ເມື່ອທ້າຍເດືອນມີນາຜ່ານມານີ້ ໄດ້ມີພິທີໄຂອະນຸສອນສະຖານ
ແຫ່ງນຶ່ງທີ່ນະຄອນຫລວງພະນົມເປັນ ແດ່ພວກຜູ້ຊາຍ ແມ່ຍິງ
ແລະເດັກນ້ອຍ ຫລາຍພັນຄົນ ທີ່ໄດ້ຖືກນຳມາກັກຂັງໄວ້ ຢູ່ໃນ
ຄຸກ S-21 ອັນໂຫດຮ້າຍຂອງກຳປູເຈຍ ໃນລະຫວ່າງປີ 1975
ຫາ 1979 ຊຶ່ງພວກເຂົາເຈົ້າໄດ້ຖືກທໍລະມານແລະປະຫານຊີວິດ
ໂດຍລະບອບຄາດຕະກອນຂອງ ພອນ ພົດ. ເຖິງແມ່ນຫລາຍໆ
ຄົນມີຄວາມຍິນດີນຳອະນຸສອນສະຖານແຫ່ງນີ້ກໍຕາມ ແຕ່ກໍມີ
ດ້ານນຶ່ງຂອງມັນທີ່ໄດ້ກາຍມາເປັນເລື້ອງ ຖົກຖຽງໂຕ້ແຍ້ງກັນ.
Robert Carmichael ມີລາຍງານຈາກພະນົມເປັນ ຊຶ່ງດາຣາ
ຈະນຳມາສະເໜີທ່ານ.
ເບິ່ງວີດີໂອ ພາສາລາວ ກ່ຽວກັບລາຍງານນີ້:
ມີນັກທ່ອງທ່ຽວຫລາຍຮ້ອຍຄົນ ໄປຊົມພິພິດທະພັນຂ້າລ້າງເຜົ່າພັນ ຂອງພະນົມເປັນ
ໃນແຕ່ລະມື້ ເພື່ອເບິ່ງຄຸກທໍລະມານແລະປະຫານຊີວິດຂອງພວກຂະເໝນແດງ.
ຄຸກແຫ່ງນັ້ນທີ່ບັດນີ້ມີຊື່ວ່າ ພິພິດທະພັນຂ້າລ້າງເຜົ່າພັນ ຕວນ ສະເລງ ( The Tuol Sleng Genocide Museum) ໄດ້ກາຍມາເປັນບ່ອນຢຸດແວ່ທີ່ໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມ
ແຫ່ງນຶ່ງ ຂອງພວກນັກທ່ອງທ່ຽວ.
ຢູ່ໃນຄຸກດັ່ງກ່າວ ທີ່ເຄີຍເປັນໂຮງຮຽນມາກ່ອນນັ້ນ ຜູ້ຄົນຫລາຍໆພັນຄົນທີ່ພວກຂະເໝນ
ແດງເອີ້ນວ່າ ເປັນສັດຕູຂອງການປະຕິວັດ ໄດ້ຖືກທໍລະມານ ເພື່ອບີບບັງຄັບໃຫ້ເຂົາເຈົ້າ
ຮັບສາລະພາບ ຕໍ່ຄວາມຜິດທີ່ຖືກສົມມຸດຂຶ້ນມາ.
ເຈົ້າໜ້າທີ່ລັດຖະບານ ພວກບໍລິຈາກເງິນ ແລະບັນດາພະນັກງານຈາກ ສານອາຊະຍາກຳສົງຄາມ ທີ່ໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜຸນຈາກອົງການສະຫະປະຊາຊາດ ຈຳນວນຫລາຍສິບ
ຄົນ ໄດ້ໄປມີໜ້າເມື່ອວັນພະຫັດ ທີ 26 ມີນາຜ່ານມາ ເພື່ອຮ່ວມໃນພິທີໄຂອະນຸສອນສະ
ຖານ ຫລືອະນຸສາວະລີດັ່ງກ່າວ ທີ່ສ້າງຂຶ້ນຢູ່ໃນບໍລິເວນເດິ່ນພິພິດທະພັນ ຕວນ ສະເລງ.
ສະມາຊິກຄອບຄົວພວກເຄາະຮ້າຍຫລາຍຄົນ ກໍໄດ້ໄປມີໜ້າເຊັ່ນກັນ. ແລະສອງຄົນໃນຈຳນວນພວກຜູ້ຊາຍທີ່ລອດຊີວິດ ມາຈາກຄຸກທີ່ໂຫດຮ້າຍແຫ່ງນັ້ນ ອັນມີ Chum Mey
ທີ່ເປັນຊ່າງແປງຈັກພິມດີດ ຢູ່ໃນຄຸກ ແລະ Bou Meng ທີ່ເປັນສິນລະປິນ. ທັງສອງມີຊີວິດລອດມາໄດ້ ກໍຍ້ອນ ສະຫາຍດອ໊ຍກ໌ ຜູ້ບັນຊາການຄຸກ ເພາະວ່າເຂົາເຈົ້າມີຄວາມຊຳນານ ທີ່ເຂົາສາມາດນຳໃຊ້ໄດ້.
ສ່ວນນັກໂທດຄົນອື່ນໆ ເກືອບວ່າຄົນເວ້ນຄົນ ແມ່ນໄດ້ຖືກປະຫານ ຊີວິດ.
ອະນຸສາວະລີໃໝ່ ທີ່ມີລັກສະນະເປັນທາດ ໄດ້ຖືກສ້າງຂຶ້ນມາ ລຸນຫລັງມີການຮ້ອງຂໍຈາກພວກໂຈດຢູ່ສານອາຊະຍາກຳສົງຄາມ ທີ່ໄດ້ຕັດສິນໂທດຈຳຄຸກ ສະຫາຍດອ໊ຍກ໌ ຕະຫລອດ
ຊີວິດ ໃນປີ 2012.
ຜູ້ນຶ່ງໃນຈຳນວນໂຈດ ແມ່ນນາງ Im Sunty ຊຶ່ງສາມີຂອງນາງ ທີ່ເປັນອາຈານສອນໜັງສື
ທີ່ມີຊື່ສຽງ ໄດ້ຖືກຄາດຕະກຳ ຢູ່ໃນຄຸກນັ້ນ. ລາວຮູ້ສຶກດີໃຈທີ່ໄດ້ເຫັນອະນຸສາວະລີແຫ່ງນັ້ນ ສ້າງຂຶ້ນ.
ນາງໝ້າຍ Im Sunty ກ່າວວ່າ “ບັດນີ້ ອະນຸສາວະລີກໍໄດ້ສ້າງຂຶ້ນແລ້ວ ມັນຊ່ວຍຫລຸດຜ່ອນຄວາມເຈັບປວດລົງແດ່ ເພາະວ່າ ບັດນີ້ ພວກເຮົາ
ມີບ່ອນໃຫ້ມາຂາບໄຫວ້ ແລະສະແດງຄວາມເຄົາລົບນັບຖື ຕໍ່ພວກທີ່
ໄດ້ເສຍຊີວິດໄປ ໃນກຳປູເຈຍ ຮວມທັງພວກທີ່ເສຍຊີວິດ ຢູ່ບ່ອນນີ່ນຳ.”
ຊື່ຂອງພວກເຄາະຮ້າຍ ກ່ວາ 12,000 ຄົນ ທີ່ເສຍຊີວິດໄປໃນຄຸກ S-21 ນັ້ນ ຈະຖືກຈາລຶກ
ລົງ ໃນແຜ່ນຫິນອ່ອນສີດຳຢູ່ອ້ອມຂ້າງທາດ. ແລະຈຸດນີ້ເອງ ທີ່ເປັນຈຸດໂຕ້ແຍ້ງຖົກຖຽງກັນ.
Youk Chhang ເປັນຜູ້ອຳນວຍການຂອງ ສູນກາງບັນທຶກແຫ່ງກຳປູເຈຍ ທີ່ເປັນອົງການ
ສຳຄັນທີ່ທຳການຄົ້ນຄວ້າ ກ່ຽວກັບອາຊະຍາກຳຕ່າງໆ ຂອງພວກຂະເໝນແດງ.
ລາວກ່າວວ່າ 80 ສ່ວນຮ້ອຍຂອງພວກທີ່ຖືກຂ້າຕາຍ ຢູ່ໃນຄຸກ S-21 ແມ່ນພວກຂະເໝນ
ແດງ ແລະມີພຽງແຕ່ 20 ສ່ວນຮ້ອຍເທົ່ານັ້ນ ທີ່ຕົກຢູ່ໃນກໍລະນີພວກເຄາະຮ້າຍແທ້ໆ.
Youk Chhang ເວົ້າວ່າ ການເອົາໝົດທຸກຊື່ມາຈາລຶກລົງນັ້ນ ເຮັດໃຫ້ຊື່ຂອງພວກເຄາະ
ຮ້າຍ ເຊັ່ນສາມີຂອງນາງ Im Sunty ປະປົນກັນກັບ ຊື່ຂອງພວກອາຊະຍາກອນ.
ທ່ານ Youk Chhang ກ່າວວ່າ “ມັນເປັນອະນຸສອນສະຖານ ທີ່ມີການຖົກຖຽງ
ໂຕ້ແຍ້ງກັນຫລາຍທີ່ສຸດ. ນັ້ນເປັນເຫດຜົນ ທີ່ວ່າເປັນຫຍັງ ຂ້ອຍຈື່ງມັກອະນຸສາ
ວະລີອັນກ່ອນ. ມັນພຽງເປັນອະນຸສາວະລີທາງດ້ານຈິດໃຈ ສຳຫລັບໝົດທຸກຄົນ
ທີ່ຕາຍໄປເທົ່ານັ້ນ. ແຕ່ວ່າ ພໍເຈົ້າເລີ້ມລະບຸຊື່ ແລະເລີ້ມຈາລຶກມັນລົງໄປ ແລະ
ເຈົ້າເລີ້ມລະບຸວ່າ ເປັນພວກນັ້ນພວກນີ້ແລ້ວ ເວລານັ້ນແຫລະ ມັນສ້າງບັນຫາ.”
ຂຸນນາງ Joachim von Marschall ເປັນເອກອັກຄະລັດຖະທູດເຢຍລະມັນ ປະຈຳກຳປູ
ເຈຍ. ປະເທດຂອງທ່ານເປັນຜູ້ໃຫ້ທຶນສ້າງ ອະນຸສາວະລີນີ້. ທ່ານເຂົ້າໃຈບັນຫາໂຕ້ແຍ້ງ
ກ່ຽວກັບເລື້ອງຊື່ນັ້ນ ແຕ່ກໍເຕືອນວ່າ ການຂີດເສ້ນລະຫວ່າງພວກເຄາະຮ້າຍ ກັບພວກກໍ່
ອາຊະຍາກຳ ໃນສະຖານະການທີ່ຮ້າຍແຮງແບບນີ້ ແມ່ນບໍ່ງ່າຍສະເໝີໄປ.
ຂຸນນາງ von Marschall ກ່າວວ່າ “ແລະເພາະສະນັ້ນ ໃນທາງສ່ວນຕົວແລ້ວ
ຂ້າພະເຈົ້າຈຶ່ງຮູ້ສຶກວ່າ ການບໍ່ພະຍາຍາມໃຈ້ແຍກນັ້ນ ແມ່ນເປັນການຕັດສິນ
ໃຈທີ່ສະຫລາດ. ພວກທີ່ຮູ້ເລື້ອງກ່ຽວກັບອະດີດຂອງພວກເຄາະຮ້າຍຢູ່ທີ່ນີ້
ເຂົາເຈົ້າຮູ້ຈັກແຍກແຍະ ຂ້າພະເຈົ້າເຂົ້າໃຈເຊັ່ນນັ້ນ. ແລະໃນບັ້ນສຸດທ້າຍ
ແລ້ວ ທຸກໆຄົນທີ່ຢູ່ໃນຫ້ອງທໍລະມານ ກໍແມ່ນເສຍຊີວິດໄປ ໃນທາງທີ່ໂຫດ
ຮ້າຍແບບດຽວກັນໝົດ.”
ແຕ່ສິ່ງນຶ່ງທີ່ທຸກໆຄົນເຫັນພ້ອມນຳກັນ ກໍຄືຂໍ້ຄວາມທີ່ຈາລຶກໄວ້ໃນທັງສີ່ດ້ານຂອງທາດ
ທີ່ເວົ້າວ່າ “ພວກເຮົາຈະບໍ່ມີວັນລືມອາຊະຍາກຳທັງຫລາຍ ທີ່ກໍ່ຂຶ້ນໃນລະຫວ່າງລະບອບປະຊາທິປະໄຕກຳປູເຈຍ” ກໍຄື ລະບອບຂະເໝນແດງນັ້ນ.
ວີດີໂອ: ສານອາຊະຍາກຳສົງຄາມ ຕັດສິນ ເມື່ອເດືອນສິງຫາ 2014 ວ່າ
ຂຽວ ສົມພອນ ກັບ ນວນ ເຈຍ ສອງອະດີດ ຜູ້ນຳຂະເໝນແດງ ມິຄວາມຜິດ ໃນການຂ້າລ້າງເຜົ່າພັນຊາວຂະເໝນ:
