ໃນຮອບປີທີ່ຜ່ານມາໄດ້ມີການປະທ້ວງຫຼາຍຄັ້ງເກີດຂຶ້ນຈາກ ຮົງກົງ ຫາປະເທດ ຊີເລ ແລະ ຈາກປະເທດ ຊູດານ ຫາ ປະເທດ ອີຣ່ານ. ໃນຫຼາຍກວ່າສິບປະເທດ, ປະຊາຊົນໄດ້ພາກັນອອກມາສູ່ຖະໜົນ ເພື່ອສະແດງຄວາມເສຍໃຈ ແລະ ຫຼາຍຄົນກໍໄດ້ຮັບຜົນທີ່ອອກມາຫຼາກຫຼາຍ. ນັກຂ່າວວີໂອເອປະຈຳ ສະຫະປະຊາຊາດ ມາກາເຣັດ ເບເຊຍ (Margaret Besheer) ໄດ້ລາຍງານ ກ່ຽວກັບ ຄວາມບໍ່ພໍໃຈໃນນຶ່ງປີທີ່ຜ່ານມາ, ເຊິ່ງ ພຸດທະສອນ ຈະນຳລາຍລະອຽດມາສະເໜີທ່ານໃນອັນດັບຕໍ່ໄປ.
ໃນປະເທດ ຝຣັ່ງ, ຜູ້ປະທ້ວງໄດ້ໃສ່ເສື້ອກັກສີເຫຼືອງ ແລະ ໄດ້ຮຽກຮ້ອງຄ່າຈ້າງທີ່ດີກວ່າເກົ່າ ແລະ ຢຸດການຂຶ້ນລາຄາຕ່າງໆ.
ໃນປະເທດ ຊູດານ, ປະຊາຊົນໄດ້ໂຄ່ນລົ້ມລະບອບການປົກຄອງຜະເດັດການຂ້າລ້າງເຜົ່າພັນທີ່ແກ່ຍາວມາໄດ້ 40 ປີ.
ໃນປະເທດ ເຮຕີ, ເຂົາເຈົ້າໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ປະທານາທິບໍດີລາອອກຈາກຕຳແໜ່ງ ແລະ ການລົງໂທດເຈົ້າໜ້າທີ່ສໍ້ລາດບັງຫຼວງ.
ແລະ ໃນ ຮົງກົງ, ຜູ້ປະທ້ວງໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນດ້ວຍການລຸກຂຶ້ນຕ້ານອຳນາດການປົກຄອງ ຈີນ ກ່ຽວກັບກົດໝາຍການສົ່ງຜູ້ຮ້າຍຂ້າມແດນ ແລະ ຂະຫຍາຍການຮຽກຮ້ອງຂອງເຂົາເຈົ້າທີ່ລວມມີປະຊາທິປະໄຕຫຼາຍກວ່າເກົ່າ.
ນາງ ເກຣຕ້າ ທູນເບີກ ນັກເຄື່ອນໄຫວສິ່ງແວດລ້ອມໄດ້ກ່າວໃນການຊຸມນຸມວ່າ “ລຸ້ນຄົນທີ່ມີອາຍຸສູງກວ່າ ບໍ່ສາມາດທີ່ຈະແກ້ໄຂວິກິດການທີ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດ ທີ່ມວນມະນຸດເຄີຍໄດ້ປະເຊີນ.”
ແມ່ນກະທັ້ງເດັກນ້ອຍຢູ່ໂຮງຮຽນໄດ້ພາກັນອອກໄປເຕົ້າໂຮມກັນຢູ່ຖະໜົນ, ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ຜູ້ໃຫຍ່ ເບິ່ງແຍງໂລກໃຫ້ດີກວ່າເກົ່າ.
ໃນປະເທດທີ່ວ່ານີ້ ແລະ ໃນຖະໜົນຕ່າງໆຂອງປະເທດ ອີຣັກ, ເລບານອນ ແລະ ເອກົວດໍ. ປະຊາຊົນໄດ້ເວົ້າວ່າ “ພໍແລ້ວ” ແລະ ຮຽກຮ້ອງການປ່ຽນແປງຕໍ່ການທຸລະກິດຕາມປົກກະຕິ. ເລຂາທິການໃຫຍ່ ສະຫະປະຊາຊາດ ໄດ້ຮຽກຮ້ອງລັດຖະບານທັງຫຼາຍໃຫ້ຟັງເອົາ “ບັນຫາທີ່ແທ້ຈິງ” ຂອງປະຊາຊົນຂອງເຂົາເຈົ້າ.
