ຊາວອົບພະຍົບຫວຽດນາມ ຫຼາຍກວ່າ 1 ລ້ານ 2 ແສນຄົນ ແມ່ນອາໄສຢູ່ໃນ ສະຫະລັດ, ເຊິ່ງຫຼາຍຄົນໃນນັ້ນໄດ້ມາຕັ້ງຖິ່ນຖານ ຫຼັງຈາກສົງຄາມຫວຽດນາມ. ເມື່ອບໍ່ດົນມານີ້ ມີຄື້ນຟອງໃໝ່ຂອງຊາວອົບ ພະຍົບຫວຽດນາມ ຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍໄດ້ກໍ່ໃຫ້ເກີດມີການໂຕ້ແຍ້ງກັນໃນຊຸມຊົນ ກ່ຽວກັບເລື້ອງຄົນເຂົ້າເມືອງ ແລະໄດ້ກາຍເປັນນຶ່ງໃນຫົວຂໍ້ຫຼັກທີ່ຈະນຳມາ ສົນທະນາກັນໃນລະດູການເລືອກຕັ້ງນີ້.
ສຳລັບທ່ານ ຮົງ ຟາມ ຊີວິດຢູ່ໃນຫວຽດນາມ ເມື່ອປຽບທຽບກັບຢູ່ໃນ ສະຫະລັດແລ້ວ ແມ່ນຄືກັບກາງເວັນ ແລະກາງຄືນ.
ທ່ານຮົງ ຟາມ ຊາວອາເມຣິກັນເຊື້ອສາຍຫວຽດນາມ ກ່າວເປັນພາສາ ຫວຽດນາມວ ວ່າ “ໃນເມື່ອກ່ອນຊີວິດການເປັນຢູ່ ແມ່ນຍາກລຳບາກຫຼາຍ. ຂ້ອຍເຮັດວຽກເພື່ອລ້ຽງຊີບເປັນຄົນຂັບລົດທີ່ເດີນທາງລະຫວ່າງເມືອງນຶ່ງຫາ ອີກເມືອງນຶ່ງ ໃນພາກໃຕ້ຂອງຫວຽດນາມ.”
ເມື່ອພວກຄອມມິວນິສເຂົ້າມາຍຶດຄອງ ໄຊງ່ອນ ໃນປີ 1975 ທ່ານຟາມ ໄດ້ຖືກສົ່ງໄປສຳມະນາ ສຳລັບການເປັນທະຫານຮັບໃຊ້ກອງທັບຫວຽດນາມໃຕ້. ໃນທີ່ສຸດລາວກໍສາມາດມາ ສະຫະລັດໄດ້ ໂດຍຜ່ານໂຄງການດ້ານມະນຸດສະທຳ.
ແຕ່ດຽວນີ້ຊາວຫວຽດນາມຄື້ນໃໝ່ ກຳລັງຫລັ່ງໄຫລເຂົ້າມາສະຫະລັດຜ່ານເຂດຊາຍແດນທາງພາກໃຕ້. ຈຳນວນຄົນໄດ້ສູງຂຶ້ນຈາກພຽງຕ່ຳກວ່າ 300 ຄົນໃນປີ 2022 ມາເປັນຫຼາຍກວ່າ 3,000 ຄົນໃນປີ 2023, ອີງຕາມຂໍ້ມູນຂອງກົມປົກ ປ້ອງເຂດຊາຍແດນແລະພາສີອາກອນຂອງສະຫະລັດ. ມາຮອດປີນີ້ ມີຊາວອົບ ພະຍົບຫຼາຍກວ່າ 3,200 ຄົນທີ່ໄດ້ພະຍາຍາມຂ້າມຊາຍແດນເຂົ້າມາໃນ ສະຫະລັດ ທະນາຍຄວາມທ່ານ ແຊນດອນ ແຟນ ກຳລັງຕິດຕໍ່ກັບພວກເຂົາເຈົ້າ.
ທ່ານແຊນດອນ ແຟນ ກ່າວວ່າ “ຖ້າພວກຄົນນີ້ ບໍ່ມີຄວາມຮູ້ປານໃດ ແລະພວກເຂົາຖືກປ້ອນເລື້ອງລາວຕ່າງໆ ທີ່ບໍ່ຈິງກ່ຽວກັບວ່າ ມັນງ່າຍຊ່ຳໃດນັ້ນ, ພວກເຂົາກຳລັງສ່ຽງຊີວິດຂອງພວກເຂົາເອງ ແລະພວກເຂົາພົວພັນກັບພວກ ຄ້າມະນຸດ, ເຄືອຂ່າຍທີ່ຈະສ້າງໜີ້ສິນມະຫາສານໃຫ້ແກ່ຄອບຄົວຂອງພວກເຂົາ.”
ທ່ານແຟນ ກ່າວວ່າ ພວກອົບພະຍົບຫຼາຍໆຄົນ ຈ່າຍເງິນສິບພັນໂດລາ ໃຫ້ແກ່ພວກຄ້າມະນຸດ ເພື່ອທີ່ນຳພາພວກເຂົາທຳການເດີນທາງທີ່ອັນຕະລາຍ ຈາກຫວຽດນາມ ໄປຈີນ, ຕໍ່ຈາກນັ້ນ ໄປຢູໂຣບ ຕໍ່ໄປ ອາເມຣິກາໃຕ້ ແລ້ວມາ ສະຫະລັດ.
ເລື້ອງຄົນເຂົ້າເມືອງໄດ້ກາຍເປັນບັນຫາທີ່ຖືກຖົກຖຽງກັນຢ່າງຮ້ອນແຮງໃນການ ແຂ່ງຂັນເປັນປະທານາທິບໍດີ ໃນປີນີ້.
ທ່ານ ເຈເຣມີ ຊູຣີ ເປັນອາຈານສອນດ້ານປະຫວັດສາດແລະກິດຈະການດ້ານສາທາລະນະ ຢູ່ມະຫາວິທະຍາໄລ ເທັກຊັສ ໃນນະຄອນອອສຕິນ ກ່າວວ່າ “ຂ້າພະເຈົ້າບໍ່ຄຶດ ວ່າ ມີຄວາມເຫັນທີ່ບໍ່ກົງກັນກ່ຽວກັບຄວາມເປັນຈິງທີ່ວ່າ ມີບັນຫາຫຼາຍຢ່າງ ກັບລະບົບຄົນເຂົ້າເມືອງຂອງພວກເຮົາ. ການໂຕ້ຖຽງກັນ ແທ້ຈິງແລ້ວ ແມ່ນກ່ຽວກັບວ່າ ຈະເຮັດຈັ່ງໃດກ່ຽວກັບມັນ. ລັດຖະບານທ່ານທຣຳ ຢາກຈະຫລຸດຜ່ອນຈຳນວນລົງ. ສ່ວນລັດຖະບານຂອງພັກເດໂມແຄຣັດ ຢາກຈະຫລຸດຜ່ອນ ແຕ່ແທ້ຈິງແລ້ວຄວບຄຸມໃຫ້ດີກວ່າເກົ່າ.”
ສຳລັບພົນລະເມືອງລັດເທັກຊັສນັ້ນ ເລື້ອງຄົນເຂົ້າເມືອງເປັນບັນຫາທີ່ໃກ້ຊິດກັບ ຕົນເອງ.
ນາງມິນ ເລ ຊາວອາເມຣິກັນເຊື້ອສາຍຫວຽດນາມ ກ່າວວ່າ “ຂ້ອຍເອງ ກໍເປັນອົບພະຍົບ ດັ່ງນັ້ນ ຂ້ອຍເຫັນໃຈພວກອົບພະຍົບທັງຫຼາຍເຫຼົ່ານັ້ນ. ແຕ່ທຸກປະເທດ ມີຊາຍແດນຂອງເຂົາເອງ. ພວກຄົນທີ່ເຂົ້າມາທີ່ນີ້ ຕ້ອງປະຕິບັດຕາມກົດໝາຍ ແລະລັດຖະທຳມະນູນ. ເທັກຊັສ ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຢ່າງໜັກໜ່ວງໂດຍການຫລັ່ງໄຫລເຂົ້າມາຂອງພວກຍົກຍ້າຍຖິ່ນຖານທີ່ຜິດກົດໝາຍ ແລະດຽວນີ້ ຂ້ອຍມີຄວາມກັງວົນກ່ຽວກັບການອອກໄປນອກໃນຍາມກາງຄືນ.”
ທັດສະນະຂອງທ່ານຮົງ ຟາມ ສະທ້ອນເຖິງຄວາມເຫັນຂອງບັນດາສະມາຊິກ ພັກຣີພັບບລີກັນຄົນລຸ້ນເກົ່າ ໃນຊຸມຊົນຫວຽດນາມ, ຊາວໜຸ່ມອາເມຣິກັນເຊື້ອສາຍຫວຽດນາມຈຳນວນນຶ່ງ ຜູ້ທີ່ເກີດຢູ່ໃນ ສະຫະລັດ ແມ່ນບໍ່ມີທັດສະນະຄະຕິແບບດຽວກັນນັ້ນ.
ນາງ ເຈສສິກາ ຫຽນ ທະນາຍຄວາມໃນນະຄອນອອສຕິນ ລັດເທັກຊັສ ກ່າວວ່າ “ແມ່ຂອງຂ້ອຍແມ່ນມີຫົວອານຸລັກນິຍົມຫຼາຍ. ເພິ່ນເປັນນຶ່ງໃນພວກຄົນເຫຼົ່ານັ້ນ ທີ່ຢາກໃຫ້ພວກຄົນມາທີ່ນີ້ຢ່າງຖືກຕ້ອງ. ແລະຂ້ອຍກໍເຂົ້າໃຈອັນນັ້ນ. ເພິ່ນແນມກາຍຄວາມເປັນຈິງທີ່ວ່າ ໝົດທຸກຄົນພຽງແຕ່ຢາກມາທີ່ນີ້ ແລະ ມີຊີວິດການເປັນຢູ່ທີ່ດີກວ່າ.”
ສ່ວນ ທ່ານນາງ ລານາ ຫງຽນ ຫົວໜ້າຊຸມຊົນອາເມຣິກັນເຊື້ອສາຍ ຫວຽດນາມຂອງນະຄອນ ອອສຕິນ ກ່າວວ່າ “ເມື່ອໃດກໍຕາມທີ່ຜູ້ໃດຜູ້ນຶ່ງ ມີໂອກາດ ທີ່ຈະມາຢູ່ທີ່ນີ້ ພວກເຂົາຈະເຮັດສິ່ງທີ່ພວກເຂົາສາມາດເຮັດໄດ້. ໃນຄວາມຄິດ ເຫັນຂອງຂ້າພະເຈົ້າ, ຂ້າພະເຈົ້າບໍ່ສົນໃຈເລື້ອງນັ້ນ ແຕ່ເຈົ້າຕ້ອງມາເປັນແບບດຽວກັນກັບພວກເຮົາ. ເຈົ້າຈ່າຍພາສີ, ເຈົ້າເປັນພົນລະເມືອງທີ່ດີ.”
ພວກຍົກຍ້າຍຖິ່ນຖານຜູ້ທີ່ເຂົ້າມາທີ່ນີ້ ໄດ້ອາໄສຢູ່ໃນສະພາບບໍ່ຮູ້ຊະຕາກຳ ໂດຍຫວັງວ່າ ຈະຊອກຫາວຽກເຮັດ ແລະລໍຖ້າເບິ່ງວ່າ ປະທານາທິບໍດີຄົນຕໍ່ໄປ ຈະໃຫ້ພວກເຂົາຢູ່ຕໍ່ຫຼືບໍ່.
More than 1.2 million Vietnamese immigrants live in the United States, many of them having settled after the Vietnam war. More recently, a new wave of Vietnamese migration has sparked debate in the community about immigration and has become one of the main talking points this election season.
For Hong Pham, life in Vietnam versus the United States is like day and night.
(Hong Pham, Vietnamese American)
“Life was very hard back then. I earned a living as pedicab driver traveling between towns in southern Vietnam.”
When communists took over Saigon in 1975, Pham was sent to a re-education camp for serving in the South Vietnamese military. He eventually made his way to the U.S. on a humanitarian program.
But now a new wave of Vietnamese people is entering the U.S. through its southern border. The numbers jumped from just under 300 in 2022 to more than 3,000 in 2023, according to U.S. Customs and Border Protection. So far this year, more than 3,200 migrants tried to cross into the U.S. Attorney Shandon Phan is in touch with some of them.
(Shandon Phan, Attorney)
“If people are not quite educated and they got fed all these false stories about how easy that is, they play with their own life and they play with human trafficking, networks that will impose a big debt on their family.”
Phan says many migrants pay tens of thousands of dollars to traffickers to make the dangerous trip from Vietnam to China, then Europe, South America and then to the U.S.
Immigration has become a hotly debated issue in this year's U.S. presidential race.
(Jeremi Suri, University of Texas at Austin)
“I don't think there's disagreement on the fact that there are problems with our immigration system. The debate is really about what to do about it. The Trump administration wants to reduce the numbers. The Democratic administration wants to reduce, but really better regulate.”
For Texas resident Minh Le, immigration is an issue that is close to home.
(Minh Le, Vietnamese American)
“I myself (am) an immigrant so I have sympathy for those immigrants. But every country has its own border. People coming here need to follow the laws and the constitution. Texas is heavily impacted by the illegal migrant influx, and now I have concerns about going out at night.”
(Hong Pham, Vietnamese American)
“Those who flee communism have a legitimate reason to be in the U.S. I’m not in favor of granting asylum to those who come here illegally because of economic reasons.”
While Pham’s views echo those of the older Republicans in the Vietnamese community, some younger Vietnamese Americans who were born in the U.S don’t share them.
(Jessica Huynh, Vietnamese American)
“My mom is more conservative. She's one of those people that wants people to come over here legally. And I get that. She is overlooking the fact that everybody just wants to come here and have a better life.”
(Lana Nguyen, Vietnamese American)
“Whenever someone has the opportunity to be here, they will do what they can. // In my opinion, I don't mind about that, but you do have to become one of us. You pay taxes, you be a good citizen.”
The migrants who make it here live in limbo, hoping to find work and waiting to see whether the next president will let them stay.
ຟໍຣັມສະແດງຄວາມຄິດເຫັນ