ປະຊາຊົນຮຽກຮ້ອງໃຫ້ສະພາແຫ່ງຊາດລາວຊ່ວຍເຫລືອໃນການເຈລະຈາເລັ່ງລັດຜູ້ສໍາປະທານໂຄງການ ພັດທະນາຕ່າງໆເພື່ອໃຫ້ຈ່າຍຄ່າຊົດເຊີຍແກ່ປະຊາຊົນທີ່ຖືກກະທົບຢ່າງຄົບຖ້ວນຕາມກົດໝາຍ. ຊົງລິດ ໂພນເງິນມີລາຍງານນີ້ມາສະເໜີທ່ານຈາກບາງກອກ.
ທ່ານນາງຄຳຈັນ ພົມແສງສະຫວັນ ຮອງປະທານສູນກາງແນວລາວສ້າງຊາດຖະແຫຼງການຢືນຢັນວ່າ ບັນຫາທີ່ປະຊາຊົນລາວໄດ້ສະແດງການຮຽກຮ້ອງເພື່ອຂໍການຊ່ວຍເຫຼືອ ຫລາຍທີ່ສຸດ ໃນໂອກາດກອງປະຊຸມສະໄໝສາມັນຄັ້ງທີ 2 ຂອງສະພາແຫ່ງຊາດລາວ ທີ່ສິ້ນສຸດລົງໃນວັນທີ 17 ພະຈິກ, 2021 ນີ້ ກໍຄືບັນຫາທີ່ປະຊາຊົນທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຈາກໂຄງການພັດທະນາຕ່າງໆ ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຮັບຄ່າຊົດເຊີຍການເສຍຫາຍຈາກຜູ້ສຳປະທານໂຄງການທັງໝົດຢ່າງຄົບຖ້ວນຕາມກົດໝາຍ ໂດຍສະເພາະແມ່ນບັນດາໂຄງການເຂື່ອນໄຟຟ້ານັ້ນ ຖືວ່າເປັນໂຄງການທີ່ສ້າງບັນຫາໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນລາວຫລາຍທີ່ສຸດ ທັງຍັງແກ່ຍາວເລື້ອຍມາຈົນເຖິງປັດຈຸບັນນີ້ ດັ່ງທີ່ທ່ານນາງ ຄຳຈັນ ໄດ້ໃຫ້ການຢືນຢັນວ່າ:
“ໂຄງການກໍ່ສ້າງເຂື່ອນໄຟຟ້າຫ້ວຍເປາະ ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ມີການຊົດເຊີຍຄ່າເນື້ອທີ່ດິນທຳການຜະລິດຂອງປະຊາຊົນ, ການຈ່າຍຄ່າແຮງງານຂອງໂຄງການກໍ່ສ້າງເຂື່ອນໄຟຟ້ານ້ຳທາ 1 ແຕ່ປີ 2015 ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ແກ້ໄຂ, ລວມທັງຄ່າຊົດເຊີຍທີ່ດິນປຸກສ້າງ ແລະການຈັດສັນທີ່ດິນທຳການຜະລິດຂອງປະຊາຊົນ. ປະຊາຊົນເມືອງຊຳໃຕ້ ໄດ້ສະເໜີກ່ຽວກັບ ການແກ້ໄຂຜົນກະທົບຈາກການກໍ່ສ້າງເຂື່ອນໄຟຟ້ານ້ຳຊຳ 1 ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຮັບຄ່າຊົດເຊີຍ.”
ສ່ວນເຈົ້າໜ້າທີ່ຂັ້ນສູງໃນຄະນະກຳມາທິການແມ່ນ້ຳຂອງ (MRC) ກໍຢືນຢັນວ່າການກໍ່ສ້າງເຂື່ອນໄຟຟ້າ ໃນລາວໃນໄລຍະຜ່ານມາໄດ້ເຮັດໃຫ້ຕ້ອງຍົກຍ້າຍປະຊາຊົນລາວແລ້ວ 80,000 ຄົນ ຫຼື 14,500 ກວ່າຄົວເຮືອນໃນ 280 ກວ່າບ້ານ ຊຶ່ງສ່ວນໃຫຍ່ກໍໄດ້ຍົກຍ້ານໄປຢູ່ເຂດຈັດສັນໃໝ່ ໂດຍບັນດານັກລົງທຶນໃນໂຄງການຕ່າງໆ ໄດ້ນໍາໃຊ້ເງິນທຶນໄປເກີນກວ່າ 500 ລ້ານ ໂດລາ ເພື່ອຊົດເຊີຍ ແລະ ພັດທະນາທີ່ຢູ່ອາໄສໃໝ່ໃຫ້ປະຊາຊົນລາວ ທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບດັ່ງກ່າວ ແຕ່ວ່າການຊົດເຊີຍ ແລະການຊ່ວຍເຫລືອທີ່ຜ່ານມາກໍຍັງບໍ່ພຽງພໍກັບຜົນກະທົບຕົວຈິງທີ່ປະຊາຊົນລາວຕ້ອງປະເຊີນນັ້ນ.
