ເຖິງແມ່ນມຽນມາ ໄດ້ເປີດກວ້າງທາງການເມືອງ ເມື່ອບໍ່ເທົ່າໃດ
ປີຜ່ານມານີ້ແລ້ວກໍຕາມ ແຕ່ພວກອົບພະຍົບຊາວມຽນມາ ປະ
ມານ 130,000 ຄົນ ທີ່ອາໄສຢູ່ໃນໄທຂະນະນີ້ ບໍ່ມີທ່າທີວ່າ
ຢາກຈະກັບຕ່າວຄືນໄປມຽນມາ ໃນໄລຍະໝໍ່ໆນີ້ແຕ່ຢ່າງໃດ.
ຜົນການສໍາຫຼວດ ຊາວອົບພະຍົບເທື່ອທໍາອິດແບບນີ້ຂອງສະ
ຫະປະຊາຊາດຊີ້ໃຫ້ເຫັນວ່າອົບພະຍົບຊາວມຽນ ມາຫຼາຍໆຄົນ
ຍັງມີຄວາມລະມັດລະວັງຫຼາຍຢູ່ທີ່ຈະຂ້າມຊາຍແດນກັບຕ່າວ
ຄືນບ້ານເດີມຂອງຕົນນັ້ນຢູ່. Steve Herman ຜູ້ສື່ຂ່າວວີໂອ
ເອ ລາຍງານເລຶ່ອງນີ້ຈາກບາງກອກ ຊຶ່ງທອງປານ ຈະນໍາມາ
ສະເໜີທ່ານໃນອັນດັບຕໍ່ໄປ.
ຜົນການສໍາຫຼວດແບບທົດລອງທາງດ້ານເສດຖະກິດສັງຄົມ ຂອງພະແນກການນຶ່ງສະຫະປະ ຊາຊາດ ພົບວ່າ ພວກຄົນສ່ວນຫຼາຍທີ່ອາໄສຢູ່ຕາມສູນອົບພະຍົບທີ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນໄທນັ້ນ ຢາກຈະຂໍໄປຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ໃນປະເທດທີ່ສາມ ຫຼືກໍຢູ່ໃນໄທຕໍ່ໄປ.
ທ່ານນາງ Mireille Girard ຜູ້ຕາງໜ້າອົງການຂ້າຫລວງໃຫຍ່ອົບພະຍົບ ສະຫະປະຊາ ຊາດບອກວີໂອເອ ກ່ຽວກັບຄໍາຕອບຂອງຊາວອົບພະຍົບຫຼາຍ ກວ່າ 6,500 ຄອບ ຄົວ ຢູ່ສູນອົບພະຍົບຊົ່ວຄາວແມ່ລາ ໃນຈັງຫວັດຕາກ ປະເທດໄທ ທີ່ໄດ້ສໍາພາດເຖິງ ຄວາມຮູ້ສຶກຂອງພວກທີ່ອາໄສຢູ່ສູນຊົ່ວຄາວດັ່ງກ່າວ.
ທ່ານນາງ Girard ເວົ້າວ່າ: “ເຮົາເວົ້າໄດ້ວ່າ ຫຼາຍໆຄົນຍັງລັງເລໃຈຢູ່ ພວກເຂົາເຈົ້າຍັງບໍ່ໄດ້ຕັດສິນໃຈຢ່າງໃດ. ແລະພວກເຮົາກໍບໍ່ໄດ້ຂໍຮ້ອງໃຫ້ ພວກເຂົາເຈົ້າເລືອກເອົາຢ່າງໃດຢ່າງນຶ່ງໃນຕອນນີ້ເທື່ອ ພວກເຮົາພຽງແຕ່ຢາກປະເມີນເບິ່ງຄວາມຕັ້ງໃຈແລະຄວາມປາດຖະໜາຂອງພວກເຂົາເຈົ້າເທົ່ານັ້ນ ເພື່ອວ່າພວກເຮົາຈະສາມາດຕຽມຊອກຫາວິທີແກ້ໄຂບັນຫາທີ່ດີກວ່າ ວ່າພວກເຂົາເຈົ້າສາມາດ
ນຶກຄິດໃນຕົວພວກເຂົາເຈົ້າເອງໄດ້.”
