ຖ້າພວກທ່ານຫາກເຄີຍອາໄສຢູ່ແຄມແມ່ນໍ້າຂອງ, ພວກທ່ານເຄີຍເຫັນເຮືອ ຫຼືລົດຍົກ ລົດບັນທຸກແລ່ນຂຶ້ນ-ແລ່ນລົງທ່າຕະຫຼອດບໍ ໂດຍສະເພາະສຽງເຄື່ອງຈັກທີ່ແລ່ນຢູ່ໝົດມື້? ແມ່ນແລ້ວ ພວກເພິ່ນພາກັນດູດຫິນ ດູດຊາຍຂຶ້ນມາເພື່ອການກໍ່ສ້າງ, ແລ້ວພວກທ່ານຮູ້ບໍວ່າ ທຸລະກິດດັ່ງກ່າວນີ້ດໍາເນີນຕາມຂັ້ນຕອນໄປແບບໃດ? ທິບສຸດາ ມີລາຍງານກ່ຽວກັບເລື້ອງນີ້ມາສະເໜີທ່ານ ໃນອັນດັບຕໍ່ໄປ.
ມື້ນີ້ ພວກເຮົາຈະພາພວກທ່ານໄປຮູ້ຈັກ ກັບທຸລະກິດອີກອັນນຶ່ງ ທີ່ຍັງຄົງຢູ່ແຂວງຄໍາມ່ວນຈາກອາທິດແລ້ວທີ່ພວກເຮົາໄດ້ນໍາສະເໜີໄປ, ເຊິ່ງທຸລະກິດ ແຮ່-ຊາຍ ຫຼາຍຄົນອາດຈະເຄີຍເຫັນມາຕັ້ງແຕ່ດົນນານກ່ຽວກັບທຸລະກິດດ້ານ
ນີ້ ໂດຍສະເພາະ ການດູດຫິນ-ດູດຊາຍຢູ່ຕາມແຄມແມ່ນໍ້າຂອງ.
ຜູ້ປະກອບການທ່ານນຶ່ງ ທີ່ອາໄສຢູ່ເມືອງທ່າແຂກ, ແຂວງຄໍາມ່ວນ ແຕ່ມາດໍາເນີນກິດຈະການດູດຫິນ-ດູດຊາຍ ຢູ່ເມືອງຫິນບູນ ເຊິ່ງຕັ້ງຢູ່ທາງເລກ 13 ເໜືອເມືອງທ່າແຂກຂຶ້ນມາ ບອກວ່າ ນາງໄດ້ເປີດກິດຈະການ ມາໄດ້ເກືອບ 9 ປີແລ້ວ, ເຊິ່ງໃນຊ່ວງເວລານັ້ນ ກິດຈະການຂອງນາງແມ່ນມີການສົ່ງຫິນ ແລະຊາຍໄດ້ຫຼາຍທີ່ສຸດ.
ນາງກ່າວໃຫ້ຟັງວ່າ ຈຸດເລີ້ມຕົ້ນແມ່ນເຫັນຄວາມຕ້ອງການຂອງຕະຫຼາດ ເພາະຊ່ວງເວລານັ້ນ ໄດ້ມີການເປີດໂຮງງານຊີມັງຢູ່ເມືອງມະຫາໄຊ ແຂວງຄໍາມ່ວນ, ພໍດີເຂົາຕ້ອງການຊາຍ ເພື່ອໄປເປັນສ່ວນປະກອບໃນຂັ້ນຕອນການຜະລິດຊີມັງ, ຕົນເອງກໍເລີຍເປີດບໍລິສັດ ເຊິ່ງໄດ້ລົງທຶນໄປຫຼາຍສົມຄວນ.
ຂັ້ນຕອນທໍາອິດທີ່ສໍາຄັນ ແລະຈໍາເປັນ ແມ່ນການຍື່ນເອກະສານຂໍເປີດບໍລິສັດ, ເຊິ່ງຂັ້ນຕອນນີ້ ຜູ້ປະກອບການໄດ້ຍື່ນເອກະສານຫາພະແນກແຜນການ ແລະການລົງທຶນຂອງແຂວງ ແລະພາກສ່ວນຕ່າງໆທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຕາມແຕ່ລະຂັ້ນຕອນ ໂດຍມີເງິນຄໍ້າປະກັນຢູ່ໃນບັນຊີທະນາຄານ 3 ຕື້ກີບ (ໃນເວລານັ້ນ 1 ໂດລາ ເທົ່າກັບ 7,500 ກິບ) ບວກກັບເຄື່ອງກົນຈັກ ທີ່ຈະຕ້ອງໃຊ້ເຂົ້າໃນການດໍາເນີນທຸລະກິດແຮ່ຊາຍ ທີ່ຈໍາເປັນຕ້ອງມີໃຫ້ຄົບຊຸດ, ເຊິ່ງປະກອບມີເຮືອສໍາລັບດູດຊາຍຢູ່ລໍາແມ່ນໍ້າຂອງ 1 ລໍາ, ລົດຈົກ 2 ຄັນ, ລົດ 10 ລໍ້ 4 ຄັນ, ລົດ 6 ລໍ້ 1 ຄັນ. ໃນເວລານັ້ນ ສະເພາະລົດສິບລໍ້ນຶ່ງຄັນທີ່ຜູ້ປະກອບການຊື້ເຂົ້າມາ ແມ່ນມີລາຄາ 60,000 ໂດລາ.
ຜູ້ປະກອບການກ່າວວ່າ ທຸລະກິດດັ່ງກ່າວ ເປັນການລົງທຶນຫຼາຍ ແຕ່ບໍ່ແມ່ນທຸລະກິດຂະໜາດໃຫຍ່ທີ່ເໝົາຂາດໂຕ ເພາະຫຼາຍໆຄົນທີ່ມີຄວາມສາມາດ ແລະຢາກປະກອບການດ້ານນີ້ ແມ່ນເຂົ້າມາດໍາເນີນທຸລະກິດໄດ້.
ຢ່າງໃດກໍດີ, ການດູດຊາຍ ແມ່ນມີກໍານົດຕາມລະດູການ ເຊິ່ງທາງໂຍທາແຂວງ ໄດ້ອອກກໍານົດໃຫ້ວ່າ ຜູ້ປະກອບການ ດູດຫິນ-ດູດຊາຍ ສາມາດດໍາເນີນກິດຈະ ການໄດ້ ໃນຊ່ວງວັນທີ 1 ພະຈິກ ຫາ ວັນທີ 30 ມິຖຸນາເທົ່ານັ້ນ, ໂດຍເວລາທີ່ດູດໄດ້ ຈະຕ້ອງເປັນຊ່ວງເວລາແຕ່ 6 ໂມງເຊົ້າ ຫາ 6 ໂມງແລງ.
ຜູ້ປະກອບການກ່າວວ່າ ທາງບໍລິສັດຂອງນາງຈະມີສະຖານທີ່ສໍາລັບເກັບຫິນ ແລະຊາຍທີ່ດູູດຂຶ້ນມາໄວ້ຍາມລະດູເປີດ, ແລະຈະຂາຍໃນສ່ວນທີ່ດູດຂຶ້ນມາໄວ້ນັ້ນ ສໍາລັບຊ່ວງລະດູຝົນເຊັ່ນກັນ. ຜູ້ປະກອບການກ່າວວ່າ ພຽງພໍຕໍ່ຄວາມຕ້ອງການຂອງລູກຄ້າຕະຫຼອດເວລາ ເຖິງແມ່ນຈະບໍ່ແມ່ນຊ່ວງທີ່ດູດຫິນ-ດູດຊາຍກໍຕາມ ເພາະໃນລາວ ຈະບໍ່ຄ່ອຍມີການກໍ່ສ້າງໃນຍາມລະດູຝົນ, ເຊິ່ງນາງໄດ້ກ່າວວ່າ:
“ເຮົາຂຸດຄົ້ນມາເພື່ອຍາມຝົນຢູ່ແລ້ວ ຈະມີສະຕັອກໄວ້ຢູ່ແລ້ວຫັ້ນໜາ, ເດືອນ 7 ເດືອນ 6 ເດືອນ 9 ເດືອນ 10 ເນາະ ທີ່ຂຸດຄົ້ນບໍ່ໄດ້ ເຮົາກໍຂຸດຄົ້ນເພື່ອໂຕນີ້ນໍາ, ສ່ວນຫຼາຍກໍບໍ່ໄດ້ຂາຍດອກ ເພາະວ່າຍາມຝົນຢູ່ບ້ານເຮົາ ເຂົາເຈົ້າກໍບໍ່ຄ່ອຍກໍ່ສ້າງຢູ່ແລ້ວເນາະ ກະສ່ວນໜ້ອຍຫັ້ນໜາ.”
ການເຮັດທຸລະກິດ ຂາຍແຮ່-ຊາຍ ຢູ່ໃນລາວ ກໍຖືວ່າເປັນການສ້າງລາຍໄດ້ທີ່ດີຫຼາຍ ໂດຍສະເພາະໃນຊ່ວງທີ່ມີການເລີ້ມຕົ້ນທຸລະກິດຂອງພາກອຸດສາຫະກໍາຂະໜາດໃຫຍ່, ສະນັ້ນ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຫຼາຍຄົນຢາກເຂົ້າມາປະກອບການໃນທຸລະກິດພາກສ່ວນນີ້ຫຼາຍຂຶ້ນ, ດັ່ງນັ້ນ ຈຶ່ງຫຼີກລ່ຽງບໍ່ໄດ້ທີ່ຈະມີການແຂ່ງຂັນ ໂດຍສະເພາະ ເລື້ອງການຈໍາໜ່າຍຂອງຕະຫຼາດ, ຢ່າງໃດກໍຕາມນາງກ່າວວ່າ ບາງຄັ້ງ ໃນຂົງເຂດດຽວກໍມີຫຼາຍບໍລິສັດເກີນໄປ, ໂດຍນາງກ່າວວ່າ:
“ບ່ອນຂຸດຄົ້ນແຮ່ຊາຍຫັ້ນມັນຫຼາຍບ່ອນ ຕິດກັນເລີຍ, ເມືອງຫິນບູນມັນຈະເປັນເມືອງນ້ອຍ ການກໍ່ສ້າງມັນຈະບໍ່ຫຼາຍຄືຢູ່ເມືອງທ່າແຂກ. ບໍ່ເຂົ້າໃຈຄືກັນວ່າ ບໍລິສັດແຮ່ຊາຍຫັ້ນມັນຄືຫຼາຍບ່ອນ ເຂົາເຈົ້າຄືວ່າອະນຸຍາດໃຫ້ມີຫຼາຍບ່ອນແທ້ຫັ້ນໜາ ຕິດໆກັນເລີຍ, ບໍລິສັດເຮົາຈະເປັນບໍລິສັດທີສາມນໍ້ ທີ່ຢູ່ໃກ້ໆໃນໂຊນບໍລິເວນດຽວກັນຫັ້ນໜາ. ມາປີນີ້ລະແຮງຫຼາຍ ເຂົາເຈົ້າຂໍອະນຸຍາດຍັງບໍ່ຜ່ານ ແຕ່ເຂົາເຈົ້າກໍມາຂຸດຄົ້ນແລ້ວແບບນີ້ຫັ້ນໜາ, ແຖວໂຊນເຮົາມັນຊິມີ 6 ບໍລິສັດ 7 ບໍລິສັດພຸ້ນນະ, ຈາກ 3 ລະມາເປັນ 7 ຈັງຊີ້ນິນະ.”
ອີກຢ່າງນຶ່ງ, ບັນຫາສະພາບເງິນທີ່ອ່ອນໂຕ ແລະລາຄານໍ້າມັນທີ່ຂຶ້ນຫຼາຍເທົ່າ ຍິ່ງເຮັດໃຫ້ຜູ້ປະກອບການ ພະຍາຍາມປັບປ່ຽນທຸລະກິດໃຫ້ເຂົ້າກັບສະພາບ ໂດຍການປ່ຽນແປງວິທີການຈໍາໜ່າຍຫຼາຍຂຶ້ນ ຕົວຢ່າງ: ເມື່ອກ່ອນນໍ້າມັນລົດ 1 ລິດ ປະມານ 6,000-7,000, ປັດຈຸບັນ ນໍ້າມັນລົດມີລາຄາ 20,000 ກວ່າພັນ ສະນັ້ນ ລາຄາຂອງຫິນ-ຊາຍ ກໍຕ້ອງສູງຂຶ້ນ ເພາະບວກຄ່າຂົນສົ່ງເຂົ້າໄປນໍາ. ດັ່ງນັ້ນ ນາງຈຶ່ງປ່ຽນມາເປັນບໍລິການຢູ່ບໍເວນທີ່ໃກ້ຄຽງແທນ.
ສໍາລັບອາກອນທີ່ນາງຕ້ອງເສຍໃຫ້ພາກລັດນັ້ນ ນາງກ່າວໃຫ້ຟັງດັ່ງນີ້: ອາກອນເງິນເດືອນພະນັກງານ ທີ່ນາງຈະຕ້ອງເສຍໃນທຸກໆເດືອນ ທີ່ພວກເຂົາເຈົ້າຮັບ ໃນຫຼັກການເງິນເດືອນຂັ້ນຕໍ່າ 2 ລ້ານ, ໝາຍຄວາມວ່າ ຖ້າຜູ້ກ່ຽວໄດ້ຮັບເງິນເດືອນເກີນນັ້ນ ສ່ວນເກີນຈະເສຍພາສີ ເຂົ້າພາກລັດ 5 ເປີເຊັນ. ອາກອນລາຍໄດ້ຂອງບໍລິສັດ, ຜູ້ປະກອບການຈະຕ້ອງເສຍ 10 ເປີເຊັນ, ແລະອາກອນກໍາໄລ ທາງບໍລິສັດຈະຕ້ອງເສຍອາກອນໃຫ້ພາກລັດ 24 ເປີເຊັນ, ເຊິ່ງນາງບອກວ່າ ກໍາໄລໂດຍສະເລ່ຍໃນແຕ່ລະປີຈະມີປະມານ 300 ລ້ານກີບ.
ເຖິງວ່າລະບົບເສດຖະກິດຢູ່ໃນ ສປປ ລາວ ຈະບໍ່ຄ່ອຍດີປານໃດ ເມື່ອສົມທຽບໃສ່່ຊ່ວງກ່ອນການລະບາດຂອງພະຍາດໂຄວິດ, ແຕ່ຜູ້ປະກອບການກໍບອກວ່າ ຍັງຖືວ່າດີຢູ່ ເພາະເງິນທຶນຂອງຕົນທີ່ລົງທຶນໄປ ມັນຍັງໝູນວຽນຢູ່ໃນທຸລະກິດ ບວກກັບປະສົບການ ແລະດໍາເນີນການມາເປັນເວລາດົນນານ ກໍຍັງເປັນທີ່ຮູ້ຈັກ ແລະໄວ້ໃຈຂອງລູກຄ້າຫຼາຍຢູ່ ເຖິງແມ່ນວ່າ ຈະພົບກັບບັນຫາໃນບາງຄັ້ງກໍຕາມ.