ພາຍໃຕ້ສະພາບການດັ່ງກ່າວຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນມີປະຊາຊົນຈໍານວນຫລາຍທີ່ບໍ່ພະໃຈຕໍ່ການຊົດເຊີຍ ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ໂຄງການກໍ່ສ້າງເຂື່ອນໄຟຟ້າ ແລະໂຄງການສ້າງທາງລົດໄຟລາວ-ຈີນກໍຄືໂຄງການທີ່ຈ່າຍເງິນຊົດເຊີຍຕ່ຳກວ່າການເສຍຫາຍຕົວຈິງດັ່ງທີ່ສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດທ່ານນຶ່ງໄດ້ຍົກໃຫ້ເຫັນບັນຫາຈາກເຂື່ອນໄຟຟ້ານໍ້າອູ 7 ໂຄງການ ແລະທາງລົດໄຟລາວ-ຈີນທີ່ແຂວງຫລວງພະບາງວ່າ:
“ເປັນຕົ້ນວ່າແມ່ນຜົນກະທົບຈາກການສ້າງເຂື່ອນໄຟຟ້ານ້ຳຄານ, ນ້ຳອູ1, ນ້ຳອູ2, ນ້ຳອູ3, ຜົນກະທົບຈາກການສ້າງທາງລົດໄຟ ໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວ ກໍໄດ້ມີການຊົດເຊີຍໃຫ້ແກ່ປະຊາຊົນ ແຕ່ວ່າກໍມີຈຳນວນນຶ່ງກະຍັງບໍ່ທັນພໍໃຈບາງດ້ານ ເພາະບາງເທື່ອກໍບໍ່ໄດ້ຕ້ານເຈື່ອນ, ບາງເທື່ອກະສ້າງໄປແລ້ວໄມ້ມັນກະແຫ່ວ ແລ້ວມັນກໍຫ່າງ ຫລືວ່າຈາກການທີ່ມີການຈັດສັນບ້ານແລ້ວ ກໍຮຽກຮ້ອງເຖິງການປັບປຸງຊີວິດການເປັນຢູ່ ຖືວ່າບາງດ້ານ ຍັງເຮັດບໍ່ທັນໄດ້ດີ.”
ທັງນີ້ໂດຍຈາກການເກັບກຳຂໍ້ມູນພົບວ່າ ມີປະຊາຊົນລາວກວ່າ 17,000 ຄົນຢູ່ໃນເຂດ 28 ບ້ານ ທີ່ ຖືກກະທົບຈາກເຂື່ອນໄຟຟ້ານ້ຳອູທັງ 7 ໂຄງການ ຊຶ່ງກຸ່ມຜູ້ລົງທຶນຈາກຈີນລາຍງານວ່າ ໄດ້ຈ່າຍເງິນຊົດເຊີຍໃຫ້ປະຊາຊົນທີ່ຖືກກະທົບຈາກເຂື່ອນນ້ຳອູ 2, 5 ແລະ 6 ແລ້ວ ແຕ່ຈາກການ ສຳຫຼວດໂດຍອົງການແມ່ນ້ຳສາກົນ (International Rivers) ພົບວ່າ ມີປະຊາຊົນ 89 ບ້ານທີ່ຢູ່ໃນແຂວງຜົ້ງສາລີ, ອຸດົມໄຊ ແລະຫລວງພະບາງ ຖືກກະທົບຈາກເຂື່ອນນ້ຳອູນັ້ນ ສ່ວນໃຫຍ່ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຮັບການຊົດເຊີຍແຕ່ຢ່າງໃດ.
ສ່ວນໂຄງການກໍ່ສ້າງທາງລົດໄຟ ລາວ-ຈີນ ກໍໄດ້ກະທົບຕໍ່ປະຊາຊົນ 4,411 ຄອບຄົວ ໃນແຂວງຫຼວງນໍ້າທາ, ອຸດົມໄຊ, ຫຼວງພະບາງ, ວຽງຈັນ ແລະ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ກໍໄດ້ເວນຄືນທີ່ດິນແລ້ວ 3,832 ເຮັກຕາ, ສິ່ງປູກສ້າງ 3,346 ຫຼັງ, ຕົ້ນໄມ້ຕ່າງກວ່າ 1 ລ້ານຕົ້ນ ຊຶ່ງກຸ່ມແລກປ່ຽນຂໍ້ມູນດ້ານທີ່ດິນ (Land Information Working Group) ໄດ້ລະບຸວ່າ ໄດ້ມີການຊົດເຊີຍຕໍ່າກວ່າ 10 ເທົ່າ ເຊັ່ນທີ່ດິນຢູ່ເຂດເມືອງນາຊາຍທອງ, ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ ທີ່ມີລາຄາຊື້ຂາຍຕົວຈິງທີ່ລາຄາສະເລ່ຍ 1.3 ລ້ານກີບຕໍ່ຕາແມັດ ຫາກແຕ່ກໍໄດ້ມີການຊົດເຊີຍພຽງ 137,000 ກີບຕໍ່ຕາແມັດ ເທົ່ານັ້ນ.