ມີພຽງຄົນຈໍານວນນ້ອຍໆຈຸນຶ່ງເທົ່ານັ້ນທີ່ຢູ່ສູນແມ່ລາ ທີ່ຄິດວ່າຢາກຈະກັບຄືນບ້ານ ແຕ່ຂະນະດຽວກັນ ພວກເຂົາເຈົ້າກໍອ້າງເຖິງຄວາມບົກພ່ອງຂອງຄວາມໄວ້ວາງໃຈ ທີ່ຍັງມີຢູ່ຕໍ່ມາໃນວົງການລັດຖະບານມຽນມາ ແລະພ້ອມ ກັບຍັງຂາດການຮັບຮູ້ສະຖານະ ພາບ ຫຼືສັນຊາດຢູ່ທີ່ນັ້ນນໍາ. ນອກນີ້ພວກເຂົາເຈົ້າຍັງເປັນຫ່ວງກ່ຽວກັບຄວາມປອດໄພ ພວກ ເຂົາເຈົ້າຈະຫາຢູ່ຫາກິນລ້ຽງຊີບໂດຍວິທີໃດ ແລະທັງຍັງຂາດເຂີນໂຄງລ່າງພື້ນຖານຢູ່ໃນຫຼາຍໆປະ ຊາຄົມ ທີ່ພວກເຂົາເຈົ້າໄດ້ໜີຈາກມານັ້ນ.
ຊາວອົບພະຍົບເກືອບວ່າໝົດທຸກຄົນ ທີ່ອາໃສຢູ່ໃນສູນແມ່ລານັ້ນ ແມ່ນຊົນເຜົ່າກະຫຼ່ຽງ ທີ່ໄດ້ຫຼົບໜີຈາກບ້ານເກີດຂອງພວກເຂົາເຈົ້າ ຈາກການກົດຂີ່ປາບປາມໂດຍກອງທັບພະມ້າ ຫຼືມຽນມານັ້ນ. ເທົ່າເຖີງປັດຈຸບັນນີ້ຍັງບໍ່ເຫັນວ່າມີການຢຸດຍິງ ເປັນການຖາວອນເທື່ອຢູ່ໃນເຂດສ່ວນຫຼາຍບ່ອນທີ່ຊາວອົບພະຍົບເຫຼົ່ານີ້ ຈະກັບຄືນໄປອາໃສຢູ່ນັ້ນ.
ທ່ານນາງ Girard ຈາກອົງການຂ້າຫລວງໃຫຍ່ອົບພະຍົບສະຫະປະຊາຊາດ ຫຼື UNHCR ຢືນຢັນວ່າ ສະພາບການຕ່າງໆຍັງບໍ່ເຖິງຂັ້ນຫຼືດີພໍທີ່ຊາວອົບພະຍົບຢູ່ໃນໄທ ຈະກັບຕ່າວຄືນໄປອາໄສຢູ່ໄດ້.
