ມັນຈະເປັນຢ່າງໃດ ເວລາເຮົາເອົາທໍານອງເພງ hip-hop ຫຼື
ເພງ Rap ຊຶ່ງເປັນເພງປະເພດເຕັ້ນ ແລະເວົ້າເປັນກອນໄປນໍາ
ຕາມຈັງຫວະດົນຕີນັ້ນ ມາປະສົມກັບຄໍາກອນປະເພນີໂບຮານ
ຈາກຂົງເຂດເອເຊຍຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້? ຜູ້ສື່ຂ່າວວີໂອເອ
Richard Paul ມີລາຍງານກ່ຽວກັບການເອົາສອງຢ່າງນີ້ ມາ
ປະສານກັນ ໃນການຮ່ວມງານທີ່ບໍ່ຄ່ອຍປະກົດເຫັນ ລະຫວ່າງ
ນັກຮ້ອງເພງແຣັບ ໜຸ່ມລາວມົ້ງຄົນນຶ່ງ ກັບແມ່ຕູ້ຂອງລາວ ຢູ່ທີ່ລັດມິນນີໂຊຕາ ໃນເຂດພາກກາງຂ້ອນໄປທາງກໍ້າຕາເວັນຕົກຂອງສະຫະລັດ ຊຶ່ງທອງປານ ຈະນໍາເອົາລາຍລະອຽດ ມາສະເໜີທ່ານ.
ປົກກະຕິແລ້ວ ເລຶ່ອງລາວຂອງຊາວຕ່າງດ້າວອາເມຣິກັນ ມັກຈະ
ຕິດຕາມຮູບແບບພື້ນ ຖານທີ່ເຄີຍເປັນມາ ກໍຄືຄົນລຸ້ນທໍາອິດຈະ
ຍຶດໝັ້ນທີ່ສຸດ ຕໍ່ຂະນົບທໍານຽບເກົ່າແກ່ຂອງພວກເຂົາເຈົ້າໄວ້. ສ່ວນພວກລູກໆຫຼານໆ
ຂອງພວກເຂົາເຈົ້າ ກໍພະຍາຍາມສຸດຂີດເພື່ອຈະກາຍເປັນຊາວອາເມຣິກັນໃຫ້ໄດ້ ແຕ່ພໍ
ຕົກມາເຖິງພວກຄົນລຸ້ນທີ່ສາມ ຄືລຸ້ນຫຼານຂອງເຂົາເຈົ້າ ກໍມັກຈະພາກັນຫວນກັບຄືນ
ໄປຮຽນ ຈາກວັດທະນະທໍາອັນເກົ່າແກ່ຂອງພໍ່ຕູ້ແມ່ຕູ້ຂອງພວກຕົນ.
ຢູ່ຕະຫຼາດກາງແຈ້ງຂາຍຜົນລະປູກຂອງຊາວສວນແຫ່ງນຶ່ງ ທີ່ເມືອງ St. Paul ລັດມິນນີໂຊ
ຕາ ແມ່ຕູ້ຄົນນຶ່ງນັ່ງຂັບຮ້ອງຄໍາກອນທີ່ເປັນພາສາຂອງຊາວລາວເຜົ່າມົ້ງ. ລາວນຸ່ງຊຸດມົ້ງ
ທີ່ມີສີສັນ ຄືໃສ່ຜ້າໂພກຫົວສີມ່ວງສົດໃສ ນຸ່ງກະໂປ່ງສີດໍາທີ່ປັກແສ່ວເປັນລວດລາຍຕ່າງໆ
ໃສ່ສາຍຄໍເຫຼື້ອມງົດງາມ ແລະແວ່ນຕາກັນແດດ. ຢູ່ຖັດຈາກລາວໄປ ມີຊາຍໜຸ່ມຄົນນຶ່ງໃສ່
ຊຸດສີດໍາ ສວມໝວກແກັປ ແລະເສື້ອແຈັກເກັດກິລາ baseball.
ຊາຍໜຸ່ມຜູ້ນີ້ກໍແມ່ນຫຼານຂອງລາວເອງ ຊື່ Tu Saiko Lee ເປັນນັກຮ້ອງເພງແຣັບແລະ
ນັກແຕ່ງກອນ ປະຈໍາຢູ່ວົງດົນຕີ ທີ່ມີຊື່ວ່າ Delicious Vernom. ສ່ວນແມ່ຕູ້ ໄວ 70 ປີ
ຂອງນັກຮ້ອງເພງແຣັບມົ້ງຄົນນີ້ ຊື່ Youa Chang ເປັນຜູ້ນຶ່ງທີ່ສືບສານການຂັບຮ້ອງ
ຄໍາກອນໂບຮານຂອງຊາວລາວເຜົ່າມົ້ງ ທີ່ເອີ້ນວ່າກອນ kwv txhiaj ກູ ເທຍອາ ຫຼືຂັບລໍາ
ຂອງເຜົ່າມົ້ງນັ້ນ ເພື່ອຮັກສາປະເພນີນີ້ໄວ້.
ສາວເຜົ່າມົ້ງ
ຊາວມົ້ງເປັນຊົນເຜົ່ານຶ່ງຈາກລາວ ທີ່ໄດ້ສະໜັບສະໜຸນຊ່ວຍ
ເຫລືອທະຫານສະຫະລັດ ໃນລະຫວ່າງສົງຄາມຂອງອາເມຣິ
ກາໃນຂົງເຂດເອເຊຍຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້. ເວລາສົງຄາມສິ້ນ
ສຸດລົງ ຊາວເຜົ່າມົ້ງຈໍານວນຫຼວງຫຼາຍພາກັນຫຼົບໜີ ມາຍັງ
ສະຫະລັດ ແລະຫຼາຍໆຄົນໄດ້ຕັ້ງໄປຖິ່ນຖານຢູ່ໃນລັດມິນນີ
ໂຊຕາ. ສໍາລັບທ້າວ Tu Saiko Lee ແລ້ວ ການຮ່ວມງານ
ດັ່ງກ່າວກັບແມ່ຕູ້ຂອງລາວ ທີ່ບໍ່ເຄີຍມີຜູ້ໃດເຮັດມາກ່ອນນີ້ໄດ້
ເລີ່ມກໍ່ຕົວຂຶ້ນມາ ຫຼັງຈາກທ້າວ ຕູ ໄດ້ກັບໄປຢ້ຽມຢາມຂົງເຂດ
ເອເຊຍຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ ເພື່ອຄົ້ນຫາຮາກເຫງົ້າຂອງລາວ.
ທ້າວ ຕູ ເວົ້າວ່າ: “ຂ້ອຍມີໂອກາດໄດ້ກັບຄືນໄປປະເທດໄທ ຂ້ອຍເກີດຢູ່ໃນສູນອົບ
ພະຍົບ ທີ່ໜອງຄາຍ. ນັບວ່າມັນເປັນປະສົບການທີ່ໜ້າເຫລືອເຊື່ອສໍາລັບຂ້ອຍ
ທີ່ໄດ້ຄົ້ນພົບສິນລະປະ ຈາກບົດກອນທີ່ເປັນຄໍາເວົ້ານັ້ນ.”
ການເດີນທາງຄັ້ງນັ້ນ ໄດ້ຊຸກຍູ້ໃຫ້ທ້າວຕູ ຊອກຄົ້ນຫາວິທີຕ່າງໆທີ່ຫຼາກຫຼາຍ ທີ່ບັນດາ
ຊົນເຜົ່າມົ້ງໃຊ້ ເພື່ອສະແດງຄວາມຄິດຂອງເຂົາເຈົ້າອອກມາຢ່າງມີສິນລະປະ.
ທ້າວ ຕູ ເວົ້າວ່າ: “ຂ້ອຍພົບວ່າ ຂ້ອຍຕິດໃຈກັບຂັບລໍາ ກູ ເທຍ ຫຼາຍເປັນພິເສດ
ຊຶ່ງເປັນເພງກອນດັ້ງເດີມຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງນັ້ນ.”
