ວັນສຸກ ທີ 12 ທັນວາ ມື້ນີ້ ຄະນະກຳມາທິການແມ່ນ້ຳຂອງ ທີ່ປະ
ກອບດ້ວຍສີ່ປະເທດ ຄື ລາວ ຫວຽດນາມ ກຳປູເຈຍ ແລະໄທ ນັ້ນ
ຈັດກອງປະຊຸມປຶກສາຫາລືກັບສາທາລະນະຊົນ ກ່ຽວກັບການພັດ
ທະນາເຂື່ອນໄຟຟ້ານ້ຳຕົກ ຂະໜາດໃຫຍ່ ໃນພາກໃຕ້ຂອງລາວ.
ເຂື່ອນດັ່ງກ່າວແມ່ນໜຶ່ງໃນຫລາຍໆເຂື່ອນ ທີ່ໄດ້ມີການວາງແຜນ
ໄວ້ວ່າຈະສ້າງຂຶ້ນ ຢູ່ໃນເຂດລຸ່ມ ແມ່ນ້ຳຂອງ ຊຶ່ງບັນດານັກປົກ
ປ້ອງສິ່ງແວດລ້ອມເວົ້າວ່າ ອາດສາມາດສ້າງຄວາມເສຍຫາຍໃຫ້
ແກ່ລະບົບນິເວດວິທະຍາ ທີ່ມີຄວາມສຳຄັນຕໍ່ການລ້ຽງດູປະຊາຊົນ
ຫລາຍລ້ານຄົນ ຢູ່ໃນເອເຊຍຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້. Ron Corben
ລາຍງານມາຈາກບາງກອກ ຊຶ່ງດາຣາຈະນຳມາສະເໜີທ່ານ.
ກອງປະຊຸມປຶກສາຫາລືກັບປະຊາຊົນໃນພາກພື້ນເປັນເວລາສອງມື້ ແມ່ນຈັດຂຶ້ນຢູ່ປາກ
ເຊ ເມືອງຫລວງຂອງແຂວງຈຳປາສັກ ຊຶ່ງຕັ້ງຢູ່ເໜືອຂຶ້ນໄປໜ້ອຍໜຶ່ງ ຈາກບໍລິເວນທີ່ຈະ
ມີການສ້າງເຂື່ອນດອນສະຫົງ ຂະໜາດ 260 megawatt ໃນລຳແມ່ນ້ຳຂອງ ໃກ້ກັບຊາຍ
ແດນໄທ ແລະກຳປູເຈຍນັ້ນ.
ກອງປະຊຸມນີ້ ທີ່ນຳພາໂດຍອົງການລະຫວ່າງສີ່ປະເທດ ກໍຄື ຄະນະກຳມາທິການແມ່ນ້ຳ
ຂອງ ຫລື MRC ນັ້ນ ນຳເອົາຜູ້ແທນຈາກ ສປປ ລາວ ໄທ ຫວຽດນາມ ແລະກຳປູເຈຍ ມາສົນທະນາຫາລືກັບປະຊາຊົນ ໃນເລື້ອງບັນຫາຄວາມເປັນຫ່ວງຕ່າງໆກ່ຽວກັບຜົນກະ
ທົບບົ່ມຊ້ອນ ຈາກການສ້າງເຂື່ອນດັ່ງກ່າວ.
ເຂື່ອນດອນສະຫົງ ແມ່ນໂຄງການພະລັງໄຟຟ້ານ້ຳຕົກ ອັນທີ
ສອງທີ່ລາວວາງແຜນໄວ້ວ່າ ຈະສ້າງຂຶ້ນຢູ່ໃນລຳແມ່ນ້ຳຂອງ
ຕອນລຸ່ມ ຊຶ່ງໂຄງການທຳອິດ ກໍຄືເຂື່ອນໄຊຍະບູລີ ໃນພາກ
ເໜືອຂອງລາວ ມູນຄ່າ 3.500 ລ້ານດອລລ່ານັ້ນ ໄດ້ເລີ້ມລົງ
ມືກໍ່ສ້າງໄປແລ້ວ ທັ້ງໆທີ່ໄດ້ມີການຕໍ່ຕ້ານຈາກຫລາຍໆຝ່າຍ.
