ລິ້ງ ສຳຫລັບເຂົ້າຫາ

ວັນສຸກ, ໑໓ ທັນວາ ໒໐໒໔

ທ່ານ ໄບ​ເດັນ ລະ​ນຶດ​ເຖິງ​ອະ​ດີດ​ແຫ່ງ​ຄວາມ​ເຈັບ​ປວດ​ຂອງ​ຊາວ​ອາ​ເມ​ຣິ​ກັນ​ພື້ນ​ເມືອງ


ຊົມ​ວິ​ດີ​ໂອ ກ່ຽວ​ກັບ ລາຍ​ງານນີ້​ດ້ວຍ​ການ​ບັນ​ຍາຍ​ເປັນ​ພາ​ສາ ລາວ.

ປະທານາທິບໍດີ ສະຫະລັດ ທ່ານ ໂຈ ໄບເດັນ ໃນວັນຈັນທີ່ຜ່ານມາ ໄດ້ເປັນປະທານກອງປະຊຸມສຸດຍອດຊົນເຜົ່າຂອງທຳນຽບຂາວຄັ້ງສຸດທ້າຍຂອງທ່ານ ໂດຍກ້າວເຂົ້າໄປໃນອະດີດອັນມືດມົນຂອງປະເທດຊາດ ແລະສ້າງຕັ້ງອານຸສາວະລີແຫ່ງຊາດ ເພື່ອເປັນການລະນຶກເຖິງຄວາມທຸກທໍລະມານຂອງເດັກນ້ອຍຊາວພື້ນເມືອງຫຼາຍພັນຄົນ ແລະຄອບຄົວຂອງພວກເຂົາເຈົ້າ ໃນໂຮງຮຽນກິນນອນຂອງລັດຖະບານກາງ ໃນສັດຕະວັດທີ 19 ແລະ 20.

ຊາວ​ອາ​ເມ​ຣິ​ກັນ​ຫຼາຍ​ລ້ານ​ຄົນ​ທີ່ຢູ່ໃນ​ນຶ່ງ​ຫຼື​ຫຼາຍ​ຊົນ​ເຜົ່າຈາກ 574 ຊົນເຜົ່າທີ່ໄດ້ຮັບການຍອມຮັບຈາກ​ລັດຖະບານ​ກາງ ຂອງປະເທດ​ນີ້ ​ຮູ້​ດີ​ວ່າ​ອະດີດ​ຂອງພວກ​ເຂົາ​ເຈົ້າເຕັມໄປດ້ວຍ​ຄວາມ​ເຈັບ​ປວດ.

​ໃນຊ່ວງ​ຕົ້ນຂອງ​ປີ​ນີ້, ປະທານາທິບໍດີ ໂຈ ໄບເດັນ ​ໄດ້​ເອີ້ນ​ການ​ປະ​ຕິ​ບັດ​ຕໍ່​ເດັກນ້ອຍ​ຊາວ​ພື້ນ​ເມືອງ​ຫຼາຍ​ພັນ​ຄົນ​ຢູ່​ທີ່ໂຮງຮຽນ​ກິນນອນ​ຂອງ​ລັດຖະບານ​ວ່າ ​ເປັນ​ຮອຍເປື້ອນ​ໃນ​ປະຫວັດສາດ​ຂອງ​ປະ​ເທດ​ຊາດ. ໂດຍໃນວັນຈັນທີ່ຜ່ານມາ, ທ່ານໄດ້ລົງນາມໃນຖະແຫຼງການໃຫ້ສ້າງອານຸສາວະລີ ໃນບໍລິເວນຂອງໂຮງຮຽນກິນນອນ ຄາຣ໌ໄລລ໌ ອິນດຽນ ອິນດັສທຣຽລ ສຄູລ (Carlisle Indian Industrial School) ໃນ ລັດ ເພັນຊີລເວເນຍ (Pennsylvania), ເຊິ່ງພາລະກິດຂອງຜູ້ກໍ່ຕັ້ງລັດດັ່ງກ່າວ ແມ່ນການຂ້າຊາວພື້ນເມືອງອິນເດຍ, ເພື່ອຮັກສາຊີວິດປະຊາຊົນໄວ້."

ທ່ານ ໂຈ ໄບເດັນ, ປະທານາທິບໍດີສະຫະລັດໄດ້ກ່າວວ່າ:

"ລັດຖະບານກາງໄດ້ອອກຄໍາສັ່ງໃຫ້ - ໄດ້ອອກຄຳສັ່ງໃຫ້ - ນຳເອົາເດັກນ້ອຍອອກໄປຈາກຄອບຄົວ ແລະຊົນເຜົ່າຂອງພວກເຂົາ, ໂດຍການເປີດຕົວສິ່ງທີ່ເອີ້ນວ່າຍຸກໂຮງຮຽນກິນນອນຂອງລັດຖະບານກາງອິນເດຍ, ເປັນໄລຍະເວລາຫຼາຍກວ່າ 150 ປີ, 150 ປີ ຕັ້ງແຕ່ຕົ້ນຊຸມປີ 1800 ຫາ 1970 - ເຊິ່ງນັບເປັນນຶ່ງໃນໜ້າປະຫວັດສາດທີ່ຫນ້າຢ້ານກົວທີ່ສຸດໃນປະຫວັດສາດຂອງອາເມຣິກາ. ພວກເຮົາຄວນຈະມີຄວາມລະອາຍໃຈ.”

ມື້ນີ້, ກະຊວງພາຍໃນຂອງສະຫະລັດ ໄດ້ຮັບໃຊ້ຊາວອາເມຣິກັນພື້ນເມືອງ ແລະຊາວອາລາສກາຈຳນວນ 1.9 ລ້ານຄົນ, ເຊິ່ງຫຼາຍຄົນຢູ່ໃນດິນແດນອະທິປະໄຕທາງພາກຕາເວັນຕົກຂອງສະຫະລັດ.

ນັ້ນແມ່ນເງົາຂອງປະຊາກອນທີ່ບັນດານັກປະຫວັດສາດກ່າວວ່າ ໄດ້ມີຄວາມຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງຢູ່ໃນທະວີບດັ່ງກ່າວ ກ່ອນການຕົກເປັນອານານິຄົມຂອງຢູໂຣບ. ຊາວ​ອາ​ເມ​ຣິກັນ​ພື້ນ​ເມືອງ ​ໄດ້​ຮັບ​ສັນຊາດສະຫະລັດທີ່ເປັນທີ່ຍອມຮັບໃນສາກົນ ​ໃນ​ປີ 1924, ໂດຍ​ມີ​ການ​ຜ່ານ​ກົດ​ຫມາຍ​ວ່າ​ດ້ວຍ​ສັນ​ຊາດຂອງຊາວ​ອິນ​ເດຍພື້ນເມືອງ.

ທ່ານ ນາງ ເອລເວດາ ມາຕີເນັຊ (Elveda Martinez), ນັກເຄື່ອນໄຫວ ຈາກອົງກອນຊົນເຜົ່າ ໄພຢູຕ ຂອງແມ່ນໍ້າ ວອກເກີ (the Walker River Paiute Tribe) ກ່າວວ່າ:

"ມັນຢູ່ໃນລຸ້ນຂອງພວກເຮົາ, ທີ່ໃນທີ່ສຸດ ຊາວພື້ນເມືອງທຸກຄົນກໍມີສິດລົງຄະແນນສຽງ. ດັ່ງນັ້ນ, ນັ້ນຈຶ່ງຍັງເປັນເລື້ອງໃຫຍ່ຢູ່. ພວກເຮົາ ບອກປະຊາຊົນຢູ່ສະເຫມີ ວ່າ ມັນແມ່ນພໍ່ແມ່ ແລະປະຊາຊົນຂອງພວກເຮົາໃນຍຸກນັ້ນ ທີ່ຕໍ່ສູ້ເພື່ອສິດທິໃນການລົງຄະແນນສຽງ."

ໃນທຸກມື້ນີ້, ຜູ້ຢູ່ອາໄສຊາວພື້ນເມືອງ ໃນຮູບແບບກຸ່ມ ແມ່ນມີອັດຕາຄວາມທຸກຍາກສູງທີ່ສຸດໃນປະເທດ, ແລະໄວໜຸ່ມຂອງພວກເຂົາເຈົ້າ ຕາມຫຼັງກຸ່ມປະຊາກອນອື່ນໆ ໃນດ້ານການສຶກສາ, ໂດຍມີອັດຕາການອອກໂຮງຮຽນສູງກວ່າຄົນລຸ້ນດຽວກັນທີ່ເປັນຄົນຜິວຂາວຂອງພວກເຂົາເຈົ້າ, ອີງຕາມການສຶກສາຂອງກຸ່ມຄົ້ນຄ້ວາ ສອງພັກຝ່າຍ.

​ໃນ​ວັນ​ຈັນ​ວານ​ນີ້, ທ່ານ ໄບເດັນ ​ໄດ້ໃຫ້​ລາຍ​ລະອຽດ​ກ່ຽວ​ກັບ​ຄວາມ​ພະຍາຍາມ​ຂອງ​ລັດຖະບານຂອງທ່ານ ​ໃນ​ການ​ປັບປຸງ​ຊີວິດ​ການ​ເປັນ​ຢູ່​ຂອງ​ຊາວ​ພື້ນ​ເມືອງ​ຂອງ​ປະ​ເທດ​ຊາດ ​ແລະ ​ເພື່ອໃຫ້​ບັນດາຊຸມຊົນ ໄດ້ສະແດງຄວາມຄິດເຫັນ​ຫລາຍ​ຂຶ້ນ - ​ແລະ ທ່ານ​ຍັງໄດ້​ເນັ້ນ​ຢໍ້າວ່າການ​ໃຫ້ລະນຶກເຖິງ​ອະດີດ​ແມ່ນຫົນ​ທາງໃນການກ້າວ​ໄປຂ້າງ​ໜ້າ, ໂດຍທ່ານ ໄດ້ກ່າວວ່າ:

“ໂດຍການເຮັດໃຫ້ໂຮງຮຽນກິນນອນ ຄາຣ໌ໄລລ໌ ອິນດຽນ ອິນດັສທຣຽລ ສຄູລ (Carlisle Indian Industrial School) ກາຍເປັນອະນຸວາລີແຫ່ງຊາດ, ພວກເຮົາ ສະແດງໃຫ້ເຫັນຢ່າງຈະແຈ້ງເຖິງສິ່ງທີ່ປະເທດທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່ປະຕິບັດ. ພວກເຮົາຈະບໍ່ລຶບປະຫວັດສາດ. ພວກເຮົາຮັບຮູ້ມັນ. ພວກ​ເຮົາ​ຮຽນ​ຮູ້​ຈາກ​ມັນ​ແລະ​ຈື່​ຈໍາໄວ້ວ່າ ​ພວກ​ເຮົາຈະ​ບໍ່​ເຮັດຊໍ້າອີກ.”

ລັດຖະມົນຕີກະຊວງພາຍໃນ ທ່ານນາງ ເດັບ ຮາແລນ (Deb Haaland), ເຊິ່ງເປັນຊາວອາເມຣິກັນພື້ນເມືອງຄົນທໍາອິດທີ່ເຮັດຫນ້າທີ່ເປັນຄະນະລັດຖະມົນຕີ, ໄດ້ຍ້ອງຍໍການເຮັດວຽກຂອງທ່ານ ໄບເດັນ.

ທ່ານນາງ ເດັບ ຮາແລນ (Deb Haaland), ລັດຖະມົນຕີກະຊວງພາຍໃນ ກ່າວວ່າ:

“ປະທານາທິບໍດີ ໂຈ ໄບເດັນ ເປັນປະທານາທິບໍດີທີ່ດີທີ່ສຸດຂອງຊາວພື້ນເມືອງອິນເດຍ ໃນຊ່ວງຊີວິດຂອງຂ້າພະເຈົ້າ. ນີ້​ແມ່ນ​ປະທານາທິບໍດີ ​ແລະ ອຳນາດ​ການ​ປົກຄອງ​ທີ່​ເບິ່ງເຫັນ​ຊາວ​ພື້ນ​ເມືອງ​ຢ່າງ​ແທ້​ຈິງ ​ແລະ ​ໄດ້​ເຮັດ​ວຽກ​ຢ່າງ​ບໍ່​ຮູ້ອິດຮູ້​ເມື່ອຍ​ເພື່ອ​ແກ້​ໄຂບັນຫາ​ຂອງຊົນເຜົ່າພື້ນເມືອງ​ອິນ​ເດຍ​ທີ່​ບໍ່​ໄດ້​ຮັບ​ເງິນ​ທຶນ​ພຽງພໍ ຫຼື ​ຖືກ​ລະ​ເລີຍມາດົນນານແລ້ວ.”

ປະທານາທິບໍດີ ທີ່ຖືກເລືອກ ທ່ານ ດໍໂນລ ທຣໍາ ໄດ້ສະເໜີຊຶ່ ທ່ານ ດັກ ເບີກຳ (Doug Burgum) ຜູ້ປົກຄອງລັດ ດາໂກຕາ ເໜືອ ໃຫ້ເປັນຜູ້ນໍາກະຊວງພາຍໃນ ຄົນຕໍ່ໄປ, ເຊິ່ງນອກຈາກຈະເບິ່ງແຍງ ຫ້ອງ ການຊົນເຜົ່າພື້ນເມືອງອິນເດຍແລ້ວ, ຍັງບໍລິຫານຊັບພະຍາກອນທີ່ດິນອັນກວ້າງໃຫຍ່ໄພສານຂອງປະເທດນຳອີກດ້ວຍ. ທ່ານ ທຣໍາ ໄດ້ລະບຸວ່າທ່ານຕ້ອງການທີ່ຈະເຊື່ອມໂຍງນະໂຍບາຍດ້ານທີ່ດິນເຂົ້າກັບນະໂຍບາຍດ້ານພະລັງງານ ໂດຍການສະເໜີຊື່ທ່ານ ເບີກຳ (Burgum) ໃຫ້ເຮັດໜ້າທີ່ເປັນ "ຫົວໜ້າດ້ານພະລັງງານທຳນຽບຂາວນຳອີກດ້ວຍ."

ທ່ານ ດໍໂນລ ທຣໍາ, ປະທານາທິບໍດີທີ່ຖືກເລືອກ ກ່າວວ່າ:

"ພວກເຮົາຈະດຳເນີນການກັບດ້ານພະລັງງານ ແລະດິນແດນພາຍໃນປະເທດ ເຊິ່ງມັນຈະເປັນສິ່ງທີ່ວິເສດທີ່ສຸດ."

ໃນຖານະເປັນປະທານາທິບໍດີ, ທ່ານ ທຣໍາ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ບັນດານັກເຄື່ອນໄຫວຊົນເຜົ່າພື້ນເມືອງ ຄຽດແຄ້ນໂດຍການຍົກເລີກການສັ່ງຫ້າມທໍ່ສົ່ງນ້ໍາມັນທີ່ຕັດຜ່ານດິນແດນອະທິປະໄຕຂອງຊົນເຜົ່າພື້ນເມືອງ ໃນເສັ້ນທາງຈາກການາດາໄປຫາລັດ ເທັກຊັສ ເຊິ່ງທ່ານ ໄບເດັນ ​ໄດ້​ຍົກ​ເລີກ​ການ​ກະທຳ​ຂອງ​ທ່ານ ທຣໍາ ​ໃນ​ມື້​ທຳ​ອິດ​ຂອງ​ການ​ດຳລົງ​ຕຳ​ແໜ່​ງຂອງທ່ານ.

​ອ່ານ​ລາຍ​ງານນີ້​ເປັນ​ພາ​ສາ​ອັງ​ກິດ

U.S. President Joe Biden on Monday presided over his final White House Tribal Nations Summit by reaching into the nation’s dark past and establishing a national monument to honor the suffering of thousands of Native children and their families in federal boarding schools in the 19th and 20th centuries.

The millions of Americans who belong to one or more of this nation’s 574 federally recognized tribes know all too well that their past is pocked with pain.

Earlier this year, President Joe Biden called the treatment of thousands of Native children at government boarding schools “a blot” on the nation’s history. On Monday, he signed a proclamation to establish a monument at the site of the Carlisle Indian Industrial School in Pennsylvania, whose founder's mission was to "kill the Indian, save the man."

((Joe Biden, US President))

"The federal government mandated – mandated – removal of children from their families and tribes, launching what's called the federal Indian boarding school era, over a 150-year span, 150 years from the early 1800s to 1970 — one of the most horrific chapters in American history. We should be ashamed.”

Today, the U.S. Department of the Interior serves 1.9 million Native Americans and Alaska Natives, many in sovereign lands in the Western United States.

That’s a shadow of the population that historians say thrived on the continent before European colonization. Native Americans were only granted universal U.S. citizenship in 1924, with the passage of the Indian Citizenship Act.

((Elveda Martinez, Walker River Paiute Tribe))

"It's within our generation that Natives finally all had the right to vote. So that's still a big thing now. We always tell people, you know, it was our parents and people in that generation that fought for the right to vote."

Today’s Native residents have, as a group, the highest poverty rate in the country,

and their youth lag behind other demographic groups educationally, with much higher dropout rates than their white peers, according to a study by a bipartisan research group.

On Monday, Biden detailed his administration’s efforts to improve the livelihoods of the nation’s Native people and to give communities more say – and he stressed that honoring the past is the way forward.

((U.S. President Joe Biden))

“By making the Carlisle Indian School a national monument, we make clear what great nations do. We don’t erase history. We acknowledge it. We learn from it and remember so we never repeat it again.”

Interior Department Secretary Deb Haaland, the first Native American to serve as a Cabinet secretary, praised Biden’s work.

((Deb Haaland, Secretary of the Interior))

“President Biden has been the best president for Indian Country in my lifetime. This is a president and an administration that truly sees Indigenous people and has worked tirelessly to address the issues in Indian Country that have long been underfunded or outright ignored.”

President-elect Donald Trump has named North Dakota governor Doug Burgum to next lead the Interior Department, which in addition to overseeing the Bureau of Indian Affairs also manages the country’s vast land resources. Trump has indicated he wants to tie land policy to energy policy by also naming Burgum to serve as “White House energy czar.”

((Donald Trump, President-Elect))

"We're going to do things with energy and with land interior that is going to be incredible.”

As president, Trump angered Indigenous activists by lifting a ban on an oil pipeline that cuts through sovereign Native lands on its path from Canada to Texas. Biden revoked Trump’s action on the first day of his term.

ຟໍຣັມສະແດງຄວາມຄິດເຫັນ

XS
SM
MD
LG