ຊຶ່ງມັນກໍບໍ່ໜ້າແປກໃຈຫຍັງເລີຍ ເພາະວ່າແມ່ຕູ້ຂອງລາວ ເປັນນັກຂັບກອນ ກູ ເທຍອາ
ມາຕັ້ງແຕ່ຢູ່ໃນເມືອງລາວພຸ້ນ.
ທ້າວ ຕູ ເວົ້າວ່າ: “ໃນຕອນຂ້ອຍເຕີບໃຫຍ່ຂຶ້ນມານັ້ນ ຂ້ອຍບໍ່ໄດ້ໃສ່ໃຈ ຫຼືເຂົ້າໃຈ
ໃນເລຶ່ອງນີ້ເລີຍ ເພາະມັນຄືແບບວ່າເປັນສິ່ງທີ່ພວກຄົນເຖົ້າແກ່ຂັບຮ້ອງກັນມາຊື່ໆ.
ແຕ່ອີກດ້ານນຶ່ງນັ້ນ ຂ້ອຍມັກແລະຕິດໃຈເພງ hip-hop ຫຼືເພງແຣັບເອົາແທ້ເອົາວ່າ
ແຕ່ພໍຂ້ອຍໃຫຍ່ຂື້ນມາອີກຫຼືພໍຮູ້ວ່າອັນໃດເປັນອັນໃດແດ່ນັ້ນ ຂ້ອຍກໍຮູ້ສຶກວ່າມັນ
ມີການເຊື່ອມໂຍງກັນ ລະຫວ່າງສິ່ງທີ່ຂ້ອຍເຮັດ ກັບສິ່ງທີ່ແມ່ຕູ້ ຂ້ອຍເຮັດນັ້ນ.”
ໃນຂະນະທີ່ແມ່ຕູ້ຂອງລາວຂັບລໍາ ກູ ເທຍອາ ເປັນບົດກອນ ເພື່ອເລົ່າເຖິງປະສົບການ
ຂອງລາວນັ້ນ ທ້າວຕູ ທີ່ຢືນຢູ່ຂ້າງລາວ ກໍແປແລະຮ້ອງອອກມາເປັນທໍານອງ hip-hop.
ທ້າວ ຕູ ເວົ້າວ່າ: “ຂ້ອຍຮູ້ສຶກວ່າ ມັນສໍາຄັນຫຼາຍ ທີ່ຈະເຊື່ອມໂຍງສິນລະປະສອງ
ແບບນີ້ ເຂົ້າກັນ ແລະສະແດງໃຫ້ຄົນໄດ້ຍິນໄດ້ຟັງ. ສະແດງໃຫ້ພວກຄົນລຸ້ນໜຸ່ມ
ຟັງເບິ່ງ ເພື່ອໃຫ້ເຂົາເຈົ້າເຫັນວ່າ ຂ້ອຍກໍສາມາດໃຫ້ກຽດແກ່ ສິ່ງທີ່ພວກຄົນເຖົ້າ
ແກ່ ປະຕິບັດກັນມານັ້ນໄດ້.”
ທ້າວຕູ ເວົ້າຕື່ມວ່າ ໃນຂະນະດຽວກັນ ການສະແດງຢູ່ຄຽງຂ້າງກັບແມ່ຕູ້ ຂອງລາວນັ້ນ
ແມ່ນໄດ້ສົ່ງຂໍ້ຄວາມທີ່ສໍາຄັນຢ່າງນຶ່ງໄປຍັງພວກລຸ້ນເຖົ້າແກ່
ທ້າວຕູ ເວົ້າວ່າ: “ການທີ່ແມ່ຕູ້ມາຮ່ວມສະແດງ ຂັບລໍານໍາກັນກັບຂ້ອຍ ມັນສະແດງ
ໃຫ້ພວກຜູ້ເຖົ້າເຫັນວ່າ ເອີ໋ ບາງທີແລ້ວ ເພງ hip-hop ນັ້ນ ກໍບໍ່ແມ່ນເພງປະເພດ
ໃນທາງລົບ ດັ່ງທີ່ພວກເຂົາເຈົ້າອາດຄິດກັນ.”
ເບິ່ງວີດີໂອຂອງໜັງສືພິມ ນິວຢອກ ທາຍມ໌ ກ່ຽວກັບ ທ້າວ Tu Saiko Lee:
ເພງ Rap ຊຶ່ງເປັນເພງປະເພດເຕັ້ນ ແລະເວົ້າເປັນກອນໄປນໍາ
ຕາມຈັງຫວະດົນຕີນັ້ນ ມາປະສົມກັບຄໍາກອນປະເພນີໂບຮານ
ຈາກຂົງເຂດເອເຊຍຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້? ຜູ້ສື່ຂ່າວວີໂອເອ
Richard Paul ມີລາຍງານກ່ຽວກັບການເອົາສອງຢ່າງນີ້ ມາ
ປະສານກັນ ໃນການຮ່ວມງານທີ່ບໍ່ຄ່ອຍປະກົດເຫັນ ລະຫວ່າງ
ນັກຮ້ອງເພງແຣັບ ໜຸ່ມລາວມົ້ງຄົນນຶ່ງ ກັບແມ່ຕູ້ຂອງລາວ ຢູ່ທີ່ລັດມິນນີໂຊຕາ ໃນເຂດພາກກາງຂ້ອນໄປທາງກໍ້າຕາເວັນຕົກຂອງສະຫະລັດ ຊຶ່ງທອງປານ ຈະນໍາເອົາລາຍລະອຽດ ມາສະເໜີທ່ານ.
ປົກກະຕິແລ້ວ ເລຶ່ອງລາວຂອງຊາວຕ່າງດ້າວອາເມຣິກັນ ມັກຈະ
ຕິດຕາມຮູບແບບພື້ນ ຖານທີ່ເຄີຍເປັນມາ ກໍຄືຄົນລຸ້ນທໍາອິດຈະ
ຍຶດໝັ້ນທີ່ສຸດ ຕໍ່ຂະນົບທໍານຽບເກົ່າແກ່ຂອງພວກເຂົາເຈົ້າໄວ້. ສ່ວນພວກລູກໆຫຼານໆ
ຂອງພວກເຂົາເຈົ້າ ກໍພະຍາຍາມສຸດຂີດເພື່ອຈະກາຍເປັນຊາວອາເມຣິກັນໃຫ້ໄດ້ ແຕ່ພໍ
ຕົກມາເຖິງພວກຄົນລຸ້ນທີ່ສາມ ຄືລຸ້ນຫຼານຂອງເຂົາເຈົ້າ ກໍມັກຈະພາກັນຫວນກັບຄືນ
ໄປຮຽນ ຈາກວັດທະນະທໍາອັນເກົ່າແກ່ຂອງພໍ່ຕູ້ແມ່ຕູ້ຂອງພວກຕົນ.
ຢູ່ຕະຫຼາດກາງແຈ້ງຂາຍຜົນລະປູກຂອງຊາວສວນແຫ່ງນຶ່ງ ທີ່ເມືອງ St. Paul ລັດມິນນີໂຊ
ຕາ ແມ່ຕູ້ຄົນນຶ່ງນັ່ງຂັບຮ້ອງຄໍາກອນທີ່ເປັນພາສາຂອງຊາວລາວເຜົ່າມົ້ງ. ລາວນຸ່ງຊຸດມົ້ງ
ທີ່ມີສີສັນ ຄືໃສ່ຜ້າໂພກຫົວສີມ່ວງສົດໃສ ນຸ່ງກະໂປ່ງສີດໍາທີ່ປັກແສ່ວເປັນລວດລາຍຕ່າງໆ
ໃສ່ສາຍຄໍເຫຼື້ອມງົດງາມ ແລະແວ່ນຕາກັນແດດ. ຢູ່ຖັດຈາກລາວໄປ ມີຊາຍໜຸ່ມຄົນນຶ່ງໃສ່
ຊຸດສີດໍາ ສວມໝວກແກັປ ແລະເສື້ອແຈັກເກັດກິລາ baseball.
ຊາຍໜຸ່ມຜູ້ນີ້ກໍແມ່ນຫຼານຂອງລາວເອງ ຊື່ Tu Saiko Lee ເປັນນັກຮ້ອງເພງແຣັບແລະ
ນັກແຕ່ງກອນ ປະຈໍາຢູ່ວົງດົນຕີ ທີ່ມີຊື່ວ່າ Delicious Vernom. ສ່ວນແມ່ຕູ້ ໄວ 70 ປີ
ຂອງນັກຮ້ອງເພງແຣັບມົ້ງຄົນນີ້ ຊື່ Youa Chang ເປັນຜູ້ນຶ່ງທີ່ສືບສານການຂັບຮ້ອງ
ຄໍາກອນໂບຮານຂອງຊາວລາວເຜົ່າມົ້ງ ທີ່ເອີ້ນວ່າກອນ kwv txhiaj ກູ ເທຍອາ ຫຼືຂັບລໍາ
ຂອງເຜົ່າມົ້ງນັ້ນ ເພື່ອຮັກສາປະເພນີນີ້ໄວ້.
ຊາວມົ້ງເປັນຊົນເຜົ່ານຶ່ງຈາກລາວ ທີ່ໄດ້ສະໜັບສະໜຸນຊ່ວຍ
ເຫລືອທະຫານສະຫະລັດ ໃນລະຫວ່າງສົງຄາມຂອງອາເມຣິ
ກາໃນຂົງເຂດເອເຊຍຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້. ເວລາສົງຄາມສິ້ນ
ສຸດລົງ ຊາວເຜົ່າມົ້ງຈໍານວນຫຼວງຫຼາຍພາກັນຫຼົບໜີ ມາຍັງ
ສະຫະລັດ ແລະຫຼາຍໆຄົນໄດ້ຕັ້ງໄປຖິ່ນຖານຢູ່ໃນລັດມິນນີ
ໂຊຕາ. ສໍາລັບທ້າວ Tu Saiko Lee ແລ້ວ ການຮ່ວມງານ
ດັ່ງກ່າວກັບແມ່ຕູ້ຂອງລາວ ທີ່ບໍ່ເຄີຍມີຜູ້ໃດເຮັດມາກ່ອນນີ້ໄດ້
ເລີ່ມກໍ່ຕົວຂຶ້ນມາ ຫຼັງຈາກທ້າວ ຕູ ໄດ້ກັບໄປຢ້ຽມຢາມຂົງເຂດ
ເອເຊຍຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ ເພື່ອຄົ້ນຫາຮາກເຫງົ້າຂອງລາວ.
ທ້າວ ຕູ ເວົ້າວ່າ: “ຂ້ອຍມີໂອກາດໄດ້ກັບຄືນໄປປະເທດໄທ ຂ້ອຍເກີດຢູ່ໃນສູນອົບ
ພະຍົບ ທີ່ໜອງຄາຍ. ນັບວ່າມັນເປັນປະສົບການທີ່ໜ້າເຫລືອເຊື່ອສໍາລັບຂ້ອຍ
ທີ່ໄດ້ຄົ້ນພົບສິນລະປະ ຈາກບົດກອນທີ່ເປັນຄໍາເວົ້ານັ້ນ.”
ການເດີນທາງຄັ້ງນັ້ນ ໄດ້ຊຸກຍູ້ໃຫ້ທ້າວຕູ ຊອກຄົ້ນຫາວິທີຕ່າງໆທີ່ຫຼາກຫຼາຍ ທີ່ບັນດາ
ຊົນເຜົ່າມົ້ງໃຊ້ ເພື່ອສະແດງຄວາມຄິດຂອງເຂົາເຈົ້າອອກມາຢ່າງມີສິນລະປະ.
ທ້າວ ຕູ ເວົ້າວ່າ: “ຂ້ອຍພົບວ່າ ຂ້ອຍຕິດໃຈກັບຂັບລໍາ ກູ ເທຍ ຫຼາຍເປັນພິເສດ
ຊຶ່ງເປັນເພງກອນດັ້ງເດີມຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງນັ້ນ.”
ຊຶ່ງມັນກໍບໍ່ໜ້າແປກໃຈຫຍັງເລີຍ ເພາະວ່າແມ່ຕູ້ຂອງລາວ ເປັນນັກຂັບກອນ ກູ ເທຍອາ
ມາຕັ້ງແຕ່ຢູ່ໃນເມືອງລາວພຸ້ນ.