ທ່ານ ແອນໂຕນີໂອ ກູເຕເຣັສ ເລຂາທິການໃຫຍ່ ສະຫະປະຊາຊາດໄດ້ກ່າວວ່າ “ມັນແນ່ນອນວ່າ ມັນມີການຂາດດຸນທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນໃນຄວາມເຊື່ອຖື ລະຫວ່າງປະຊາຊົນ ແລະ ສະຖາບັນການເມືອງ, ແລະ ໄພຂົ່ມຂູ່ທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນຕໍ່ສັນຍາປະຊາຄົມ. ໂລກກໍກຳລັງຕໍ່ສູ້ກັບຜົນກະທົບຂອງຍຸກໂລກາພິວັດ ແລະ ເທັກໂນໂລຈີໃໝ່ເຊັ່ນກັນ, ເຊິ່ງໄດ້ຂະຫຍາຍຄວາມບໍ່ເທົ່າທຽມ ພາຍໃນສັງຄົມຕ່າງໆ.”
ໃນການຕອບໂຕ້ນັ້ນ, ບາງລັດຖະບານແມ່ນໄດ້ພະຍາຍາມທີ່ຈະແກ້ໄຂຄວາມບໍ່ພໍໃຈ, ໃນຂະນະທີ່ລັດຖະບານອື່ນໆໄດ້ໃຊ້ການກົດຂີ່ເພື່ອພະຍາຍາມຮັກສາອຳນາດໄວ້. ໃນປະເທດ ອີຣັກ ແລະ ອີຣ່ານ, ຜູ້ປະທ້ວງຫຼາຍຮ້ອຍຄົນໄດ້ຖືກຂ້າຕາຍຍ້ອນການກົດຂີ່ຂອງກອງກຳລັງຮັກສາຄວາມປອດໄພ.
ໃນຂະນະທີ່ຜູ້ປະທ້ວງໄດ້ມີຄວາມສະຫງົບຢ່າງກວ້າງຂວາງນັ້ນ, ບາງກຸ່ມໃນປະເທດ ຝຣັ່ງ, ຊີເລ, ເອກົວດໍ, ໂບລີເວຍ ແລະ ຮົງກົງ ໄດ້ທຳລາຍ ແລະ ປຸ້ນສະດົມຊັບສິນຕ່າງໆ.
ທ່ານ ຫຼຸຍ ຊາບົງໂນ, ຜູ້ອຳນວຍການອົງການສິ້ງຊອມສິດທິມະນຸດ ສະຫະປະຊາຊາດ ກ່າວວ່າ “ເຂົາເຈົ້າມີສິດທີ່ຈະປະທ້ວງຢ່າງສັນຕິ. ລັດຖະບານ, ແນວໃດກໍຕາມ, ໃນຫຼາຍກໍລະນີແມ່ນໄດ້ໃຊ້ກຳລັງເກີນຂອບເຂດ, ຈັບກຸມປະຊາຊົນຕາມອຳເພີໃຈ, ບາງຄັ້ງໄດ້ຂ້າເຂົາເຈົ້າຕາຍດ້ວຍ, ຄາດຕະກຳເຂົາເຈົ້າ. ນັ້ນແມ່ນຜິດກົດໝາຍ. ພວກເຈົ້າໜ້າທີ່ ຜູ້ທີ່ຮັບຜິດຊອບສຳລັບການຕິດສິນໃຈ ແລະ ການເຂັ່ນຂ້າປະຊາຊົນນັ້ນ, ຄວນຖືກນຳຕົວມາລົງໂທດ. ແຕ່ພ້ອມກັນນັ້ນ, ຜູ້ປະທ້ວງຕ້ອງໄດ້ປະພຶດຕົນຢ່າງມີຄວາມຮັບຜິດຊອບເຊັ່ນກັນ.”
ມີອົງປະກອບນຶ່ງທີ່ການປະທ້ວງທຸກໆຄັ້ງມີໂດຍທົ່ວໄປ ກໍແມ່ນການປ່ຽນແປງການປະພຶດ.
ທ່ານ ໂອມາ ເດວາຈີ, ອາຈານສອນ ກ່ຽວກັບ ມະນຸດວິທະຍາ ຢູ່ມະຫາວິທະຍາໄລ ຣັດເກີສ໌ ໄດ້ກ່າວວ່າ “ສິ່ງສຳຄັນທີ່ພວກເຮົາໄດ້ເຫັນໃນສະຖານທີ່ຫຼາຍໆແຫ່ງພວກນີ້ກໍແມ່ນ ການທຳລາຍວົງລ້ອມຂອງຄວາມຢ້ານກົວ. ປະຊາຊົນຕອນນີ້ແມ່ນບໍ່ຢ້ານທີ່ຈະອອກໄປຖະໜົນ ແລະ ກ່າວວິຈານນັກການເມືອງພວກນີ້ ເຊິ່ງມັນເປັນເຄີຍເປັນຂໍ້ຫ້າມໃນອະດີດ.”
