ເຫດການຕ່າງໆ ຢູ່ທົ່ວໂລກໄດ້ສຸມໃສ່ເລື້ອງສະພາບແວດລ້ອມ ໃນວັນຈັຈຜ່ານມານີ້ ໃນຂະນະທີ່ປະຊາຄົມສາກົນສະຫລອງວັນແຫ່ງໜ່ວຍໂລກຄົບຮອບ 49 ປີ. ຜູ້ກໍ່ຕັ້ງຂະບວນການດັ່ງກ່າວຄາດຄະເນວ່າປີ 2020 ຈະເປັນປີທີ່ສຳຄັນໃນການລະດົມຄົນທັງໂລກ ເພື່ອເຮັດໃຫ້ມີການປ່ຽນແປງທາງດ້ານເສດຖະກິດ ແລະການເມືອງທີ່ແນໃສ່ປົກປ້ອງໜ່ວຍໂລກໄວ້ ໃຫ້ແກ່ຄົນລຸ້ນຫລັງ. Zlatica Hoke, ນັກຂ່າວຂອງວີໂອເອ ມີລາຍລະອຽດເພີ້ມເຕີມ ຊຶ່ງບົວສະຫວັນມີລາຍງານກ່ຽວກັບເລື້ອງນີ້ ມາສະເໜີທ່ານໃນອັນດັບຕໍ່ໄປ.
ວິທະຍາສາດເວົ້າວ່າການກະທຳຂອງມະນຸດກຳລັງເຮັດໃຫ້ໜ່ວຍໂລກຕົກຢູ່ໃນສະພາບອັນຕະລາຍ ແລະ ພວກນັກເຄື່ອນໄຫວພາກັນຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການດຳເນີນຄວາມພະຍາຍາມເພື່ອຕ່າວປິ້ນທ່າອ່ຽງທີ່ເຮັດໃຫ້ສັດຕາຍ, ມະຫາສະໝຸດເຫືອດແຫ້ງໄປ, ເຮັດໃຫ້ຊັ້ນນຳກ້ອນເປື່ອຍສະຫລາຍ ແລະເປັນໄພຂົ່ມຂູ່ຕໍ່ຄົນໃນປະຊາຄົມຕ່າງໆ. ພວກນັກວິທະຍາສາດຕ້ອງຕິວ່າ ຍ້ອນມີການປ່ອຍອາຍກາກບອນອອກໄປ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ເກີດສະພາບໂລກຮ້ອນເອົ້າ, ຊຶ່ງເປັນສິ່ງນຶ່ງທີ່ພວກຜູ້ນຳທາງການເມືອງ ແລະເສດຖະກິດຈຳນວນນຶ່ງປະຕິເສດວ່າບໍ່ແມ່ນ.
ອົງການ NASA ໄດ້ໃຊ້ວັນຄົບຮອບ 49 ປີຂອງວັນແຫ່ງໜ່ວຍໂລກ ໃນວັນຈັນຜ່ານມານີ້ ເພື່ອສົ່ງຮູບພາບທາງດາວທຽມທີ່ສະແດງໃຫ້ຮູ້ວ່າ ທີ່ຈິງແລ້ວ ອາຍກາກບອນໄດອອກໄຊ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ໂລກຮ້ອນເອົ້າອີ່ຫລີ.
ທ່ານ Carlos del Castillo, ນັກວິທະຍາສາດຂອງອົງການ NASA ກ່າວເປັນພາສາສະເປນວ່າ:
"ສິ່ງທີ່ພວກເຮົາກຳລັງເຫັນຢູ່ກໍຄື ຈຳນວນຂອງ ອາຍກາກບອນໄດອອກໄຊ ຢູ່ໃຍຊັ້ນບັນຍາກາດ ກຳລັງເພີ້ມຂຶ້ນ. ເມື່ອເປັນເຊັ່ນນັ້ນ, ອາກາດ ແລະມະຫາສະໝຸດຕ່າງໆ ຈຶ່ງອຸ່ນຂຶ້ນກວ່າເກົ່າ. ມະຫາສະໝຸດໄດ້ກາຍມາເປັນກົດອາຊິດ. ລະດັບນ້ຳມະຫາສະໝຸດຍື່ງຂຶ້ນ ແລະການເກີດເຫດການກ່ຽວຂ້ອງກັບສະພາບອາກາດທີ່ຮ້າຍແຮງ ກໍສູງຂຶ້ນນັບມື້ເຊັ່ນກັນ.”
ພາບຖ່າຍທາງດາວທຽມຍັງສະແດງໃຫ້ເຫັນອີກວ່າ ສະພາບການຕັດໄມ້ທຳລາຍປ່າ ໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ດິນຟ້າອາກາດ ບໍ່ພຽງແຕ່ຢູ່ໃນລະດັບຂົງເຂດເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຍັງສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ທັງໜ່ວຍໂລກນຳ ແລະມັນໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງການຍື່ງຂຶ້ນ ຂອງລະດັບນ້ຳ ຍ້ອນການລະລາຍຂອງຊັ້ນນຳແຂງ. ເຖິງແມ່ນວ່າ ຈະມີຫລັກຖານສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ອຸດສາຫະກຳເຊື້ອໄຟທີ່ມາຈາກຊາກສັດແລະພືດ, ການຕັດໄມ້ທຳລາຍປ່າ, ເສດຂີ້ເຫຍື້ອທີ່ມີຈຳນວນຫລວງຫລາຍເກີນໄປ ແລະກິດຈະກໍາອື່ນໆຂອງມະນຸດ ສ້າງຄວາມເສຍຫາຍໃຫ້ແກ່ໜ່ວຍໂລກກໍຕາມ, ແຕ່ວ່າ ບັນດາຜູ້ນຳຂອງໂລກທີ່ຖືກກົດດັນ ຈາກພາກສ່ວນອຸດສາຫະກຳ ທີ່ສ້າງຜົນກຳໄລ ພາກັນເມີນເສີຍຕໍ່ ຫລືບໍ່ ກໍເຖິງຂັ້ນປະຕິເສດຕໍ່ຫລັກວິທະຍາສາດ.
ແຕ່ວ່າ ຄົນລຸ້ນໜຸ່ມກວ່າກັບເປັນຫ່ວງ ຕໍ່ສະພາບການຂອງໜ່ວຍໂລກທີ່ພວກເຂົາເຈົ້າຈະໄດ້ສືບຕໍ່ຮັກສາໄວ້ນັ້ນ ແລະກໍພາກັນນັບມື້ນັບໃຊ້ສຽງຮຽກຮ້ອງໃຫ້ເອົາໃຈໃສ່ຕໍ່ບັນຫາດັ່ງກ່າວນີ້. ນາງ ເກຣດຕາ ທັນເບີກ (Greta Thunberg), ນັກຮຽນສະວີເດັນຄົນນຶ່ງ ໄດ້ກາຍເປັນໃບໜ້າຂອງຂະບວນການເຄື່ອນໄຫວຂອງນັກຮຽນລະດັບໂລກ. ນາງໄດ້ຂຶ້ນກ່າວ ຢູ່ໃນກອງປະຊຸມຄັ້ງນຶ່ງ ຢູ່ໃນນະຄອນລອນດອນ ໃນວັນອາທິດຜ່ານມາທີ່ຊື່ວ່າ “ການຂັດຄ້ານຕໍ່ການສູນຫາຍໄປ” ຫລື Extinction Rebellion. ນາງກ່າວດັ່ງນີ້:
"ມັນບໍ່ຄວນຈະເປັນເຊັ່ນນັ້ນ ແຕ່ຍ້ອນວ່າບໍ່ມີຜູ້ອື່ນເຮັດອັນໃດເລີຍ, ພວກເຮົາຕ້ອງໄດ້ເຮັດເຊັ່ນນັ້ນ. ແລະ ພວກເຮົາຕໍ່ສູ້ແບບບໍ່ຢຸດ ບໍ່ຢັ້ງເລີຍ. ພວກເຮົາຈະ ບໍ່ຍອມຍຸຕິການຕໍ່ສູ້ເພື່ອໂລກໜ່ວຍນີ້ ແລະເພື່ອພວກເຮົາເອງ, ເພື່ອອະນາຄົດຂອງພວກເຮົາ, ແລະເພື່ອອະນາຄົດຂອງລູກ ແລະຂອງຫລານເຮົາພວກເຮົາ."
ໃນວັນທີ 22 ເມສາປີໜ້ານີ້, ຈະເປັນວັນຄົບຮອບ 50 ປີຂອງການສ້າງຕັ້ງ ວັນແຫ່ງໜ່ວຍໂລກ. ທ່ານ ເດັນນິສ ເຮສ໌ (Denis Hayes) ທີ່ຊ່ວຍໃນການກໍ່ຕັ້ງຂະບວນການດັ່ງກ່າວໃນປີ 1970 ນັ້ນ ເວົ້າວ່າ ປີ 2020 ຈະເປັນປີທີ່ສຳຄັນຫລາຍສຳລັບຂະບວນການເຄື່ອນໄຫວດ້ານດິນຟ້າອາກາດຂອງໂລກ.
ທ່ານເດັນນິສ ເຮສ໌ (Denis Hayes), ຜູ້ສ້າງຕັ້ງວັນແຫ່ງໜ່ວຍໂລກກ່າວດັ່ງນີ້:
"ສະນັ້ນເປົ້າໝາຍສຳລັບວັນແຫ່ງໜ່ວຍໂລກປີ 2020 ກໍຄື ເພື່ອລະດົມເອົາການເຄື່ອນໄຫວຢ່າງກ້ວາງຂວາງທີ່ສຸດ ເທົ່າທີ່ຈະເຮັດໄດ້. ມັນຖືກອອກແບບມາ ເພື່ອດົນບັນດານໃຫ້ກຸ່ມຄົນ ທີ່ຮູ້ວ່າລະບົບການເມືອງ ແລະເສດຖະກິດຂອງຕົນ ເຮັດໃຫ້ໜ່ວຍໂລກ ໄດ້ຮັບຄວາມເສຍຫາຍນັ້ນ ມີຄວາມຫວັງຂຶ້ນ ແຕ່ວ່າ ເປັນຜູ້ທີ່ສາມາດທີ່ຈະຖືກປຸກລະດົມຈິດໃຈໃຫ້ພາກັນຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການປ່ຽນແປງ ຖ້າ ຫາກມີສິ່ງທີ່ເຮັດໃຫ້ມີຄວາຫວັງໄດ້.”
ທ່ານ ເຮສ໌ (Hayes) ກຳລັງເຮັດວຽກຮ່ວມກັບບໍລິສັດທວີດເຕີ ແລະບໍລິສັດສື່ສັງຄົມອອນລາຍອື່ນໆ ເພື່ອນຳເອົາໂຄງການລິເລີ້ມ Vote Earth ຊຶ່ງແປວ່າ ເລືອກເອົາໜ່ວຍໂລກນັ້ນມາເລີ້ມຕົ້ນ ໃຫ້ຄຽງຄູ່ໄປກັບການເລືອກຕັ້ງປີ 2020 ຂອງສະຫະລັດ ພ້ອມທັງການເລືອກຕັ້ງຕ່າງໆ ທີ່ຈະມີຂຶ້ນໃນ 60 ປະເທດໃນສອງປີຂ້າງໜ້ານີ້. ໂຄງການລິເລີ້ມນີ້ ແມ່ນແນໃສ່ເຮັດໃຫ້ເລື້ອງສິ່ງແວດລ້ອມເປັນບັນຫາທີ່ສຳຄັນອັນນຶ່ງ ສຳລັບພວກໄປປ່ອນບັດເລືອກຕັ້ງ. ທ່ານເຮສ໌ (Hayes) ເວົ້າອີກວ່າ ຄວາມກ້າວໜ້າໃນດ້ານການແຕ່ງງານຂອງຄົນຮັກຮ່ວມເພດ ຫລື ພວກກະເທີຍ ຢູ່ໃນອາເມຣິກາ, ການຄວບຄຸມປືນໃນນິວຊີແລນ ເມື່ອມໍ່ໆມານີ້ ແລະການເຄື່ອນໄຫວໃນລະດັບໂລກທີ່ເຮັດກ່ອນໜ້ານັ້ນ ເພື່ອແກ້ໄຂຮູຮົ່ວໃນຊັ້ນໂອໂຊນ ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ຄົນສາມາດປ່ຽນທັດສະນະຄະຕິໄດ້.
ອ່ານຂ່າວນີ້ເພີ້ມເປັນພາສາອັງກິດຢູ່ລຸ່ມນີ້
Events around the world focused on the environment Monday as the global community marked the 49th Earth Day. The founders of the movement predict that 2020 will be the crucial year in mobilizing people worldwide to demand economic and political changes aimed at preserving the planet for the coming generations. VOA's Zlatica Hoke has more.
Science says that human activity is degrading the planet and activists are calling for global effort to reverse the trends that kill animals, deplete oceans, melt glaciers and threaten communities. Scientists have blamed carbon emissions for global warming, something that has been denied by a number of political and economic leaders.
NASA used the 49th anniversary of Earth Day on Monday to release satellite imagery that shows how much carbon dioxide actually warms the Earth.
Carlos del Castillo, NASA scientist (in Spanish):
"What we are seeing is that the amount of carbon dioxide in the atmosphere is increasing. As a result of that, the air and the oceans have been warming up. The oceans are acidifying. The ocean level is rising, and severe climate-related events are also increasing."
Satellite images also show that deforestation affects the climate not only for the region but for the planet, and they show a rise in water levels as a result of glacier melting. Despite growing evidence that fossil fuel industries, deforestation, excessive waste and other human activities harm the Earth, world leaders, pressed by profitable industries, have ignored or even denied the science.
But younger generations are concerned about the state of the planet they will inherit and are becoming increasingly vocal about it. Swedish schoolgirl Greta Thunberg has become the face of global student activism. She addressed an event in London Sunday, called the Extinction Rebellion.
Greta Thunberg, Swedish student activist:
"It shouldn't be like that but since no one else is doing anything, we will have to do so. And we will never stop fighting. We will never stop fighting for this planet and for ourselves, our futures, and for the futures of our children and grandchildren."
On April 22 of next year, Earth Day will mark its 50th anniversary. Denis Hayes, who helped found the movement in 1970, says 2020 will be crucial in the global climate movement.
Denis Hayes, Earth Day Founder:
"The goal for Earth Day 2020 thus is to mobilize the broadest possible movement. It's designed to inspire hope in people who know that their political and economic systems have been failing the planet, but who, if given reason to hope, can be aroused to demand change."
Hayes is working with Twitter and other social media to launch a Vote Earth initiative to accompany the 2020 U.S. elections, as well as elections held over the next two years in 60 other nations. The initiative is aimed at making the environment one of the top issues for voters. Hayes says recent progress on gay marriage in America, gun control in New Zealand and an older global action to fix the ozone hole show that attitudes can change.
