ເຍົາວະຊົນລາວພາກັນປະລະການຮຽນ ແລະເຂົ້າໄປກ່ຽວຂ້ອງກັບຢາເສບຕິດເພີ້ມຂຶ້ນນັບມື້ ໂດຍເປັນຜົນກະທົບຈາກພາວະເສດຖະກິດຕົກຕ່ຳ ທີ່ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນລາວ ມີຊີວິດຢູ່ທີ່ຍາກຈົນເພີ້ມຂຶ້ນ ຊົງລິດ ໂພນເງິນ ມີລາຍງານຈາກ ບາງກອກ.
ທ່ານບຸນປັນ ໄຊມົນຕີ ຫົວໜ້າກົມແຜນການ ກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະກິລາ ຖະແຫລງວ່າ ການປະລະການຮຽນຂອງເຍົາວະຊົນລາວ ຍັງມີທ່າອຽງເພີ້ມຂຶ້ນຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ ໂດຍສະເພາະແມ່ນນັບຈາກເກີດການລະບາດພະຍາດໄວຣັສໂຄວິດ-19 ນັບຈາກປີ 2020 ເປັນຕົ້ນມາກໍປາກົດວ່າການປະລະການຮຽນລະດັບມັດທະຍົມຕົ້ນ ໄດ້ເພີ້ມຂຶ້ນເປັນເກີນກວ່າ 10 ເປີເຊັນ ໃນປັດຈຸບັນ ສ່ວນການປະລະການຮຽນລະດັບຊັ້ນປະຖົມກໍເພີ້ມຂຶ້ນເປັນເກີນກວ່າ 5.3 ເປີເຊັນ ໂດຍມີສາເຫດສຳຄັນມາຈາກບັນຫາຍາກຈົນຂອງປະຊາຊົນໃນຂະນະທີ່ລັດຖະບານລາວ ກໍຍັງ ປະເຊີນກັບບັນຫາຂາດແຄນດ້ານງົບປະມານຢ່າງໜັກໜ່ວງດ້ວຍແລ້ວ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ກະທົບຕໍ່ແຜນການພັດທະນາດ້ານການສຶກສາໃນທົ່ວປະເທດອີກດ້ວຍ ດັ່ງທີ່ທ່ານບຸນປັນ ໄດ້ຢືນຢັນວ່າ:
“ສະພາບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກດ້ານເສດຖະກິດ ເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນຈຳເປັນຕ້ອງປະລະ ເພື່ອໄປຊ່ວຍຄອບຄົວໃນການທຳມາຫາກິນ ງົບປະມານບໍລິຫານມີຈຳກັດ ສະໜອງໂຄຕາຄູກໍຫລຸດລົງ ການແນະນຳວິຊາຊີບກໍຍັງບໍ່ທັນເຮັດໄດ້ຢ່າງກວ້າງຂວາງ ການຜະລິດແບບເລື່ອນລອຍ ການດຳລົງຊີວິດແບບກະແຈກກະຈາຍເປັນບັນຫາ ອັນນຶ່ງທີ່ທ້າທາຍຫລາຍ ການຮຽນການສອນບໍ່ສາມາດປະຕິບັດໄດ້ຄົບຕາມຫລັກສູດ ໂດຍສະເພາະຢູ່ເຂດຫ່າງໄກສອກຫລີກ ເຮົາກະເວົ້າຢູ່ດອກວ່າຮຽນທາງໄກ ຮຽນ Online ແຕ່ວ່າ Internet ມັນບໍ່ມີເດີ້ຢູ່ບ້ານຫັ້ນ ເຖິງວ່າມີແລ້ວບາດນີ້ສິເຂົ້າ Internet ມັນກໍຕ້ອງຕິດພັນກັບການໃຊ້ຈ່າຍ ການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດຫລັກສູດນີ້ບໍ່ເປັນລະບົບ.”
