ຫລັງຈາກອະນຸໂລມໃຫ້ມີການປະທ້ວງປະຈໍາອາທິດຢູ່ຕໍ່ໜ້າ ສະຖານທູດຈີນໃນນະຄອນ ຫລວງຮາໂນ່ຍ ເປັນເວລາຫລາຍກວ່ານຶ່ງເດືອນ ແລ້ວນັ້ນ ລັດຖະບານຫວຽດນາມກໍໄດ້ ເຄື່ອນເຂົ້າທໍາການຍຸຕິການປະທ້ວງນັ້ນ.
ເມື່ອວັນອາທິດຜ່ານມານີ້ ຕໍາຫລວດໄດ້ກວາດຕ້ອນເອົາພວກປະທ້ວງໄປ 12 ຄົນ ແລະ
ໄດ້ກັກຂັງພວກເຂົາເຈົ້າໄວ້ເປັນເວລາຫລາຍຊົ່ວໂມງ.
ການຈັບກຸມດັ່ງກ່າວໄດ້ເປັນການເລີ່ມຕົ້ນ
ບັ້ນຕອນໃໝ່ໃນຂໍ້ຂັດແຍ້ງຂອງຫວຽດນາມ
ກັບຈີນ ກ່ຽວກັບດິນດອນໃນເຂດທະເລຈີນ
ໃຕ້. ຈີນໄດ້ອ້າງເອົາເຂດທະເລດັ່ງກ່າວທັງ
ໝົດເປັນກໍາມະສິດຂອງຕົນ ແຕ່ລັດຖະບານ
ຫວຽດນາມ ແລະອີກສີ່ລັດຖະບານອື່ນໆກໍ
ໄດ້ພາກັນອ້າງ ເອົາກໍາມະສິດໃນເຂດດຽວ
ກັນນັ້ນເຊັ່ນກັນ ໂຮມທັງໝູ່ເກາະ Spratley
ຊຶ່ງເປັນໝູ່ດອນທີ່ ຢູ່ຕັ້ງກວມບໍ່ແຮ່ທາດ ທີ່ມີ ຢູ່ຢ່າງອຸດົມສົມບູນນັ້ນ.
ຄວາມເຄັ່ງຕຶງໄດ້ເພີ່ມທະວີຂຶ້ນໃນບໍ່ເທົ່າໃດ
ເດືອນຜ່ານມານີ້ ຫລັງຈາກຮາໂນ່ຍໄດ້ກ່າວ
ຫາເພື່ອນບ້ານຍັກໃຫຍ່ຂອງຕົນ ກໍຄືຈີນນັ້ນ
ວ່າ ໄດ້ລ່ວງລໍ້າເຂດນ່ານນໍ້າຂອງຕົນ. ຝ່າຍ
ປັກກິ່ງກໍກ່າວວ່າ ເຮືອຫວຽດນາມໄດ້ເຂົ້າໄປໃນອານາເຂດຂອງຕົນຢ່າງຜິດກົດໝາຍແລະ
ເປັນອັນຕະລາຍຕໍ່ຊາວປະມົງຈີນ.
ຄວາມເຄັ່ງຕຶງໄດ້ລົດຕໍ່າລົງນັບຕັ້ງແຕ່ວັນທີ່ 25 ເດືອນມິຖຸນາຜ່ານມານີ້ ເວລາຮອງລັດຖະ
ມົນຕີຕ່າງປະເທດຂອງຫວຽດນາມ ໄປຢ້ຽມຢາມປັກກິ່ງ. ຫລັງຈາກການຢ້ຽມຢາມນັ້ນ ທັງສອງຝ່າຍກ່າວວ່າ ພວກຕົນໄດ້ເນັ້ນຍໍ້າເຖິງຄວາມຈໍາເປັນທີ່ຈະຕ້ອງດຶງຄວາມຄິດເຫັນ ຂອງມະຫາຊົນໄປຕາມທິດທາງທີ່ຖືກຕ້ອງ ເພື່ອຫລີກລ່ຽງການສ້າງຄວາມເສຍຫາຍໃຫ້ ແກ່ຄວາມສໍາພັນສອງຝ່າຍ.
ທ່ານ ຄາລ ເທເອີ(Carl Thayer) ຜູ້ຊ່ຽວຊານດ້ານຂົງເຂດເອເຊຍຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ ປະຈໍາມະຫາວິທະຍາໄລ New South Wales ໃນອອສເຕຣເລຍ ກ່າວວ່າ ການຈັບກຸມ ພວກປະທ້ວງເມື່ອວັນອາທິດຜ່ານມານັ້ນ ແມ່ນສອດຄ່ອງກັນກັບຄໍາຖະແຫລງດັ່ງກ່າວ. ທ່ານເທເອີ ເວົ້າວ່າ
“ຂ້າພະເຈົ້າຄິດວ່າ ເມື່ອທູດພິເສດຂອງຫວຽດນາມເດີນທາງໄປຈີນ ແລະເຊັນ
ຊື່ຂອງທ່ານລົງໃນຖະແຫລງການອອກຂ່າວຮ່ວມນັ້ນແລ້ວ ຫວຽດນາມກໍມີ
ພັນທະທີ່ຈະຕ້ອງລົດນໍ້າສຽງຂອງຕົນລົງ ແລະຍຸຕິການປະທ້ວງນັ້ນ. ການຈັບກຸມ
ແມ່ນມີຂຶ້ນຫລັງຈາກ ທີ່ພວກຕໍາຫລວດໄດ້ພະຍາຍາມທັບມ້າງການປະທ້ວງ
ແລະຊຸກຍູ້ໃຫ້ພວກປະທ້ວງກັບຄືນເມືອບ້ານ ໃນອາທິດກ່ອນ.”
ທ່ານ ເທເອີ ກ່າວຕໍ່ໄປວ່າ ໂດຍການຍຸຕິການປະທ້ວງນັ້ນ ຮາໂນຍແມ່ນສາມາດທີ່ຈະບອກ
ຈີນໄດ້ວ່າ ຕົນໄດ້ປະຕິບັດຕາມພັນທະຂອງຕົນແລ້ວ ແຕ່ທ່ານ ເທເອີ ໃຫ້ຂໍ້ສັງເກດວ່າ ຮາ
ໂນຍສາມາດທີ່ຈະຍຸຕິການປະທ້ວງໄດ້ຢ່າງງ່າຍດາຍ ກ່ອນໜ້ານີ້ແຕ່ດົນແລ້ວ. ທ່ານ ເທເອີ ເວົ້າວ່າ
“ເວົ້າແຈ້ງໆກໍແມ່ນວ່າ ເວລາພວກເຂົາເຈົ້າບໍ່ມັກພວກທີ່ນັບຖືສາສະໜາຄາທໍລິກ
ພວກເຈົ້າໜ້າທີ່ຫວຽດນາມກໍລະດົມເອົາພວກເຍົາວະຊົນແລະພວກນັກລົບເກົ່າ
ອອກໄປທຸບຕີພວກເຂົາເຈົ້າ. ໃນກໍລະນີນີ້ ພວກເຂົາເຈົ້າກໍໄດ້ຮູ້ມາດົນແລ້ວ ກ່ຽວ
ກັບການປະທ້ວງນັ້ນ ແລະພວກຕໍາຫລວດຮັກສາຄວາມໝັ້ນຄົງຂອງສາທາລະນະ
ກໍຄວນເຄື່ອນໄຫວໃນທັນທີໄດ້ ຖ້າຫາກທາງການຫວຽດນາມຢາກເຮັດເຊ່ນນັ້ນ.”
ພວກຊ່ຽວຊານຫວຽດນາມອື່ນໆ
ກ່າວວ່າ ຮາໂນ່ຍແມ່ນໄດ້ອະນຸ
ໂລມຜ່ອນຜັນ ຫລືອາດຮອດໄດ້
ຊຸກຍູ້ໃຫ້ມີການປະທ້ວງດັ່ງກ່າວ
ແຕ່ກໍໄດຍັບຍັ້ງໄວ້ ເພື່ອຫລີກ
ລ່ຽງການກໍ່ຄວາມເຄັ່ງຕຶງເພີ່ມ
ຂຶ້ນກັບຈີນ. ໂຄສົກຄົນນຶ່ງຂອງ
ກະຊວງຕ່າງປະເທດຫວຽດນາມ
ປະຕິເສດຕໍ່ຂໍ້ກ່າວຫາດັ່ງກ່າວ
ນັ້ນ. ໂຄສົກເວົ້າວ່າ:
“ດັ່ງທີ່ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເວົ້າຢູ່
ໃນກອງປະຊຸມຖະແຫລງຂ່າວ
ຄັ້ງຜ່ານໆມາ ກໍແມ່ນວ່າ ນັ້ນ
ແມ່ນການຕອບໂຕ້ຂອງປະຊາ
ຊົນຫວຽດນາມ ຕໍ່ເຫດການທີ່
ກໍາລັງເກີດຂຶ້ນຢູ່ໃນຂົງເຂດ
ທະເລຕາເວັນອອກ.”
ທ່ານ ເທເອີ ກ່າວວ່າ ຈີນກໍໄດ້ທໍາການປ່ຽນແປງຍຸທະວິທີຂອງຕົນເຊັ່ນດຽວກັນ ຄືໄດ້ພະຍາ
ຍາມຫາທາງປອງດອງກັນຫລາຍຂຶ້ນ ທ່ານ ເທເອີ ເວົ້າວ່າ:
“ເວລານີ້ຈີນກໍາລັງຍິ້ມຫົວ ແລະພະຍາຍາມໃຊ້ພາສາທາງການທູດຫລາຍຂຶ້ນ
ເພື່ອໃຫ້ສະຖານະການເບົາບາງລົງ. ສະນັ້ນຈຶ່ງວ່າ ຈີນກໍໄດ້ມີການປ່ຽນແປງຍຸທະ
ວິທີເຊ່ນກັນ.”
ທ່ານ ເທເອີ ກ່າວວ່າ ທັງສອງຝ່າຍອາດກໍາລັງພາກັນສິ້ງຊອມເບິ່ງຄວາມສໍາພັນຂອງສະຫະ ລັດກັບສະມາຄົມອາຊ່ຽນນັ້ນຢູ່. ມີນໍາກັນທັງໝົດສີ່ປະເທດສະມາຊິກຂອງສະມາຄົມອາຊ່ຽນ ທີ່ໄດ້ອ້າງເອົາກໍາມະສິດໃນຂົງເຂດ ທະເລຈີນໃຕ້ ຊຶ່ງນອກຈາກຫວຽດນາມແລ້ວ ກໍມີ ຟີລິບປີນ ມາເລເຊຍແລະບຣູໄນ.
ໃນທ້າຍເດືອນນີ້ ລັດຖະມົນຕີຕ່າງປະເທດສະຫະລັດ ທ່ານນາງຮິລແລຣີ ຄລິນຕັນ ຈະໄປ ຮ່ວມປະຊຸມກັບພວກລັດຖະມົນຕີຕ່າງປະເທດຈາກສະມາຄົມອາຊ່ຽນ ພ້ອມກັບຈີນ ຍີ່ປຸ່ນ ແລະປະເທດອື່ນໆ ຢູ່ທີ່ອິນໂດນີເຊຍ ຊຶ່ງຄາດກັນວ່າ ບັນຫາຂົງເຂດທະເລຈີນໃຕ້ ຈະເປັນ ຫົວຂໍ້ ໃຫຍ່ໃນກອງປະຊຸມຄັ້ງນີ້.
ວໍຊິງຕັນເຄີຍໄດ້ຖະແຫລງມາກ່ອນແລ້ວວ່າ ຕົນກໍມີຜົນປະໂຫຍດແຫ່ງຊາດ ໃນການຄໍ້າ
ປະກັນໃຫ້ມີເສລີພາບໃນການເດີນເຮືອ ຢູ່ໃນຂົງເຂດນັ້ນ.
