່ບໍ່ສິ້ນເປືອງຄ່າໃຊ້
ຈ່າຍຫຼາຍ ທີ່ອາໄສຍົນບໍ່ມີຄົນຂັບ ແລະໜ່ວຍປະຕິບັດການພິເສດເປັນດ້ານຫຼັກ ຕະຫຼອດ
ທັງການຝຶກແອບບັນດາພາຄີແລະພັນທະມິດ ໃຫ້ສາມາດຈັດການ ກັບຂໍ້ຂັດແຍ້ງຕ່າງໆ
ທີ່ເກີດຂຶ້ນ ຢູ່ໃນຂົງເຂດຂອງພວກເຂົາເຈົ້ານັ້ນ ດ້ວຍຕົນເອງ.
ວິທີການດັ່ງກ່າວ ເຮັດໃຫ້ເກີດມີຄໍາຖາມຂຶ້ນມາວ່າ ບົດຮຽນທີ່ໄດ້ຖອດຖອນຈາກສົງຄາມໃນ
ອີຣັກນັ້ນ ແມ່ນໄດ້ເຮັດໃຫ້ທາງເລືອກທໍາສົງຄາມງ່າຍຂຶ້ນ ກວ່າເມື່ອສິບປີຜ່ານມານັ້ນ ຫຼືບໍ່.
ວິດີໂອກ່ຽວກັບຄວາມຮູ້ສຶກຂອງຊາວອາເມຣິກັນ ກ່ຽວກັບສົງຄາມອີຣັກ:
ການປະເມີນບາງອັນເວົ້າ ວ່າ ຄ່າໃຊ້ຈ່າຍໃນການເຮັດສົງຄາມ
ຢູ່ອີຣັກ ຕົກເປັນປະມານສອງພັນຕື້ໂດລ່າ ແລະຈໍານວນຜູ້ເສຍ
ຊີວິດ ທັງທະຫານ ແລະພົນລະເຮືອນ ແມ່ນມີເກືອບຮອດສອງ
ແສນຄົນ.ສົງຄາມດັ່ງກ່າວທີ່ໄດ້ເລີ້ມຕົ້ນຂຶ້ນ ໂດຍການຍິງລູກ
ສອນໄຟຖະຫລົ່ມແບກແດດ ໃນວັນທີ 20 ມີນາ 2003 ເວລາ
02:30 ຕາມເວລາສາກົນ ຫລື 10:30 ເຊົ້າ ຕາມເວລາໃນ
ເມືອງລາວນັ້ນ ແມ່ນໄດ້ປ່ຽນແປງວິທີການທໍາສົງຄາມຂອງກອງ
ທັບ ສະຫະລັດໄປຕະຫຼອດການ. Luis Ramirez ຜູ້ສື່ຂ່າວວີໂອ
ເອປະຈໍາທໍານຽບຫ້າແຈ ຫຼືກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດສະຫະລັດ
ມີລາຍງານເລຶ່ອງນີ້ ຊຶ່ງທອງປານ ຈະນໍາມາສະເໜີທ່ານ.
ເບິ່ງວີດິໂອລາຍງານນີ້ ເປັນພາສາອັງກິດ:
ມັນເປັນສົງຄາມທີ່ໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນແບບສົງຄາມໂດຍທົ່ວໆໄປ. ກ່າວຄື ກອງທັບສະຫະລັດ ເຂົ້າໄປສູ້ລົບກັບກອງທັບອີຣັກ ດ້ວຍວັດຖຸປະສົງທີ່ແຈ້ງຂາວ. ນັ້ນຄື ເພື່ອໂຄ່ນລົ້ມລັດ ຖະບານຂອງ ຊັດດາມ ຮູສເຊນ ຜູ້ນໍາອີຣັກ.
ແຕ່ສົງຄາມອັນຍືດເຍື້ອຍາວນານ ທີ່ຕິດຕາມມານັ້ນ ແມ່ນແຕກຕ່າງໄປຈາກສົງຄາມ ໂດຍທົ່ວໄປ ແລະໄດ້ຫຼໍ່ຫຼອມວິທີການທີ່ສະຫະລັດຈະຮັບມືກັບຂໍ້ຂັດແຍ້ງຕ່າງໆ ໃນ ອະນາຄົດ.
ໃນປີ 2011 ລັດຖະບານໂອບາມາໄດ້ເລືອກ ທີ່ຈະບໍ່ລວມເອົາການປ່ຽນແປງລະບອບ ການປົກຄອງ ເຂົ້າໃນເປົ້າໝາຍຂອງສະຫະລັດໃນລີເບຍ ໂດຍອ້າງເຫດຜົນເຖິງຄວາມ ຜິດພາດຢູ່ໃນອີຣັກ.
ທ່ານໂອບາມາເວົ້າວ່າ: “ການປ່ຽນແປງການປົກຄອງຢູ່ທີ່ນັ້ນ ໄດ້ໃຊ້ເວລາດົນ
ເຖິງແປດປີ ບວກກັບການສູນເສຍຊີວິດຂອງຊາວອະເມຣິກັນ ແລະຊາວອີຣັກ
ໄປຫຼາຍພັນຄົນ ແລະສູນເສຍຄ່າໃຊ້ຈ່າຍເກືອບວ່ານຶ່ງພັນຕື້ໂດລ່າ. ນັ້ນຄືສິ່ງ
ທີ່ພວກເຮົາບໍ່ສາມາດຈະເຮັດຊໍ້າອີກໄດ້.”
ປະມວນພາບຈາກການບຸກລຸກອີຣັກ ເມື່ອ 10 ປີກ່ອນ:
ກອງທັບສະຫະລັດທີ່ມີແສນຍານຸພາບອັນຍິ່ງໃຫຍ່ ສາມາດທໍາລາຍກອງທັບຂອງຊັດດາມ
ຮູສເຊັນ ໄດ້ຢ່າງລາບຄາບ ແລະປະກາດໄຊຊະນະໄດ້ ຢ່າງວ່ອງໄວ. ແຕ່ການຈັດການກັບ
ຄວາມຮຸນແຮງທາງສາສະໜາ ທີ່ລະເບີດຂຶ້ນ ຫຼັງຈາກຊັດດາມ ຮູສເຊນ ໄດ້ຖືກໂຄ່ນລົ້ມ
ໄປແລ້ວນັ້ນ ແມ່ນເປັນອີກເລຶ່ອງນຶ່ງ.
ນັກວິເຄາະ Jim Thomas ໃຫ້ຄໍາເຫັນດັ່ງນີ້:
ທ່ານ ຈິມ ທໍມັສ ເວົ້າວ່າ: “ທີ່ຈິງນັ້ນ ເວົ້າລວມແລ້ວ ການບຸກລຸກເຂົ້າໄປແມ່ນ
ເປັນພາກສ່ວນທີ່ງ່າຍ. ແລະຢ່າງທີ່ເຫັນຫັ້ນລະ ການຍຶດຄອງແມ່ນເປັນເລຶ່ອງ ທີ່ໜັກໜ່ວງກວ່າ. ແລະກອງທັບຂອງພວກເຮົາ ເຖິງແມ່ນພວກ ເຂົາເຈົ້າໄດ້
ປະຕິບັດການຢ່າງມີປະສິດທິພາບທີ່ສຸດ ໃນການສູ້ລົບກັບກອງທັບໃຫຍ່ໆ
ແບບທໍາມະດາທົ່ວໄປອີກກອງທັບນຶ່ງກໍຕາມ ແລະຈິງໆແລ້ວ ພວກເຂົາເຈົ້າ
ບໍ່ໄດ້ມີການກຽມພ້ອມ ສໍາລັບການທໍາສົງຄາມກັບພວກຫົວຮຸນແຮງ ແລະ
ພວກກໍ່ການຮ້າຍ ທີ່ບໍ່ທໍາການສູ້ລົບແບບທໍາມະດາໆ ທີ່ທະຫານຂອງພວກ
ເຮົາ ເຄີຍໄດ້ພົບພໍ້ນັ້ນ.”
ການສູ້ລົບແບບໃໝ່ ໄດ້ບັງຄັບໃຫ້ມີການປ່ຽນແປງໃນນະໂຍບາຍ ແລະ ພາກປະຕິບັດຢູ່
ພາກພື້ນດິນຂອງກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດສະຫະລັດ ທີ່ຕ້ອງໄດ້ຂຽນຄູ່ມືຄໍາແນະນໍາໃໝ່
ຂື້ນມາ ກ່ຽວກັບການປະຕິບັດງານຕໍ່ຕ້ານ ການກໍ່ການຮ້າຍແຮງ ວິທີການເກັບກໍາຂໍ້ມູນ
ລັບທີ່ຖືກປັບປຸງໃຫ້ດີຂຶ້ນ ການເນັ້ນໜັກຫຼາຍຂຶ້ນໃສ່ຄວາມເຂົ້າໃຈດ້ານປະເພນີວັດທະ
ນະທໍາ ແລະ ຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບວິທີການຈັດການ ກັບວັດຖຸລະເບີດທີ່ເຮັດເອງ ເປັນຕົ້ນ.
ແຕ່ສ່ວນໃຫຍ່ແລ້ວ ມັນແມ່ນເວລາອັນຍາວນານ ແລະຄ່າສິ້ນເປືອງຂອງສົງຄາມ ທີ່ໄດ້ຫຼໍ່
ຫຼອມໂຄງສ້າງ ດ້ານການປ້ອງກັນຂອງສະຫະລັດ ຄືນໃໝ່.
ວີດິໂອ: ຊາວອີຣັກມີຄວາມເຫັນປະປົນກັນ ກ່ຽວກັບສົງຄາມ:
ນັກວິເຄາະ ຈິມ ທໍມັສ ເວົ້າວ່າ: “ສິ່ງທີ່ພວກເຮົາໄດ້ຮຽນຮູ້ນັ້ນ ກໍຄືວ່າ ການຍຶດຄອງ
ໂດຍສະເພາະ ແມ່ນຈະເປັນການສິ້ນເປືອງຄ່າໃຊ້ຈ່າຍຢ່າງ ໜ້າເຫຼືອເຊື່ອແລະ
ບາງທີອາດຈະມີຄວາມເຕັມໃຈໜ້ອຍຫລາຍ ໃນສ່ວນຂອງບັນດາຜູ້ນໍາທາງການ
ເມືອງທັງຫຼາຍ ທີ່ຈະຢາກໃຫ້ປະເທດຮັບເອົາພາລະກິດຮັກສາຄວາມທຸ່ນທ່ຽງ ຢູ່
ໃນປະເທດທີ່ເຮົາເຂົ້າໄປບຸກລຸກນັ້ນ ຕະຫຼອດທັງການປະຕິບັດການຕ້ານຢັນພວກຫົວຮຸນແຮງ ໃນຂອບເຂດກວ້າງຂວາງ ໂດຍສະເພາະຖ້າຫາກວ່າພາລະ
ກິດດັ່ງກ່າວນັ້ນ ຈະຍືດເຍື້ອອອກໄປ.”
ຍ້ອນຄວາມຄິດເຫັນຂອງມະຫາຊົນສະຫະລັດ ຫັນໄປຕໍ່ຕ້ານການເຮັດສົງຄາມບັ້ນໃຫຍ່ໆ
ນັ້ນ ການເພັ່ງເລັງຈຶ່ງໄດ້ປ່ຽນໄປເນັ້ນໜັກໃສ່ວິທີການປະຕິບັດການ ທີ່ບໍ່ສິ້ນເປືອງຄ່າໃຊ້
ຈ່າຍຫຼາຍ ທີ່ອາໄສຍົນບໍ່ມີຄົນຂັບ ແລະໜ່ວຍປະຕິບັດການພິເສດເປັນດ້ານຫຼັກ ຕະຫຼອດ
ທັງການຝຶກແອບບັນດາພາຄີແລະພັນທະມິດ ໃຫ້ສາມາດຈັດການ ກັບຂໍ້ຂັດແຍ້ງຕ່າງໆ
ທີ່ເກີດຂຶ້ນ ຢູ່ໃນຂົງເຂດຂອງພວກເຂົາເຈົ້ານັ້ນ ດ້ວຍຕົນເອງ.
ວິທີການດັ່ງກ່າວ ເຮັດໃຫ້ເກີດມີຄໍາຖາມຂຶ້ນມາວ່າ ບົດຮຽນທີ່ໄດ້ຖອດຖອນຈາກສົງຄາມໃນ
ອີຣັກນັ້ນ ແມ່ນໄດ້ເຮັດໃຫ້ທາງເລືອກທໍາສົງຄາມງ່າຍຂຶ້ນ ກວ່າເມື່ອສິບປີຜ່ານມານັ້ນ ຫຼືບໍ່.
ວິດີໂອກ່ຽວກັບຄວາມຮູ້ສຶກຂອງຊາວອາເມຣິກັນ ກ່ຽວກັບສົງຄາມອີຣັກ:
