ການສໍ້ລາດບັງຫຼວງຢູ່ໃນ ລາວ ໄດ້ມີການຈັດຕັ້ງຢ່າງເປັນຂະບວນການຂະໜາດໃຫຍ່ທີ່ມີເຄືອຂ່າຍຢູ່ໃນທຸກວົງການພັກ-ລັດຖະບານ ຈຶ່ງກາຍເປັນການຍາກທີ່ຈະກຳຈັດໃຫ້ໝົດໄປຈາກລາວໃຫ້ໄດ້ຢ່າງແທ້ຈິງ.
ເຈົ້າໜ້າທີ່ກວດກາພັກ-ລັດຢືນຢັນວ່າສາເຫດຕົ້ນຕໍທີ່ເຮັດໃຫ້ການຈັດເກັບລາຍຮັບຂອງລັດຖະບານ ລາວ ບໍ່ໄດ້ຕາມແຜນການທີ່ວາງໄວ້ໃນທຸກປີທີ່ຜ່ານມາກໍຄືການທຸຈະລິດຂອງພະນັກງານພັກ-ລັດທີ່ເກີດຂຶ້ນໃນທຸກວົງການ ແລະ ທຸກລະດັບຊັ້ນ ໂດຍສະເພາະແມ່ນການຂຸດຄົ້ນຊັບພະຍາກອນ ແລະ ການຄ້ານັ້ນກໍຄືພາກສ່ວນທີ່ມີການທຸຈະລິດຫຼາຍທີ່ສຸດທັງຍັງໄດ້ສ້າງຄວາມເສຍຫາຍໃຫ້ກັບປະເທດ ແລະ ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນຫຼາຍທີ່ສຸດອີກດ້ວຍ ໃນຂະນະທີ່ພາກສ່ວນຮັບຜິດຊອບໃນການກວດສອບ ແລະ ກວດກາເພື່ອປ້ອງກັນ, ປາບປາມການສໍ້ລາດບັງຫຼວງນັ້ນກັບບໍ່ມີຄວາມເຂັ້ມງວດ ແລະ ເດັດຂາດໃນການປະຕິບັດມາດຕະການລົງໂທດຕໍ່ຜູ້ທີ່ທຸຈະລິດດ້ວຍແລ້ວຍຶ່ງເຮັດໃຫ້ມີການທຸຈະລິດຢ່າງກວ້າງຂວາງໂດຍບໍ່ຢ້ານກົວຕໍ່ຄວາມຜິດຕາມກົດໝາຍອີກດ້ວຍ ດັ່ງເຈົ້າໜ້າທີ່ກວດກາພັກ-ລັດໃຫ້ການຢືນຢັນວ່າ
“ການລະເມີດກົດໝາຍ 1. ແມ່ນມີການຮັບສິນບົນ, 2 ແມ່ນມີການສວຍໃຊ້ໜ້າທີ່-ຕຳແໜ່ງ, 3. ແມ່ນມີການສວຍໂອກາດລັກໂລບ ຕັດທອນເອົາ ອັນນີ້ມັນເປັນຄວາມຜິດທາງອາຍາ ສິວ່າສໍ້ລາດບັງຫຼວງກະວ່າໄດ້. ແຕ່ກົດໝາຍອາຍາເວົ້າສະເພາະໂລດເປັນການຍັກຍອກຊັບຂອງລັດ ຢາກເຮັດຈຸດນີ້ຂ້າພະເຈົ້າສະເໜີວ່າຢາກໃຫ້ເອົາໃຈໃສ່ເລື່ອງມາດຕະການແທ້ໆ ກົດໝາຍເຮົາມີແລ້ວ ຄັນເຮົາຍັງເປັນຈັ່ງຊີ້ຕະຫຼອດໄປອີກນີ້ນະ ບໍ່ເຂັ້ມບໍ່ງວດເລື່ອງກົດໝາຍນີ້ນະ ຍັງສິເປັນຄືແນວນີ້ຕໍ່ໄປອີກອົງການອຳນາດແຫ່ງລັດຂອງເຮົາທັງໝົດນີ້ຕ້ອງເປັນເຈົ້າການນຳກັນແກ້ໄຂແທ້ໆ ຢາກໃຫ້ເປັນໄປຕາມຂັ້ນຕອນຂອງກົດໝາຍໂລດຄັນເຮົາຍັງໄປລ້ຽງຄົນບໍ່ດີແບບນີ້ຢູ່ຫັ້ນນະ ລຳບາກປະເທດເຮົາສິຈະເລີນ.”
ນອກຈາກນີ້ບັນຫາດ້ານບຸກຄະລາກອນທີ່ບໍ່ມີຄວາມຮູ້ຄວາມສາມາດກໍເປັນອີກສາດເຫດນຶ່ງເພາະການຄັດເລືອກບຸກຄະລາກອນທີ່ບໍ່ໄດ້ມາດຕະຖານຍ້ອນການຫຼິ້ນພັກຫຼິ້ນພວກທີ່ເປັນເຄືອຍາດ ແລະ ມຸ່ງສະແຫວງຫາຜົນປະໂຫຍດສ່ວນຕົວເປັນລັກທັງຍັງບໍ່ມີການລົງໂທດຢ່າງເດັດຂາດຕໍ່ຜູ້ປະຕິບັດໜ້າທີ່ໂດຍທຸຈະລິດ ແລະ ເປັນການຍາກທີ່ຈະປົດອອກຈາກຕຳແໜ່ງເພາະວ່າພວກເຂົາເຈົ້າມີເຄືອຍາດທີ່ພ້ອມຈະໃຫ້ການຊ່ວຍເຫຼືອຕະຫຼອດເວລາເຊັ່ນການບໍ່ຮ່ວມມືໃນການກວດກາໂຄງການຕ່າງໆທີ່ຖືກສົງໄສວ່າມີການທຸຈະລິດນັ້ນ ດັ່ງທີ່ສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດລາວທ່ານນຶ່ງໄດ້ຖະແຫຼງໃຫ້ທັດສະນະວ່າ
“ການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດວຽກງານກວດກາປົກກະຕິຍັງບໍ່ທັນແຂງແຮງຍັງມີຫຼາຍດ້ານທີ່ດຳເນີນການມີລັກສະນະຊັກຊ້າ ການແກ້ຜົນຂອງການກວດກາກໍບໍ່ເຂັ້ມງວດ-ເດັດຂາດ ຄວາມຮັບຮູ້ ແລະ ຄວາມເຂົ້າໃຈຂອງຂະແໜງການທີ່ກ່ຽວຂ້ອງທັງສູນກາງ ແລະ ທ້ອງຖິ່ນໂດຍສະເພາະການໃຫ້ການຮ່ວມມືການສະໜອງຂໍ້ມູນເອກະສານຕ່າງໆ ຍັງບໍ່ທັນມີຄວາມເປັນເອກະພາບກັນໃນການແກ້ບັນຫາທີ່ເປັນການລະເມີດລະບຽບກົດໝາຍ ເປັນການຫັກລົບມູນຄ່າໃນໜ້າວຽກທີ່ບໍ່ໄດ້ຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ ການຄິດໄລ່ມູນຄ່າບໍ່ຖືກຕາມລະບຽບການ.”
ໃນໄລຍະປີ 2020-2023 ຄະນະກວດກາສູນກາງພັກ ໄດ້ແນໃສ່ການກວດກາຈັດຕັ້ງປະຕິບັດໃນໂຄງການພັດທະນາຕ່າງໆທີ່ລົງທຶນໂດຍລັດຖະບານເປັນຫຼັກ ເພາະເປັນພາກສ່ວນທີ່ມີການຮົ່ວໄຫຼ ແລະ ເກີດການສູນເສຍດ້ານງົບປະມານຫຼາຍທີ່ສຸດໂດຍມີສາເຫດສຳຄັນມາຈາກການທຸຈະລິດຂອງພະນັກງານພັກ-ລັດຈຶ່ງຕ້ອງເພິ່ມມາດຕະການເຂັ້ມງວດເຂົ້າໃນການກວດກາການປະຕິບັດໜ້າທີ່ຂອງພະນັກງານລັດໃນທຸກໂຄງການທັງຍັງມີການຈຳກັດວົງເງິນໃນການຊຳລະໜີ້ທີ່ຄົງຄ້າງໃຫ້ແກ່ໂຄງການຕ່າງໆອີກດ້ວຍ.
ທັງນີ້ໃນໄລຍະ 2 ປີຜ່ານມາກໍໄດ້ກວດພົບການທຸຈະລິດທີ່ເປັນການຮ່ວມມືລະຫວ່າງສະມາຊິກພັກກັບບຸກຄົນພາຍນອກເຖິງ 749 ຄົນທີ່ເຮັດໃຫ້ເກີດການເສຍຫາຍຫຼາຍກວ່າ 746 ຕື້ກີບກັບ 362 ກວ່າລ້ານບາດ ແລະ 14 ລ້ານໂດລາ ແຕ່ສາມາດເກັບຄືນມາໄດ້ພຽງ 391 ກວ່າຕື້ກີບກັບ 25 ລ້ານກວ່າບາດ ແລະ ກວ່າ 10,000 ໂດລາ ສ່ວນການກວດກາ 4,185 ເປົ້າໝາຍໃນໄລຍະປີ 2016-2022 ຍັງພົບດ້ວຍວ່າການທຸຈະລິດໄດ້ເຮັດໃຫ້ລັດຖະບານ ລາວ ເສຍຫາຍເກີນກວ່າ 8,370 ຕື້ກີບກັບ 50.22 ລ້ານໂດລາ ແລະ 36.89 ລ້ານບາດຊຶ່ງມີສະມາຊິກພັກເຖິງ 3,690 ຄົນທີ່ພົວພັນກັບການທຸຈະລິດດັ່ງກ່າວ.
ໃນປັດຈຸບັນພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວມີສະມາຊິກ 348,686 ຄົນຊຶ່ງຈາກການກວດກາໃນປີ 2022 ທີ່ຜ່ານມາກໍພົບການທຸຈະລິດ ແລະ ໄດ້ລົງໂທດດ້ວຍການປົດອອກຈາກຕຳແໜ່ງເຖິງ 1,928 ຄົນໃນຂະນະທີ່ປະຊາຊົນລາວກໍໄດ້ຮ້ອງຮຽນຕໍ່ສະພາແຫ່ງຊາດລາວເພື່ອຂໍໃຫ້ແກ້ໄຂການທຸຈະລິດຂອງພະນັກງານພັກ ແລະ ລັດຖະບານຈຳນວນເຖິງ 4,817 ກໍລະນີໃນຮອບ 1 ປີທີ່ຜ່ານມາ.