ໃນປັດຈຸບັນອັດຕາການເຂົ້າຮຽນເດັກນ້ອຍລາວອາຍຸລະຫວ່າງ 3-5 ປີ ຢູ່ທີ່ລະດັບ 52 ເປີເຊັນ ສ່ວນການເຂົ້າຮຽນໃນລະດັບປະຖົມສຶກສາ ລະດັບມັດທະຍົມຕົ້ນ ແລະມັດທະຍົມປາຍ ຢູ່ທີ່ອັດຕາສະເລ່ຍ 97.9 ເປີເຊັນ ກັບ 82.2 ເປີເຊັນ ແລະ 47.8 ເປີເຊັນ ຕາມລຳດັບ ຊຶ່ງກໍຖືເປັນການພັດທະນາດ້ານການສຶກສາ ທີ່ມີການຂະຫຍາຍໂຕເພີ້ມຂຶ້ນ ຫາກແຕ່ວ່າ ການພັດທະນາການສຶກສາໃນລາວກໍຍັງຂາດຄຸນນະພາບ ເຫັນໄດ້ຈາກອັດຕາການຄ້າງຫ້ອງຮຽນໃນລະດັບປະຖົມສຶກສາຍັງຢູ່ທີ່ລະດັບ 3.8 ເປີເຊັນ ສ່ວນບັນຫາຍາກຈົນຂອງປະຊາຊົນລາວໃນເຂດຊົນນະບົດກໍຍັງເຮັດໃຫ້ເດັກນ້ອຍລາວຕ້ອງປະລະການຮຽນໃນອັດຕາສະເລ່ຍເຖິງ 4.8 ເປີເຊັນ ສ່ວນການປະລະການຮຽນຊັ້ນປະຖົມໃນເຂດຊົນນະບົດນັ້ນສູງກວ່າ 20 ເປີເຊັນ ຂອງຈຳນວນນັກຮຽນລະດັບປະຖົມທັງໝົດໃນເຂດຊົນນະບົດ ຊຶ່ງບັນຫານີ້ກໍຍັງເຮັດໃຫ້ເຍົາວະຊົນລາວທີ່ບໍ່ໄດ້ຮຽນໜັງສື ແລະຕົກຢູ່ໃນສະຖານະຫວ່າງງານດ້ວຍນັ້ນ ໄດ້ພາກັນເຂົ້າໄປຫຍຸ້ງກ່ຽວຂ້ອງກັບຢາເສບຕິດເພີ້ມຂຶ້ນອີກດ້ວຍ ໂດຍສະເພາະແມ່ນຮ້ານເກມ Computer ແລະການສັ່ງຊຶ້ສິນຄ້າທາງ Online ນັ້ນກໍຄືປັດໃຈທີ່ເຮັດໃຫ້ເຍົາວະຊາຊົນລາວເຂົ້າໄປກ່ຽວຂ້ອງກັບຢາເສບຕິດຫລາຍທີ່ສຸດ ດັ່ງທີ່ທ່ານຄຳປະສິດ ເທບວົງສາ ສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດລາວຈາກແຂວງເຊກອງ ໄດ້ໃຫ້ການຢືນຢັນວ່າ:
“ບັນຫາຢາເສບຕິດຕໍ່ໄວໜຸ່ມນີ້ມັນເຫັນໄດ້ກະແຈກກະຈາຍ ປັດຈຸບັນນີ້ໄດ້ເຊື່ອມຊືມເຂົ້າໃນບັນດານັກຮຽນ ນັກສຶກສາ ໂດຍສະເພາະນັກຮຽນທີ່ໃຊ້ກອກຢາໄຟຟ້າ ມັນເປັນຢາເສບຕິດທີ່ເອົາເຂົ້າມາໃນກອກຢາຫັ້ນ ບັນຫາທີ 2 ກໍຄືບັນຫາເລື້ອງຮ້ານເກມ Online ເນາະ ມັນເປັນບ່ອນທີ່ກະຈາຍຢາເສບຕິດໄດ້ງ່າຍທີ່ສຸດ ບັນຫາທີ 3 ກໍຄືການຂົນສົ່ງວັດສະດຸຄ້າຂາຍ Online ລັກສະນະຊື້ເຄື່ອງ ຊື້ຂອງ ຫີບຫໍ່ ເປັນລັກສະນະການກະຈາຍຢາເສບຕິດ ການລົງໂຄສະນາຂາຍກັນຊາ ທາງ Online ມັນມີຜົນຫລາຍ.”
ທັງນີ້ໂດຍເຈົ້າໜ້າທີ່ຂັ້ນສູງໃນກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະກິລາເປີດເຜີຍວ່າ ການສຳຫລວດເພື່ອການປະເມີນຜົນກ່ຽວກັບການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດໃນດ້ານການຮຽນ ແລະການສອນດ້ວຍລະບົບ Online ຂອງໂຮງຮຽນໃນທຸກລະດັບຊັ້ນທົ່ວປະເທດໃນໄລຍະ 1 ປີ ທີ່ຜ່ານມາ ພົບວ່າຍັງມີປະສິດທີ່ຜົນຕ່ຳຫລາຍໂດຍນອກຈາກຈະມີສາເຫດທີ່ສຳຄັນ ມາຈາກການຂາດແຄນດ້ານອຸບປະກອນສື່ສານ ແລະລະບົບສັນຍານ Internet ທີ່ຍັງໄປບໍ່ທົ່ວເຖິງໃນທຸກພື້ນທີ່ ຂອງປະເທດແລ້ວ ກໍຍັງມີບັນຫາກ່ຽວກັບການປະກອບສ່ວນຈາກບັນດາພໍ່ແມ່ ແລະຜູ້ປົກຄອງທີ່ຂາດການເບິ່ງແຍງນັກຮຽນທີ່ເປັນລູກຫລານຂອງພວກຕົນອີກດ້ວຍ ໂດຍສະເພາະແມ່ນນັກຮຽນລະດັບມັດທະຍົມຕົ້ນນັ້ນ ຖືເປັນກຸ່ມໃຫຍ່ທີ່ສຸດທີ່ບໍ່ໄດ້ໃຫ້ຄວາມສົນໃຈຕໍ່ການຮຽນເລີຍ.
ສ່ວນການປະສານງານກອງທຶນພັດທະນາເດັກນ້ອຍສາກົນ (UNICEF) ກໍຢືນ ຢັນວ່າມາດຕະຖານການສຶກສາ ໃນເຂດໂຕເມືອງກັບເຂດຊົນນະບົດຂອງລາວ ມີການແຕກໂຕນກັນຫລາຍ ຊຶ່ງເຫັນໄດ້ຈາກບັນຫາຂາດແຄນຄູ ຂອງໂຮງຮຽນໃນ
ເຂດຊົນນະບົດ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຕ້ອງອາໄສການປະກອບສ່ວນຈາກຄູອາສາສະໝັກຈຳນວນ 9,809 ຄົນ ໃນຂະນະທີ່ໂຮງຮຽນໃນເຂດໂຕເມືອງ ມີຄູເກີນຄວາມຕ້ອງການເຖິງ 8,611 ຄົນ ໃນນີ້ຍັງບໍ່ມີຄູຄົນໃດ ທີ່ສະໝັກໄປສອນຢູ່ຊົນນະບົດ ປະກອບກັບລັດຖະບານລາວໄດ້ຈຳກັດການບັນຈຸຄູໄດ້ບໍ່ເກິນ 350 ຄົນໃນປີ 2022 ດ້ວຍແລ້ວ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ໂຮງຮຽນໃນເຂດຊົນນະບົດຍັງຕ້ອງປະເຊີນໜ້າກັບບັນຫາຂາດຄູຕໍ່ໄປ.