ທ່ານນາງ Girard ເວົ້າວ່າ: “ການໃຫ້ນີລະໂທດກໍາ ເສລີພາບໃນການມີທາງເລືອກ ໂດຍປະຊາຊົນ ກ່ຽວກັບບ່ອນຫຼືເຂດທີ່ພວກເຂົາເຈົ້າຢາກຈະກັບຄືນໄປອາໄສຢູ່ນັ້ນ ການເຂົ້າຫາເຂົ້າເຖິງໄດ້ໂດຍອົງການເພື່ອມະນຸດສະທໍາຕ່າງໆ ເພື່ອພວກເຮົາຈະໝັ້ນໃຈວ່າ ພວກເຮົາຈະສາມາດກັບໄປຢ້ຽມຢາມພວກທີ່ກັບຄືນໄປນັ້ນໄດ້ອີກ ແລະໃນກໍ ລະນີອື່ນໆ ເປັນຕົ້ນ. ສິ່ງທີ່ກ່າວມານີ້ ຈະຕ້ອງຈັດຕຽມໃຫ້ມີໄວ້ພ້ອມ ພໍຮອດເວລາພວກປະຊາຊົນຈະກັບຕ່າວຄືນ ຄືເວລາພວກເຂົາຕັ້ງໃຈ ແລະກະຕືລືລົ້ນຢາກກັບຄືນບ້ານເປັນຈໍານວນ ຫຼາຍໆຄົນ ແລະພໍເຖິງເວລານັ້ນ ພວກເຮົາກໍຈະປ່ຽນໄປ ເປັນການຊຸກຍູ້ໃຫ້ສົ່ງກັບຄືນບ້ານ ຊຶ່ງໃນຂະນະນີ້ ພວກເຮົາຍັງບໍ່ໄປເຖິງຈຸດນັ້ນເທື່ອ.”
ມີຊາວອົບພະຍົບປະມານ 130,000 ຄົນ ອາໄສຢູ່ໃນເກົ້າສູນຕາມເຂດຊາຍແດນໃນໄທ. ໃນນັ້ນມີຫຼາຍໆຄົນທີ່ໄດ້ເກີດຢູ່ໃນໄທ ແລະ 80 ເປີເຊັນຂອງຊາວອົບພະຍົບທີ່ອາໄສຢູ່ໃນສູນຕ່າງໆນັ້ນ ເປັນຊົນເຜົ່າກະຫຼ່ຽງ.
ນັບຕັ້ງແຕ່ປີ 2005 ເປັນຕົ້ນມາ ມີປະຊາຊົນຫຼາຍກວ່າ 83,000 ຄົນ ທີ່ຫຼົບໜີຈາກມຽນ ມາໄປຢູ່ໃນໄທ ໄດ້ໄປຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ໃນປະເທດທີສາມ ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຢູ່ໃນສະຫະລັດ.
ໄທໄດ້ຍຸຕິການລົງທະບຽນຊາວອົບພະຍົບໃນປີ 2006 ແລະຕັ້ງແຕ່ນັ້ນມາ ພວກທີ່ບໍ່ມີໜັງສືຄົບຖ້ວນ ຈະບໍ່ມີສິດທີ່ຈະຍ້າຍໄປຕັ້ງຖິ່ນຖານໃນປະເທດ ທີ່ສາມໄດ້ ແຕ່ມີຂໍ້ຍົກເວັ້ນກໍລະນີນຶ່ງ ນັບຕັ້ງແຕ່ປີຜ່ານມາ ຄືສໍາລັບພວກທີ່ ມີຄອບຄົວທີ່ໄດ້ຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ແຫ່ງອື່ນຢູ່ແລ້ວນັ້ນ.
ປະເມີນກັນວ່າ ມີຊາວມຽນມາປະມານນຶ່ງລ້ານຄົນ ທີ່ອາໄສຢູ່ໃນໄທ ຊື່ງ ສ່ວນຫຼາຍຈະເປັນຄົນງານຕ່າງດ້າວ ທີ່ບໍ່ມີເອກກະສານຖືກຕ້ອງຕາມກົດ ໝາຍ.
ຫຼັງຈາກການປົກຄອງ ໂດຍພວກທະຫານ ມາເປັນເວລາໄດ້ 60 ປີນັ້ນ ມຽນມາກໍໄດ້ຫັນປ່ຽນຢ່າງສັນຕິໃນປີ 2010 ໄປເປັນລັດຖະບານເຄິ່ງພົນລະເຮືອນ ແຕ່ພວກ ນາຍທະຫານທີ່ຍັງຢູ່ໃນຕຳແໜ່ງຫລືປົດກະສຽນແລ້ວນັ້ນ ຍັງສືບຕໍ່ກໍາອໍານາດຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງ ຢູ່ຕໍ່ມາເທົ່າເຖິງປັດຈຸບັນນີ້.
ສັນຍາຢຸດຍິງ ກັບສ່ວນໃຫຍ່ຂອງກຸ່ມປະກອບອາວຸດ 13 ກຸ່ມ ທີ່ບໍ່ຂຶ້ນກັບລັດໃດນັ້ນ ທີ່ ບັນດານັກສັງເກດການເຫັນວ່າ ຍັງຕົກຢູ່ໃນຂັ້ນອັນຕະລາຍ ຍ້ອນເກີດການປະທະກັນເປັນບາງຄັ້ງບາງຄາວຢູ່ຕໍ່ມາ ລະຫວ່າງກຸ່ມກະບົດ ຊົນເຜົ່າ ແລະກອງທັບມຽນມານັ້ນຢູ່.
ກຸ່ມຊາວມຽນມາ ເປັນຊົນກຸ່ມໃຫຍ່ເໜືອກວ່າຊົນເຜົ່າກະຫຼ່ຽງ ແລະຊົນເຜົ່ານ້ອຍອື່ນໆ ທີ່ໄດ້ຜັກດັນໃຫ້ເກີດມີການກໍ່ກະບົດ ເພື່ອແບ່ງແຍກດິນແດນຫຼາຍຄັ້ງຫຼາຍຄາວມາເປັນເວລາດົນນານນັ້ນ ແລະຍັງຜົນທີ່ໄດ້ບັງຄັບໃຫ້ພົນລະເຮືອນຫຼາຍພັນຄົນຕ້ອງໄດ້ຫຼົບໜີຈາກບ້ານເກີດເມືອງນອນຂອງພວກເຂົາເຈົ້າໄປ.
ປີຜ່ານມານີ້ແລ້ວກໍຕາມ ແຕ່ພວກອົບພະຍົບຊາວມຽນມາ ປະ
ມານ 130,000 ຄົນ ທີ່ອາໄສຢູ່ໃນໄທຂະນະນີ້ ບໍ່ມີທ່າທີວ່າ
ຢາກຈະກັບຕ່າວຄືນໄປມຽນມາ ໃນໄລຍະໝໍ່ໆນີ້ແຕ່ຢ່າງໃດ.
ຜົນການສໍາຫຼວດ ຊາວອົບພະຍົບເທື່ອທໍາອິດແບບນີ້ຂອງສະ
ຫະປະຊາຊາດຊີ້ໃຫ້ເຫັນວ່າອົບພະຍົບຊາວມຽນ ມາຫຼາຍໆຄົນ
ຍັງມີຄວາມລະມັດລະວັງຫຼາຍຢູ່ທີ່ຈະຂ້າມຊາຍແດນກັບຕ່າວ
ຄືນບ້ານເດີມຂອງຕົນນັ້ນຢູ່. Steve Herman ຜູ້ສື່ຂ່າວວີໂອ
ເອ ລາຍງານເລຶ່ອງນີ້ຈາກບາງກອກ ຊຶ່ງທອງປານ ຈະນໍາມາ
ສະເໜີທ່ານໃນອັນດັບຕໍ່ໄປ.
ຜົນການສໍາຫຼວດແບບທົດລອງທາງດ້ານເສດຖະກິດສັງຄົມ ຂອງພະແນກການນຶ່ງສະຫະປະ ຊາຊາດ ພົບວ່າ ພວກຄົນສ່ວນຫຼາຍທີ່ອາໄສຢູ່ຕາມສູນອົບພະຍົບທີ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນໄທນັ້ນ ຢາກຈະຂໍໄປຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ໃນປະເທດທີ່ສາມ ຫຼືກໍຢູ່ໃນໄທຕໍ່ໄປ.