ໂຄງການເຂື່ອນໄຟຟ້ານ້ຳຕົກເຫລົ່ານີ້ ຊຶ່ງໄດ້ຮັບເງິນທຶນຈາກ
ໄທ ແລະກໍ່ສ້າງໂດຍບໍລິສັດໄທ ໂດຍທີ່ໄທຈະເປັນຜູ້ຮັບຊື້ໄຟ
ຟ້າລາຍໃຫຍ່ນັ້ນ ໄດ້ກະຕຸ້ນໃຫ້ມີການຄັດຄ້ານ ຈາກບັນດາ
ປະຊາຄົມທ້ອງຖິ່ນ ຈາກພວກນັກວິທະຍາສາດ ແລະກຸ່ມປົກປ້ອງສິ່ງແວດລ້ອມ ທີ່ພາກັນ
ຢ້ານຜົນກະທົບຈາກເຂື່ອນ.
Ame Trandem ໂຄສົກປະຈຳເຂດເອເຊຍ ຂອງກຸ່ມອະນຸລັກສິ່ງແວດລ້ອມ ແມ່ນ້ຳສາກົນ
ຫລື International Rivers ທີ່ຕັ້ງຢູ່ສະຫະລັດ ກ່າວວ່າ ພວກນັກເຄື່ອນໄຫວໝັ້ນໃຈວ່າ
ການປຶກສາຫາລືກັນນີ້ຈະບໍ່ມີຜົນກະທົບໃດໆ ຕໍ່ການຕັດສິນໃຈສ້າງເຂື່ອນດອນສະຫົງນັ້ນ.
ທ່ານນາງ Ame Trandem ເວົ້າວ່າ: “ພວກເຮົາມີຄວາມເປັນຫ່ວງຫລາຍຢ່າງ ກ່ຽວກັບ
ຄວາມຖືກຕ້ອງຂອງຂັ້ນຕອນນີ້. ເຫັນໄດ້ແຈ່ມແຈ້ງວ່າ ໃນຫລາຍໆທາງ ມັນເປັນພຽງ
ຄວາມພະຍາຍາມແບບເຮັດໄປພໍໃຫ້ຄື ຂອງລັດຖະບານລາວ ເພາະມັນເປັນທີ່ແຈ້ງ
ຂາວວ່າ ເຂົາເຈົ້າ ມີເຈດຕະນາທີ່ຈະສ້າງເຂື່ອນນີ້ໃຫ້ໄດ້. ສະນັ້ນ ພວກເຮົາຈຶ່ງພາກັນ
ສົງໄສວ່າ ຈະຈັດກອງປະຊຸມປຶກສາຫາລືກັນນີ້ ຂຶ້ນມາເຮັດຫຍັງ?”
ທ່ານນາງ Trandem ກ່າວວ່າ ຄວາມເຊື່ອໝັ້ນໄດ້ໝົດສິ້ນໄປ ຫລັງຈາກທີ່ລາວບໍ່ໄດ້ປະຕິ
ບັດຕາມຄຳແນະນຳຕ່າງໆ ທີ່ໄດ້ສະເໜີໄປຫລັງ ຈາກກອງປະຊຸມປຶກສາຫາລື ກ່ຽວກັບ
ການສ້າງເຂື່ອນໄຊຍະບູລີ ເຖິງແມ່ນໄດ້ມີການຮຽກຮ້ອງໃຫ້ໂຈະໂຄງການກໍ່ສ້າງໄວ້ ເພື່ອ
ລໍຖ້າການຕີລາຄາຜົນເສຍຫາຍຕໍ່ສິ່ງແວດລ້ອມໂດຍເຕັມ ແລະມີການຕ້ອງຕິຈາກ ນາໆ
ຊາດກໍຕາມ. ສະຫະລັດແມ່ນໜຶ່ງໃນຫລາຍໆປະເທດຄູ່ຮ່ວມງານກັບ MRC ທີ່ໄດ້ເຕືອນ
ກ່ຽວກັບຜົນເສຍຈາກການພັດທະນາເຂື່ອນໄຊຍະບູລີນັ້ນ.
ບັນດານັກປົກປ້ອງສິ່ງແວດລ້ອມກ່າວວ່າ ການສ້າງເຂື່ອນ
ດອນສະຫົງ ຢູ່ໃນເຂດສຳຄັນທີ່ມີນ້ຳໄຫລລົງມາເປັນຊັ້ນໆ
ຂອງແມ່ນ້ຳຂອງ ຈະສົ່ງຜົນກະທົບໂດຍກົງ ຕໍ່ການຍ້າຍຖິ່ນ
ຂອງປາ ຊຶ່ງມີຄວາມສຳຄັນທີ່ສຸດໃນລະດູແລ້ງ ແລະຈະເປັນ
ໄພຂົ່ມຂູ່ຕໍ່ປາໂລມາ ພັນອີຣາວະດີຈຸສຸດທ້າຍທີ່ຍັງເຫລືອຢູ່
ໃນລະບົບແມ່ນ້ຳຂອງນັ້ນ.
ປະຊາຊົນຫລາຍລ້ານຄົນ ຮວມທັງພວກທີ່ອາໄສຢູ່ໃກ້ບຶງ
ທະເລສາບ ຂອງກຳປູເຈຍ ແມ່ນກາງຕໍ່ປາເປັນແຫລ່ງ
ໂປຣຕິນ. ການສຶກສາບັ້ນໜຶ່ງຂອງ MRC ເຕືອນວ່າ ການສ້າງເຂື່ອນໃສ່ຕອນລຸ່ມຂອງ
ແມ່ນ້ຳຂອງ ອາດຈະເຮັດໃຫ້ປະລິມານປາໃນທະເລສາບ ຫລຸດນ້ອຍລົງຮອດ 3 ແສນ
ແມັດກ້ອນຕໍ່ປີໄດ້ ຊຶ່ງຈະສ້າງຄວາມລຳບາກຍາກແຄ້ນ ໃຫ້ແກ່ບັນດາຊຸມຊົນ.
ທ່ານນາງ Trandem ກ່າວວ່າ ນັ້ນກໍເປັນອີກເຫດຜົນໜຶ່ງທີ່ຄວນຍຸດຕິການສ້າງເຂື່ອນນີ້.
ທ່ານນາງ Trandem ເວົ້າວ່າ “ເປັນທີ່ແຈ່ມແຈ້ງວ່າ ອັນນີ້ຄືເຂື່ອນໜຶ່ງທີ່ບໍ່ຄວນສ້າງ
ຂຶ້ນເລີຍ. ໂດຍພື້ນຖານແລ້ວ ເຂື່ອນດອນສະຫົງແມ່ນເປັນການຫລິ້ນພະນັນກັບ
ອະນາຄົດຂອງແມ່ນ້ຳຂອງ. ມັນຈະສ້າງຂຶ້ນຢູ່ໃນຈຸດທີ່ເສຍຫາຍທີ່ສຸດ ເພາະວ່າ
ມັນເປັນຈຸດສຸມຂອງການຍ້າຍຖິ່ນຂອງປາ ຢູ່ໃນແມ່ນ້ຳຂອງ.”
ຫວຽດນາມກໍໄດ້ກົດດັນລາວ ກ່ຽວກັບພວກເຂື່ອນເຫລົ່ານີ້ ໂດຍສະເພາະເລື່ອງຜົນກະທົບ
ຕໍ່ເຂດສາມຫລ່ຽມປາກແມ່ນ້ຳຂອງ ອັນເປັນເຂດສຳຄັນເພາະວ່າເປັນ ‘ອູ່ເຂົ້າ’ ຂອງປະເທດ
ແລະເປັນຖິ່ນຢູ່ອາໄສຂອງປະຊາຊົນເຖິງ 20 ລ້ານຄົນ. ບັນດາກຸ່ມປົກປ້ອງສິ່ງແວດລ້ອມຢູ່ໃນຫວຽດນາມ ໄດ້ກ່າວຢູ່ໃນການປຸກລະດົມຫລາຍຄັ້ງຫລາຍຫົນວ່າ ການລົບກວນທາງ
ໄຫລຂອງນ້ຳ ຈະສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ອາຫານຂອງດິນ ແລະຈະເຮັດໃຫ້ນ້ຳມີຄວາມເຄັມຫລາຍ
ຂຶ້ນ ຍ້ອນນ້ຳທະເລທີ່ລຸກລ້ຳເຂົ້າມານັ້ນ.
ທ່ານ Carl Thayer ນັກລັດຖະສາດການເມືອງ ທີ່ມະຫາວິທະຍາໄລ New South Wales
ຂອງອອສເຕຣເລຍ ກ່າວວ່າ ຄາດວ່າ ຄວາມເຄັ່ງຕຶງລະຫວ່າງລາວກັບຫວຽດນາມ ຈະເພີ້ມ
ສູງຂຶ້ນໃນຂະນະທີ່ວຽງຈັນດຳເນີນການ ໄປຕາມແຜນທີ່ຈະສ້າງເຂື່ອນດອນສະຫົງນັ້ນ.
ທ່ານ Thayer ກ່າວວ່າ “ມັນຈະເປັນການທົດສອບ ຄວາມສຳພັນລະຫວ່າງພັກກັບພັກ
ທີ່ຮຸນແຮງສົມຄວນ ລະຫວ່າງລາວກັບຫວຽດ ນາມນັ້ນ. ນອກນັ້ນແລ້ວ ກໍຍັງເປັນເວລາ
ທີ່ບໍ່ດີສຳຫລັບລາວ ເພາະວ່າ ຍັງອີກປີດຽວກໍຈະເຖິງເວລາຈັດກອງປະຊຸມຫລວງຂອງ
ພັກຄອມມິວນິສ ຫວຽດນາມ ແລະກໍຈະເປັນກອງປະຊຸມຄົບຄະນະ ທີ່ມີຄວາມຮູ້ສຶກ
ຊາດນິຍົມຢ່າງແຮງກ້າສົມຄວນຢູ່ໃນຫວຽດນາມ ຊຶ່ງເຫດຜົນທີ່ເຂົາເຈົ້າຕ້ອງການ ກໍ
ພຽງແຕ່ໃຫ້ ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງພວກຊາວນາ ຢູ່ໃນເຂດປາກແມ່ນ້ຳຂອງ ຖືກກະທົບ
ເທົ່ານັ້ນແຫລະ.”
ຫລັງຈາກກອງປະຊຸມເທື່ອນີ້ແລ້ວ ຫວຽດນາມຈະເປັນປະເທດຕໍ່ໄປ ທີ່ຈະຈັດກອງປະຊຸມ
ປຶກສາຫາລືລະດັບຊາດຂຶ້ນ ກ່ຽວກັບໂຄງການນີ້. ແລະໃນເດືອນມັງກອນປີໜ້າ ບັນດາ
ຄະນະກຳມະການຮ່ວມຂອງລັດຖະບານຂອງປະເທດທັງສີ່ ກໍຈະປະຊຸມກັນ ແລະຄາດວ່າ
ຈະອອກຄຳ ຖະແຫລງຢ່າງເປັນທາງການ ກ່ຽວກັບທ່າທີຂອງກຸ່ມໃນເລື່ອງໂຄງການເຂື່ອນ
ດອນສະຫົງນີ້.
ນັກວິທະຍາສາດເວົ້າວ່າ ການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ ແລະການສ້າງເຂື່ອນໃສ່ ແມ່ນ້ຳຂອງ ເປັນໄພຂົ່ມຂູ່ຕໍ່ການເປັນຢູ່ ຂອງປະຊາຊົນຫລາຍລ້ານຄົນ:
