ວັນຈັນ ທີ 7 ເດືອນເມສາຜ່ານມານີ້ ແມ່ນເປັນວັນອະນາໄມ
ໂລກ ຫຼື World Health Day. ສະຫະປະຊາຊາດແລະອົງ
ການຈັດຕັ້ງສາກົນຕ່າງໆ ໄດ້ເຕືອນວ່າ ຫຼາຍກວ່າເຄິ່ງນຶ່ງ
ຂອງປະຊາກອນໂລກ ພວມຕົກຢູ່ໃນຄວາມສ່ຽງຕໍ່ໄພຂົ່ມຂູ່
ທີ່ເພີ້ມທະວີຂຶ້ນຂອງເຊື້ອພະຍາດຕ່າງໆທີ່ມີແມງໄມ້ປະເພດ
ດູດເລືອດຕ່າງໆເປັນພາຫະ. ກ່ອນວັນທີ່ອະນາໄມໂລກທີ່
ຈະມາເຖິງນັ້ນ ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້
ປະເທດຕ່າງໆ ດຳເນີນການຫາທາງຄວບຄຸມພວກພະຍາດ
ທີ່ເປັນອັນຕະລາຍຮ້າຍແຮງເຫຼົ່ານີ້. Lisa Schlein ມີລາຍ
ງານ ກ່ຽວກັບເລື່ອງນີ້ຈາກເຈນີວາ ດັ່ງໄຊຈະເຣິນສຸກ ຈະນຳ
ເອົາ ລາຍລະອຽດ ມາສະເໜີທ່ານ ໃນອັນດັບຕໍ່ໄປ.
ການຂົບຫຼືກັດພຽງເທື່ອດຽວຂອງຍຸງ ແມງຊາຍ ແມງວັນດຳ ຫຼື ໝັດບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນການລົບກວນເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ອາດເປັນອັນຕະລາຍຮ້າຍແຮງ ເຖິງແກ່ຊີວິດກໍໄດ້. ທຸກໆປີ ອົງການອະນາໄມໂລກລາຍງານວ່າ ມີຜູ້ຄົນຈຳນວນຫຼາຍກວ່າ 1 ຕື້ ທີ່ໄດ້ຕິດເຊື້ອແລະຫຼາຍກວ່າ 1 ລ້ານໄດ້ເສຍຊີວິດ ຍ້ອນພະຍາດ ທີ່ແຜ່ລະບາດ ໂດຍແມງໄມ້ດູດເລືອດ ຊະນິດຕ່າງໆ ເຊັ່ນໄຂ້ຍຸງ ໄຂ້ເລືອດອອກ ພະຍາດລາຍມ໌ ຫລື Lyme disease ແລະໄຂ້ເຫຼືອງ ຫຼື yellow fever.
ອົງການອະນາໄມໂລກ ໄດ້ເພັ່ງເລັງໃສ່ໄພຂົ່ມຂູ່ຈາກພະຍາດໄຂ້ເລືອດອອກ ທີ່ທາງອົງການດັ່ງກ່າວເວົ້າວ່າ ເປັນພະຍາດທີ່ແຜ່ລະບາດໄວທີ່ ສຸດໃນໂລກ ຍ້ອນມີຍຸງເປັນພາຫະ. ສະຫະພັນກາແດງສາກົນ ໄດ້ພະ ຍາຍາມທຳການປຸກ
ລະດົມ ໃຫ້ລັດຖະບານຂອງທຸກໆປະເທດທຳການ ແກ້ໄຂໃນອັນທີ່ທາງອົງການ
ດັ່ງກ່າວເອີ້ິນວ່າ ມະຫັນຕະໄພງຽບ.
ເຈົ້າໜ້າທີ່ຮັບມືກັບໄພສຸກເສີນຂັ້ນອະວຸໂສຂອງອົງການກາແດງ ທ່ານນາງ Amanda McClelland ກ່າວວ່າ ພະຍາດໄຂ້ເລືອດອອກເປັນພະຍາດທີ່ຖືກລະເລີຍບໍ່ໄດ້ຮັບ
ການເອົາໃຈໃສ່ ຊຶ່ງສ່ວນໃຫຍ່ແລ້ວແມ່ນມີຜົນກະທົບຕໍ່ພວກທີ່ທຸກຍາກທີ່ສຸດຊຶ່ງເປັນ
ຈຳພວກທີ່ມີຄວາມຫຼໍ່ແຫຼມທີ່ສຸດຢູ່ໃນສັງຄົມ.
ທ່ານນາງ McClelland ເວົ້າວ່າ: “ພວກເຮົາໄດ້ເຫັນການຂະຫຍາຍຕົວຂອງພະຍາດໄຂ້ເລືອດອອກ ຈາກ 15,000 ກໍລະນີ ໃນຊຸມປີ 1960 ເພີ້ມຂຶ້ນເປັນ 380
\ຫາ 390 ລ້ານ ກໍລະນີ ທີ່ອາດເປັນໄປໄດ້ໃນເວລານີ້. ບັນດາຄອບຄົວທີ່ຢູ່
ໃກ້ໆກັບເສັ້ນ ກຳນົດທຸກຍາກ ບັນດາຄອບຄົວຊຶ່ງໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຢ່າງໜັກ
ຈາກໄພ ພະຍາດຕ່າງໆ ທີ່ເປັນພາລະອັນໜັກໜ່ວງຂອງຄອບຄົວຢູ່ແລ້ວນັ້ນ
ຈຶ່ງ ບໍ່ສາມາດທີ່ຈະຕໍ່ສູ້ກັບພະຍາດນີ້ໄດ້ຕື່ມ. ແລະພວກເຂົາບໍ່ສາມາດທີ່ຈະ ປ່ອຍໃຫ້ສະມາຊິກໃນຄອບຄົວຄົນອື່ນໆຕິດເຊື້ອພະຍາດນີ້. ແລະຍ້ອນ ເປັນແນວນັ້ນທາງອົງການກາແດງຈຶ່ງຕັ້ງໜ້າເພັ່ງເລັງເປັນພິເສດໃສ່ພະຍາດ
ໄຂ້ເລືອດອອກ ສຳລັບໄລຍະ 12 ເດືອນຕໍ່ໜ້ານີ້.”
ອົງການອານາໄມໂລກກ່າວວ່າໃນລະຍະ 50 ປີທີ່ຜ່ານມາ ພະຍາດດັ່ງ ກ່າວ ໄດ້ແຜ່
ລະບາດໄປຍັງຫຼາຍກວ່າ 100 ປະເທດໂດຍເຮັດໃຫ້ຜູ້ຄົນ ຫລາຍເຖິງ 2 ພັນ 5 ລ້ານ
ຄົນຕົກຢູ່ໃນຄວາມສ່ຽງຕໍ່ການຕິດພະຍາດນີ້. ປະມານ 75 ເປີເຊັນ ຂອງພວກທີ່ມີການ
ສ່ຽງຕໍ່ການຕິດພະຍາດນີ້ ແມ່ນຢູ່ເຂດເອເຊຍປາຊິຟິກ. ແຕ່ວ່າ ຜູ້ພະແນກວິໄຈລະບົບ
ນິເວດດ້ານສັດປີກດູດເລືອດ ແລະພະ ຍາດໃນເຂດຮ້ອນຖືກລະເລີຍ ຂອງອົງການ
ອະນາໄມໂລກ ທ່ານ Raman Velayudhan ໃຫ້ຂໍ້ສັງເກດວ່າ ແມ່ນແຕ່ປະເທດທີ່
ຈະເລີນ ແລ້ວເຊັ່ນ ປະເທດຕ່າງໆໃນຢູໂຣບ ອອສເຕຣເລຍ ແລະສະຫະລັດ ອາເມລິກາ ກໍຍັງມີການສ່ຽງຕໍ່ພະຍາດນີ້ຄືກັນ.
ດຣ. Velayudhan ກ່າວຕໍ່ VOA ວ່າ ການແຜ່ລະບາດຂອງໄຂ້ ເລືອດອອກແມ່ນເກີດ
ຈາກການປ່ຽນແປງຂອງສະພາບແວດລ້ອມ ແລະຈາກການເດີນທາງໄປມາລະຫວ່າງ
ປະເທດທີ່ເພີ້ມທະວີຂຶ້ນ. ທ່ານກ່າວຕື່ມວ່າ ການເດີນທາງໄປມາຂອງຄົນແລະສິນຄ້າ
ຕ່າງໆ ຢ່າງເສລີໃນ ຢູໂຣບແລະແຫ່ງອື່ນໆນັ້ນຍັງເຮັດໃຫ້ຍຸງ ແລະສັດຕ່າງໆສາມາດ
ໄປມາໄດ້ຢ່າງເສລີເໝືອນກັນ.
ດຣ. VELAYUDHAN ກ່າວວ່າ: “ເມື່ອເວົ້າເຖິງການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ
ທີ່ຈິງແລ້ວພວກເຮົາບໍ່ມີຫຼັກຖານທີ່ໜັກແໜ້ນຈາກການຄົ້ນຄວ້າທາງວິທະຍາສາດມາຢັ້ງຢືນເທື່ອ. ແຕ່ດັ່ງທີ່ໄດ້ກ່າວມານັ້ນ ອິງ ຕາມທິດສະດີແລ້ວຄັນອຸນຫະພູມ ຮ້ອນຂຶ້ນ ມັນຊ່ວຍໃຫ້ພວກຍຸງແລະເຊື້ອໄວຣັສໃນໂຕມັນເພີ້ມທະວີຄູນຂຶ້ນ. ດັ່ງນັ້ນຕົວຢ່າງຄືວົງຈອນຊີວິດຂອງຍຸງແມ່ນ 20 ມື້ ໃນເວລາອຸນຫະພູມຢູ່ລະດັບ 15 ອົງສາແຕ່ໃນເວລາອຸນຫະພູມສູງຂຶ້ນຢູ່ລະດັບ 25 ອົງສາ ໄຂ່ຂອງມັນສາມາດເບາະ ໄດ້ພາຍໃນ 7 ມື້.”
ພະຍາດໄຂ້ເລືອດອອກ ແມ່ນຄ້າຍຄືກັນກັບເປັນໄຂ້ຫວັດໃຫຍ່ແຮງທີ່ບໍ່ມີຢາປົວ ຫຼືຢາວັກຊີນປ້ອງກັນໃດໆເລີຍ. ແຕ່ທາງອົງການອະນາໄມໂລກ ແລະອົງການກາແດງກ່າວວ່າ ພະຍາດດັ່ງກ່າວນີ້ສາມາດຄຸ້ມຄອງແລະປ້ອງກັນໄດ້ໃນການນຳໃຊ້ມຸ້ງທີ່ມີການຍ້ອມຢາຂ້າແມງໄມ້ ປັບປຸງລະບົບສຸຂາພິບານ ແລະຫຼຸດຜ່ອນບ່ອນເພາະພັນຂອງຍຸງ.
ໂລກ ຫຼື World Health Day. ສະຫະປະຊາຊາດແລະອົງ
ການຈັດຕັ້ງສາກົນຕ່າງໆ ໄດ້ເຕືອນວ່າ ຫຼາຍກວ່າເຄິ່ງນຶ່ງ
ຂອງປະຊາກອນໂລກ ພວມຕົກຢູ່ໃນຄວາມສ່ຽງຕໍ່ໄພຂົ່ມຂູ່
ທີ່ເພີ້ມທະວີຂຶ້ນຂອງເຊື້ອພະຍາດຕ່າງໆທີ່ມີແມງໄມ້ປະເພດ
ດູດເລືອດຕ່າງໆເປັນພາຫະ. ກ່ອນວັນທີ່ອະນາໄມໂລກທີ່
ຈະມາເຖິງນັ້ນ ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງສາກົນໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້
ປະເທດຕ່າງໆ ດຳເນີນການຫາທາງຄວບຄຸມພວກພະຍາດ
ທີ່ເປັນອັນຕະລາຍຮ້າຍແຮງເຫຼົ່ານີ້. Lisa Schlein ມີລາຍ
ງານ ກ່ຽວກັບເລື່ອງນີ້ຈາກເຈນີວາ ດັ່ງໄຊຈະເຣິນສຸກ ຈະນຳ
ເອົາ ລາຍລະອຽດ ມາສະເໜີທ່ານ ໃນອັນດັບຕໍ່ໄປ.
ການຂົບຫຼືກັດພຽງເທື່ອດຽວຂອງຍຸງ ແມງຊາຍ ແມງວັນດຳ ຫຼື ໝັດບໍ່ພຽງແຕ່ເປັນການລົບກວນເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ອາດເປັນອັນຕະລາຍຮ້າຍແຮງ ເຖິງແກ່ຊີວິດກໍໄດ້. ທຸກໆປີ ອົງການອະນາໄມໂລກລາຍງານວ່າ ມີຜູ້ຄົນຈຳນວນຫຼາຍກວ່າ 1 ຕື້ ທີ່ໄດ້ຕິດເຊື້ອແລະຫຼາຍກວ່າ 1 ລ້ານໄດ້ເສຍຊີວິດ ຍ້ອນພະຍາດ ທີ່ແຜ່ລະບາດ ໂດຍແມງໄມ້ດູດເລືອດ ຊະນິດຕ່າງໆ ເຊັ່ນໄຂ້ຍຸງ ໄຂ້ເລືອດອອກ ພະຍາດລາຍມ໌ ຫລື Lyme disease ແລະໄຂ້ເຫຼືອງ ຫຼື yellow fever.
ອົງການອະນາໄມໂລກ ໄດ້ເພັ່ງເລັງໃສ່ໄພຂົ່ມຂູ່ຈາກພະຍາດໄຂ້ເລືອດອອກ ທີ່ທາງອົງການດັ່ງກ່າວເວົ້າວ່າ ເປັນພະຍາດທີ່ແຜ່ລະບາດໄວທີ່ ສຸດໃນໂລກ ຍ້ອນມີຍຸງເປັນພາຫະ. ສະຫະພັນກາແດງສາກົນ ໄດ້ພະ ຍາຍາມທຳການປຸກ
ລະດົມ ໃຫ້ລັດຖະບານຂອງທຸກໆປະເທດທຳການ ແກ້ໄຂໃນອັນທີ່ທາງອົງການ
ດັ່ງກ່າວເອີ້ິນວ່າ ມະຫັນຕະໄພງຽບ.
ເຈົ້າໜ້າທີ່ຮັບມືກັບໄພສຸກເສີນຂັ້ນອະວຸໂສຂອງອົງການກາແດງ ທ່ານນາງ Amanda McClelland ກ່າວວ່າ ພະຍາດໄຂ້ເລືອດອອກເປັນພະຍາດທີ່ຖືກລະເລີຍບໍ່ໄດ້ຮັບ
ການເອົາໃຈໃສ່ ຊຶ່ງສ່ວນໃຫຍ່ແລ້ວແມ່ນມີຜົນກະທົບຕໍ່ພວກທີ່ທຸກຍາກທີ່ສຸດຊຶ່ງເປັນ
ຈຳພວກທີ່ມີຄວາມຫຼໍ່ແຫຼມທີ່ສຸດຢູ່ໃນສັງຄົມ.
ທ່ານນາງ McClelland ເວົ້າວ່າ: “ພວກເຮົາໄດ້ເຫັນການຂະຫຍາຍຕົວຂອງພະຍາດໄຂ້ເລືອດອອກ ຈາກ 15,000 ກໍລະນີ ໃນຊຸມປີ 1960 ເພີ້ມຂຶ້ນເປັນ 380
\ຫາ 390 ລ້ານ ກໍລະນີ ທີ່ອາດເປັນໄປໄດ້ໃນເວລານີ້. ບັນດາຄອບຄົວທີ່ຢູ່
ໃກ້ໆກັບເສັ້ນ ກຳນົດທຸກຍາກ ບັນດາຄອບຄົວຊຶ່ງໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຢ່າງໜັກ
ຈາກໄພ ພະຍາດຕ່າງໆ ທີ່ເປັນພາລະອັນໜັກໜ່ວງຂອງຄອບຄົວຢູ່ແລ້ວນັ້ນ
ຈຶ່ງ ບໍ່ສາມາດທີ່ຈະຕໍ່ສູ້ກັບພະຍາດນີ້ໄດ້ຕື່ມ. ແລະພວກເຂົາບໍ່ສາມາດທີ່ຈະ ປ່ອຍໃຫ້ສະມາຊິກໃນຄອບຄົວຄົນອື່ນໆຕິດເຊື້ອພະຍາດນີ້. ແລະຍ້ອນ ເປັນແນວນັ້ນທາງອົງການກາແດງຈຶ່ງຕັ້ງໜ້າເພັ່ງເລັງເປັນພິເສດໃສ່ພະຍາດ
ໄຂ້ເລືອດອອກ ສຳລັບໄລຍະ 12 ເດືອນຕໍ່ໜ້ານີ້.”
ເສຍໃຈ ທີ່ບໍ່ສາມາດເບິ່ງໄດ້ເທື່ອ ເວລານີ້
ອົງການອານາໄມໂລກກ່າວວ່າໃນລະຍະ 50 ປີທີ່ຜ່ານມາ ພະຍາດດັ່ງ ກ່າວ ໄດ້ແຜ່
ລະບາດໄປຍັງຫຼາຍກວ່າ 100 ປະເທດໂດຍເຮັດໃຫ້ຜູ້ຄົນ ຫລາຍເຖິງ 2 ພັນ 5 ລ້ານ
ຄົນຕົກຢູ່ໃນຄວາມສ່ຽງຕໍ່ການຕິດພະຍາດນີ້. ປະມານ 75 ເປີເຊັນ ຂອງພວກທີ່ມີການ
ສ່ຽງຕໍ່ການຕິດພະຍາດນີ້ ແມ່ນຢູ່ເຂດເອເຊຍປາຊິຟິກ. ແຕ່ວ່າ ຜູ້ພະແນກວິໄຈລະບົບ
ນິເວດດ້ານສັດປີກດູດເລືອດ ແລະພະ ຍາດໃນເຂດຮ້ອນຖືກລະເລີຍ ຂອງອົງການ
ອະນາໄມໂລກ ທ່ານ Raman Velayudhan ໃຫ້ຂໍ້ສັງເກດວ່າ ແມ່ນແຕ່ປະເທດທີ່
ຈະເລີນ ແລ້ວເຊັ່ນ ປະເທດຕ່າງໆໃນຢູໂຣບ ອອສເຕຣເລຍ ແລະສະຫະລັດ ອາເມລິກາ ກໍຍັງມີການສ່ຽງຕໍ່ພະຍາດນີ້ຄືກັນ.
ດຣ. Velayudhan ກ່າວຕໍ່ VOA ວ່າ ການແຜ່ລະບາດຂອງໄຂ້ ເລືອດອອກແມ່ນເກີດ
ຈາກການປ່ຽນແປງຂອງສະພາບແວດລ້ອມ ແລະຈາກການເດີນທາງໄປມາລະຫວ່າງ
ປະເທດທີ່ເພີ້ມທະວີຂຶ້ນ. ທ່ານກ່າວຕື່ມວ່າ ການເດີນທາງໄປມາຂອງຄົນແລະສິນຄ້າ
ຕ່າງໆ ຢ່າງເສລີໃນ ຢູໂຣບແລະແຫ່ງອື່ນໆນັ້ນຍັງເຮັດໃຫ້ຍຸງ ແລະສັດຕ່າງໆສາມາດ
ໄປມາໄດ້ຢ່າງເສລີເໝືອນກັນ.
ດຣ. VELAYUDHAN ກ່າວວ່າ: “ເມື່ອເວົ້າເຖິງການປ່ຽນແປງຂອງດິນຟ້າອາກາດ
ທີ່ຈິງແລ້ວພວກເຮົາບໍ່ມີຫຼັກຖານທີ່ໜັກແໜ້ນຈາກການຄົ້ນຄວ້າທາງວິທະຍາສາດມາຢັ້ງຢືນເທື່ອ. ແຕ່ດັ່ງທີ່ໄດ້ກ່າວມານັ້ນ ອິງ ຕາມທິດສະດີແລ້ວຄັນອຸນຫະພູມ ຮ້ອນຂຶ້ນ ມັນຊ່ວຍໃຫ້ພວກຍຸງແລະເຊື້ອໄວຣັສໃນໂຕມັນເພີ້ມທະວີຄູນຂຶ້ນ. ດັ່ງນັ້ນຕົວຢ່າງຄືວົງຈອນຊີວິດຂອງຍຸງແມ່ນ 20 ມື້ ໃນເວລາອຸນຫະພູມຢູ່ລະດັບ 15 ອົງສາແຕ່ໃນເວລາອຸນຫະພູມສູງຂຶ້ນຢູ່ລະດັບ 25 ອົງສາ ໄຂ່ຂອງມັນສາມາດເບາະ ໄດ້ພາຍໃນ 7 ມື້.”
ພະຍາດໄຂ້ເລືອດອອກ ແມ່ນຄ້າຍຄືກັນກັບເປັນໄຂ້ຫວັດໃຫຍ່ແຮງທີ່ບໍ່ມີຢາປົວ ຫຼືຢາວັກຊີນປ້ອງກັນໃດໆເລີຍ. ແຕ່ທາງອົງການອະນາໄມໂລກ ແລະອົງການກາແດງກ່າວວ່າ ພະຍາດດັ່ງກ່າວນີ້ສາມາດຄຸ້ມຄອງແລະປ້ອງກັນໄດ້ໃນການນຳໃຊ້ມຸ້ງທີ່ມີການຍ້ອມຢາຂ້າແມງໄມ້ ປັບປຸງລະບົບສຸຂາພິບານ ແລະຫຼຸດຜ່ອນບ່ອນເພາະພັນຂອງຍຸງ.