ທ່ານນາງ Mireille Girard ຜູ້ຕາງໜ້າອົງການຂ້າຫລວງໃຫຍ່ອົບພະຍົບ ສະຫະປະຊາ ຊາດບອກວີໂອເອ ກ່ຽວກັບຄໍາຕອບຂອງຊາວອົບພະຍົບຫຼາຍ ກວ່າ 6,500 ຄອບ ຄົວ ຢູ່ສູນອົບພະຍົບຊົ່ວຄາວແມ່ລາ ໃນຈັງຫວັດຕາກ ປະເທດໄທ ທີ່ໄດ້ສໍາພາດເຖິງ ຄວາມຮູ້ສຶກຂອງພວກທີ່ອາໄສຢູ່ສູນຊົ່ວຄາວດັ່ງກ່າວ.
ທ່ານນາງ Girard ເວົ້າວ່າ: “ເຮົາເວົ້າໄດ້ວ່າ ຫຼາຍໆຄົນຍັງລັງເລໃຈຢູ່ ພວກເຂົາເຈົ້າຍັງບໍ່ໄດ້ຕັດສິນໃຈຢ່າງໃດ. ແລະພວກເຮົາກໍບໍ່ໄດ້ຂໍຮ້ອງໃຫ້ ພວກເຂົາເຈົ້າເລືອກເອົາຢ່າງໃດຢ່າງນຶ່ງໃນຕອນນີ້ເທື່ອ ພວກເຮົາພຽງແຕ່ຢາກປະເມີນເບິ່ງຄວາມຕັ້ງໃຈແລະຄວາມປາດຖະໜາຂອງພວກເຂົາເຈົ້າເທົ່ານັ້ນ ເພື່ອວ່າພວກເຮົາຈະສາມາດຕຽມຊອກຫາວິທີແກ້ໄຂບັນຫາທີ່ດີກວ່າ ວ່າພວກເຂົາເຈົ້າສາມາດ
ນຶກຄິດໃນຕົວພວກເຂົາເຈົ້າເອງໄດ້.”
ມີພຽງຄົນຈໍານວນນ້ອຍໆຈຸນຶ່ງເທົ່ານັ້ນທີ່ຢູ່ສູນແມ່ລາ ທີ່ຄິດວ່າຢາກຈະກັບຄືນບ້ານ ແຕ່ຂະນະດຽວກັນ ພວກເຂົາເຈົ້າກໍອ້າງເຖິງຄວາມບົກພ່ອງຂອງຄວາມໄວ້ວາງໃຈ ທີ່ຍັງມີຢູ່ຕໍ່ມາໃນວົງການລັດຖະບານມຽນມາ ແລະພ້ອມ ກັບຍັງຂາດການຮັບຮູ້ສະຖານະ ພາບ ຫຼືສັນຊາດຢູ່ທີ່ນັ້ນນໍາ. ນອກນີ້ພວກເຂົາເຈົ້າຍັງເປັນຫ່ວງກ່ຽວກັບຄວາມປອດໄພ ພວກ ເຂົາເຈົ້າຈະຫາຢູ່ຫາກິນລ້ຽງຊີບໂດຍວິທີໃດ ແລະທັງຍັງຂາດເຂີນໂຄງລ່າງພື້ນຖານຢູ່ໃນຫຼາຍໆປະ ຊາຄົມ ທີ່ພວກເຂົາເຈົ້າໄດ້ໜີຈາກມານັ້ນ.
ຊາວອົບພະຍົບເກືອບວ່າໝົດທຸກຄົນ ທີ່ອາໃສຢູ່ໃນສູນແມ່ລານັ້ນ ແມ່ນຊົນເຜົ່າກະຫຼ່ຽງ ທີ່ໄດ້ຫຼົບໜີຈາກບ້ານເກີດຂອງພວກເຂົາເຈົ້າ ຈາກການກົດຂີ່ປາບປາມໂດຍກອງທັບພະມ້າ ຫຼືມຽນມານັ້ນ. ເທົ່າເຖີງປັດຈຸບັນນີ້ຍັງບໍ່ເຫັນວ່າມີການຢຸດຍິງ ເປັນການຖາວອນເທື່ອຢູ່ໃນເຂດສ່ວນຫຼາຍບ່ອນທີ່ຊາວອົບພະຍົບເຫຼົ່ານີ້ ຈະກັບຄືນໄປອາໃສຢູ່ນັ້ນ.
ທ່ານນາງ Girard ຈາກອົງການຂ້າຫລວງໃຫຍ່ອົບພະຍົບສະຫະປະຊາຊາດ ຫຼື UNHCR ຢືນຢັນວ່າ ສະພາບການຕ່າງໆຍັງບໍ່ເຖິງຂັ້ນຫຼືດີພໍທີ່ຊາວອົບພະຍົບຢູ່ໃນໄທ ຈະກັບຕ່າວຄືນໄປອາໄສຢູ່ໄດ້.
ທ່ານນາງ Girard ເວົ້າວ່າ: “ການໃຫ້ນີລະໂທດກໍາ ເສລີພາບໃນການມີທາງເລືອກ ໂດຍປະຊາຊົນ ກ່ຽວກັບບ່ອນຫຼືເຂດທີ່ພວກເຂົາເຈົ້າຢາກຈະກັບຄືນໄປອາໄສຢູ່ນັ້ນ ການເຂົ້າຫາເຂົ້າເຖິງໄດ້ໂດຍອົງການເພື່ອມະນຸດສະທໍາຕ່າງໆ ເພື່ອພວກເຮົາຈະໝັ້ນໃຈວ່າ ພວກເຮົາຈະສາມາດກັບໄປຢ້ຽມຢາມພວກທີ່ກັບຄືນໄປນັ້ນໄດ້ອີກ ແລະໃນກໍ ລະນີອື່ນໆ ເປັນຕົ້ນ. ສິ່ງທີ່ກ່າວມານີ້ ຈະຕ້ອງຈັດຕຽມໃຫ້ມີໄວ້ພ້ອມ ພໍຮອດເວລາພວກປະຊາຊົນຈະກັບຕ່າວຄືນ ຄືເວລາພວກເຂົາຕັ້ງໃຈ ແລະກະຕືລືລົ້ນຢາກກັບຄືນບ້ານເປັນຈໍານວນ ຫຼາຍໆຄົນ ແລະພໍເຖິງເວລານັ້ນ ພວກເຮົາກໍຈະປ່ຽນໄປ ເປັນການຊຸກຍູ້ໃຫ້ສົ່ງກັບຄືນບ້ານ ຊຶ່ງໃນຂະນະນີ້ ພວກເຮົາຍັງບໍ່ໄປເຖິງຈຸດນັ້ນເທື່ອ.”
ມີຊາວອົບພະຍົບປະມານ 130,000 ຄົນ ອາໄສຢູ່ໃນເກົ້າສູນຕາມເຂດຊາຍແດນໃນໄທ. ໃນນັ້ນມີຫຼາຍໆຄົນທີ່ໄດ້ເກີດຢູ່ໃນໄທ ແລະ 80 ເປີເຊັນຂອງຊາວອົບພະຍົບທີ່ອາໄສຢູ່ໃນສູນຕ່າງໆນັ້ນ ເປັນຊົນເຜົ່າກະຫຼ່ຽງ.
ນັບຕັ້ງແຕ່ປີ 2005 ເປັນຕົ້ນມາ ມີປະຊາຊົນຫຼາຍກວ່າ 83,000 ຄົນ ທີ່ຫຼົບໜີຈາກມຽນ ມາໄປຢູ່ໃນໄທ ໄດ້ໄປຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ໃນປະເທດທີສາມ ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຢູ່ໃນສະຫະລັດ.
ໄທໄດ້ຍຸຕິການລົງທະບຽນຊາວອົບພະຍົບໃນປີ 2006 ແລະຕັ້ງແຕ່ນັ້ນມາ ພວກທີ່ບໍ່ມີໜັງສືຄົບຖ້ວນ ຈະບໍ່ມີສິດທີ່ຈະຍ້າຍໄປຕັ້ງຖິ່ນຖານໃນປະເທດ ທີ່ສາມໄດ້ ແຕ່ມີຂໍ້ຍົກເວັ້ນກໍລະນີນຶ່ງ ນັບຕັ້ງແຕ່ປີຜ່ານມາ ຄືສໍາລັບພວກທີ່ ມີຄອບຄົວທີ່ໄດ້ຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ແຫ່ງອື່ນຢູ່ແລ້ວນັ້ນ.
ປະເມີນກັນວ່າ ມີຊາວມຽນມາປະມານນຶ່ງລ້ານຄົນ ທີ່ອາໄສຢູ່ໃນໄທ ຊື່ງ ສ່ວນຫຼາຍຈະເປັນຄົນງານຕ່າງດ້າວ ທີ່ບໍ່ມີເອກກະສານຖືກຕ້ອງຕາມກົດ ໝາຍ.
ຫຼັງຈາກການປົກຄອງ ໂດຍພວກທະຫານ ມາເປັນເວລາໄດ້ 60 ປີນັ້ນ ມຽນມາກໍໄດ້ຫັນປ່ຽນຢ່າງສັນຕິໃນປີ 2010 ໄປເປັນລັດຖະບານເຄິ່ງພົນລະເຮືອນ ແຕ່ພວກ ນາຍທະຫານທີ່ຍັງຢູ່ໃນຕຳແໜ່ງຫລືປົດກະສຽນແລ້ວນັ້ນ ຍັງສືບຕໍ່ກໍາອໍານາດຢ່າງໃຫຍ່ຫຼວງ ຢູ່ຕໍ່ມາເທົ່າເຖິງປັດຈຸບັນນີ້.
ສັນຍາຢຸດຍິງ ກັບສ່ວນໃຫຍ່ຂອງກຸ່ມປະກອບອາວຸດ 13 ກຸ່ມ ທີ່ບໍ່ຂຶ້ນກັບລັດໃດນັ້ນ ທີ່ ບັນດານັກສັງເກດການເຫັນວ່າ ຍັງຕົກຢູ່ໃນຂັ້ນອັນຕະລາຍ ຍ້ອນເກີດການປະທະກັນເປັນບາງຄັ້ງບາງຄາວຢູ່ຕໍ່ມາ ລະຫວ່າງກຸ່ມກະບົດ ຊົນເຜົ່າ ແລະກອງທັບມຽນມານັ້ນຢູ່.
ກຸ່ມຊາວມຽນມາ ເປັນຊົນກຸ່ມໃຫຍ່ເໜືອກວ່າຊົນເຜົ່າກະຫຼ່ຽງ ແລະຊົນເຜົ່ານ້ອຍອື່ນໆ ທີ່ໄດ້ຜັກດັນໃຫ້ເກີດມີການກໍ່ກະບົດ ເພື່ອແບ່ງແຍກດິນແດນຫຼາຍຄັ້ງຫຼາຍຄາວມາເປັນເວລາດົນນານນັ້ນ ແລະຍັງຜົນທີ່ໄດ້ບັງຄັບໃຫ້ພົນລະເຮືອນຫຼາຍພັນຄົນຕ້ອງໄດ້ຫຼົບໜີຈາກບ້ານເກີດເມືອງນອນຂອງພວກເຂົາເຈົ້າໄປ.