ທ່ານ ເດວາຈີ ກ່າວວ່າ, ໃນຫຼາຍກໍລະນີ, ມັນແມ່ນເວລາທີ່ບັນດານັກການເມືອງເປັນຜູ້ທີ່ຢ້ານປະຊາຊົນ. ອຳນາດທີ່ວ່ານັ້ນສ່ວນຫຼາຍແມ່ນມາຈາກການຈັດຈັ້ງຜ່ານສື່ສັງຄົມ, ເຊິ່ງເປັນທັງເຄື່ອງມືທີ່ແຂງແກ່ນຫຼາຍ ແລະ ມີຄວາມສ່ຽງ ໃນເວລາທີ່ລັດຖະບານຕັດເຄືອຂ່າຍການສື່ສານ.
ທ່ານ ຫຼຸຍ ຊາບົງໂນ ໄດ້ກ່າວວ່າ “ລັດຖະບານໄດ້ຮູ້ວ່າການປິດອິນເຕີແນັດ ແມ່ນວິທີທີ່ດີທີ່ສຸດ ທີ່ຈະເຮັດໃຫ້ຜູ້ປະທ້ວງມີຄວາມຫຍຸ້ງຍາກທີ່ຈະຈັດການປະທ້ວງ. ພວກເຮົາກໍໄດ້ເຫັນວ່າເຂົາເຈົ້າຍັງຈັດຢູ່. ເຈົ້າຢຸດເຂົາເຈົ້າບໍ່ໄດ້ດອກ.”
ໃນຂະນະທີ່ປີ 2020 ຫຍັບໃກ້ເຂົ້າມານັ້ນ, ມັນກໍບໍ່ມີສັນຍານວ່າ ການເຄື່ອນໄຫວປະທ້ວງທີ່ຮ້ອນແຮງຂຶ້ນຍ້ອນສື່ສັງຄົມນັ້ນ ຈະຫຼຸດຜ່ອນລົງ.
The past year has seen a series of protests from Hong Kong to Chile and from Sudan to Iran. In more than a dozen countries, citizens have taken to the streets to air grievances and many have gotten results. VOA U.N. correspondent Margaret Besheer looks at a year of discontent.
In France, protesters put on their yellow vests and demanded better pay and an end to rising prices.
In Sudan, the people brought down the 40-year regime of a genocidal dictator.
In Haiti, they demanded the president's resignation and the prosecution of corrupt officials.
And in Hong Kong, demonstrators started by standing up to the Chinese authorities over an extradition law and expanded their demands to include more democracy.
"The older generation have failed tackling the biggest crisis humanity has ever faced."
Even school children have taken to the streets, demanding that adults take better care of the planet.
In these countries and on the streets of Iraq, Lebanon, Ecuador..
...Iran and elsewhere
.. citizens are saying "Enough!" and demanding a change to business as usual.
The U.N. Secretary-General has called on governments to listen to the "real problems" of their people.
"It is clear that there is a growing deficit in trust between people and political establishments, and rising threats to the social contract. The world is also wrestling with the impacts of globalization and new technologies, which have increased inequalities within societies."
In response, some governments have tried to address grievances, while others use a heavy hand to try to keep power. In Iraq and Iran, hundreds of protesters have been killed by aggressive security forces.
While protesters have been overwhelmingly peaceful, some in France, Chile, Ecuador, Bolivia and Hong Kong have vandalized and looted property.
"They have a right to peacefully protest. Governments, unfortunately, have been in many cases using excessive force, arresting people arbitrarily, sometimes even killing them; murdering them. That is illegal. The authorities who are responsible for the decisions and the killings, should be held accountable. But also, protesters need to behave responsibly."
One element all the protests have in common is a shift in attitude.
"The main thing that we see in many of these places is the break of the fear barrier. People are now unafraid to go out in the street and criticize these politicians -- something in the past that used to be taboo."
Dewachi says, in many cases, it is now the politicians who fear the power of the people.
Much of that power comes from organizing through social media, which is both a powerful tool and a vulnerability as governments cut communication networks.
"Governments have realized that Internet shutdowns are a great way to make it difficult for protesters to organize. We have also seen that they still organize. You can't stop them."
As 2020 approaches, there are no signs these social-media fueled protest movements are slowing down.