ທ້າວ ຕູ ເວົ້າວ່າ: “ໃນຕອນຂ້ອຍເຕີບໃຫຍ່ຂຶ້ນມານັ້ນ ຂ້ອຍບໍ່ໄດ້ໃສ່ໃຈ ຫຼືເຂົ້າໃຈ
ໃນເລຶ່ອງນີ້ເລີຍ ເພາະມັນຄືແບບວ່າເປັນສິ່ງທີ່ພວກຄົນເຖົ້າແກ່ຂັບຮ້ອງກັນມາຊື່ໆ.
ແຕ່ອີກດ້ານນຶ່ງນັ້ນ ຂ້ອຍມັກແລະຕິດໃຈເພງ hip-hop ຫຼືເພງແຣັບເອົາແທ້ເອົາວ່າ
ແຕ່ພໍຂ້ອຍໃຫຍ່ຂື້ນມາອີກຫຼືພໍຮູ້ວ່າອັນໃດເປັນອັນໃດແດ່ນັ້ນ ຂ້ອຍກໍຮູ້ສຶກວ່າມັນ
ມີການເຊື່ອມໂຍງກັນ ລະຫວ່າງສິ່ງທີ່ຂ້ອຍເຮັດ ກັບສິ່ງທີ່ແມ່ຕູ້ ຂ້ອຍເຮັດນັ້ນ.”
ໃນຂະນະທີ່ແມ່ຕູ້ຂອງລາວຂັບລໍາ ກູ ເທຍອາ ເປັນບົດກອນ ເພື່ອເລົ່າເຖິງປະສົບການ
ຂອງລາວນັ້ນ ທ້າວຕູ ທີ່ຢືນຢູ່ຂ້າງລາວ ກໍແປແລະຮ້ອງອອກມາເປັນທໍານອງ hip-hop.
ທ້າວ ຕູ ເວົ້າວ່າ: “ຂ້ອຍຮູ້ສຶກວ່າ ມັນສໍາຄັນຫຼາຍ ທີ່ຈະເຊື່ອມໂຍງສິນລະປະສອງ
ແບບນີ້ ເຂົ້າກັນ ແລະສະແດງໃຫ້ຄົນໄດ້ຍິນໄດ້ຟັງ. ສະແດງໃຫ້ພວກຄົນລຸ້ນໜຸ່ມ
ຟັງເບິ່ງ ເພື່ອໃຫ້ເຂົາເຈົ້າເຫັນວ່າ ຂ້ອຍກໍສາມາດໃຫ້ກຽດແກ່ ສິ່ງທີ່ພວກຄົນເຖົ້າ
ແກ່ ປະຕິບັດກັນມານັ້ນໄດ້.”
ທ້າວຕູ ເວົ້າຕື່ມວ່າ ໃນຂະນະດຽວກັນ ການສະແດງຢູ່ຄຽງຂ້າງກັບແມ່ຕູ້ ຂອງລາວນັ້ນ
ແມ່ນໄດ້ສົ່ງຂໍ້ຄວາມທີ່ສໍາຄັນຢ່າງນຶ່ງໄປຍັງພວກລຸ້ນເຖົ້າແກ່
ທ້າວຕູ ເວົ້າວ່າ: “ການທີ່ແມ່ຕູ້ມາຮ່ວມສະແດງ ຂັບລໍານໍາກັນກັບຂ້ອຍ ມັນສະແດງ
ໃຫ້ພວກຜູ້ເຖົ້າເຫັນວ່າ ເອີ໋ ບາງທີແລ້ວ ເພງ hip-hop ນັ້ນ ກໍບໍ່ແມ່ນເພງປະເພດ
ໃນທາງລົບ ດັ່ງທີ່ພວກເຂົາເຈົ້າອາດຄິດກັນ.”
ເບິ່ງວີດີໂອຂອງໜັງສືພິມ ນິວຢອກ ທາຍມ໌ ກ່ຽວກັບ ທ້າວ Tu Saiko Lee:
