ທ່ານຄຳອ້ວນ ບຸບຜາ ລັດຖະມົນຕີປະຈຳສຳນັກນາຍົກລັດຖະມົນຕີຜູ້ຮັບຜິດຊອບໃນດ້ານການຄຸ້ມຄອງທີ່ດິນ ແຫ່ງຊາດຂອງລັດຖະບານ ກ່າວຍອມຮັບວ່າ ການໃຫ້ສຳປະທານທີ່ດິນກັບບັນດາບໍລິສັດເອກກະຊົນແລະ ຕ່າງຊາດໃນໄລຍະ 10 ປີມານີ້ ໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບດ້ານລົບທັງຕໍ່ສະພາບແວດລ້ອມທຳມະຊາດ ແລະສັງຄົມໃນ ລາວເພີ່ມຂື້ນຫລາຍນັບມື້. ທັງນີ້ກໍເນຶ່ອງຈາກວ່າການໃຫ້ສຳປະທານທີ່ດິນດັ່ງ ກ່າວໄດ້ເຮັດໃຫ້ມີການຕັດໄມ້ທຳລາຍປ່າເກີດຂື້ນຢ່າງກວ້າງຂວາງ ແລະຫລາຍກໍລະນີກໍເປັນ ການໃຫ້ສຳປະທານທີ່ດິນທີ່ໄປກວມເອົາເຂດປ່າສະຫງວນ ຫລືວ່າແຫລ່ງທຳມະຊາດ ລວມເຖິງການໄປກວມເອົາທີ່ດິນຂອງປະຊາຊົນລາວ ທີ່ກໍ່ໃຫ້ເກີດເປັນຄວາມຂັດແຍ້ງກັນລະຫວ່າງບັນດາບໍລິສັດເອກກະຊົນຜູ້ໄດ້ຮັບສຳປະທານທີ່ດິນກັບປະຊາຊົນລາວຢ່າງກວ້າງຂວາງ. ຍິ່ງໄປ ກວ່ານັ້ນ ທ່ານຄຳອ້ວນ ກໍຍັງໄດ້ໃຫ້ການຢືນຢັນດ້ວຍວ່າ ການໃຫ້ສໍາປະທານທີ່ດິນແກ່ບັນດາບໍລິສັດເອກກະຊົນລາວແລະຕ່າງຊາດໃນຕະຫລອດໄລຍະທີ່ຜ່ານມາ ກັບໄດ້ສ້າງລາຍຮັບແລະຜົນປະໂຫຍດໃຫ້ກັບລັດຖະບານລາວ ໄດ້ພຽງແຕ່ເລັກນ້ອຍເທົ່ານັ້ນເນຶ່ອງ ຈາກວ່າໄດ້ມີການກຳໜົດອັດຕາຄ່າເຊົ່າທີ່ດິນທີ່ຕ່ຳຫລາຍ ດັ່ງທີ່ທ່ານຄຳອ້ວນໄດ້ຖະແຫລງ ຊີ້ແຈງໃນຕອນນຶ່ງວ່າ:
“ຜົນກະທົບທີ່ເກີດຈາກການເຊົ່າສຳປະທ່ານທີ່ດິນທີ່ກະທົບຫລາຍກວ່າໝູ່ແມ່ນໃນຂົງເຂດກະສິກຳທີ່ໄປກວມເອົາປ່າດົງດິບ ປ່າສະຫງວນ ປ່າປ້ອງກັນ ແຫລ່ງນ້ຳ ບ່ອນຢູ່ອາໃສ ແລະບ່ອນເຮັດກິນຂອງປະຊາຊົນ ໂຕນີ້ແຫລະທີ່ມັນມີຜົນກະທົບ ບັດນີ້ມາ ເບິ່ງຜົນປະໂຫຍດແລ້ວ ໂດຍສະເພາະຢູ່ໃນນີ້ ມັນກໍມີການຍົກເວັ້ນຄ່າເຊົ່າສຳ ປະທານ ແລະຄ່າເຊົ່າສຳປະທານທີ່ດິນໃນທົ່ວປະເທດທີ່ໄດ້ຮັບ ກໍແມ່ນລະຫວ່າງ 1 ຫາ 3 ໂດລາຕໍ່ນຶ່ງເຮັກຕ້າຣ໌. ສ່ວນ 4 ຫາ 6 ໂດລາ ກໍມີ ແຕ່ໜ້ອຍ ສະນັ້ນ ຈະເຫັນໄດ້ວ່າ ຄ່າເຊົ່າສຳປະທານນີ້ແມ່ນຕ່ຳຫລາຍ.”
ທາງດ້ານທ່ານຄຳມີ ໄຊຍະວົງ ປະທານສານປະຊາຊົນສູງສຸດ ກໍໄດ້ຖະແຫລງຕໍ່ກອງປະ ຊຸມສະໄມສາມັນຄັ້ງທີ່ 9 ຂອງສະພາແຫ່ງຊາດລາວຊຸດທີ່ 6 ໃນທ້າຍເດືອນມິຖຸນາຜ່ານມານີ້ວ່າ ໃນຮອບ 1 ປີທີ່ຜ່ານມາ ມີຄະດີຄວາມທີ່ເປັນຂໍ້ຂັດແຍ້ງກ່ຽວກັບທີ່ດິນທີ່ໄດ້ຟ້ອງຮ້ອງຕໍ່ສານຊັ້ນຕົ້ນຈຳນວນຫລາຍກວ່າ 590 ຄະດີແລະໄດ້ມີການຟ້ອງຮ້ອງຕໍ່ສານອຸທອນ ຈຳນວນ 142 ຄະດີ ສ່ວນທີ່ມີການຟ້ອງຮ້ອງເຖິງສານປະຊາຊົນສູງສຸດນັ້ນ ກໍມີເຖິງ 77 ຄະດີ ຊຶ່ງຍັງບໍ່ລວມເຖິງອີກ 37 ກໍລະນີ ທີ່ມີການຮຽກຮ້ອງຜ່ານສະພາແຫ່ງຊາດລາວແຕ່ຢ່າງໃດ.
ສ່ວນກ່ຽວກັບສາເຫດທີ່ເຮັດໃຫ້ເກີດການຟ້ອງຮ້ອງເປັນຄະດີຄວາມໃນສານນັ້ນ ທ່ານຄຳມີ ກໍໃຫ້ການຊີ້ແຈງວ່າ ຄະດີຄວາມສ່ວນໃຫຍ່ຈະເປັນການຂັດແຍ້ງໃນມູນມໍລະດົກລະຫວ່າງຍາດພີ່ນ້ອງ ນອກຈາກນັ້ນບໍ່ເປັນບັນຫາທີ່ ກ່ຽວກັບການຂາຍທີ່ດິນໄປກວມເອົາທີ່ດິນຂອງຜູ້ອື່ນ ຫລືການຂາຍທີ່ດິນທີ່ບໍ່ກົງກັບເອກກະສິດ ຫລືຜູ້ຂາຍບໍ່ມີ ສິດໃນທີ່ດິນ ແລະທີ່ຖືວ່າເປັນບັນຫາທີ່ມີຄວາມຮຸນແຮງຫລາຍຂື້ນນັບມື້ນັ້ນ ກໍຄືອຳນາດການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ ໄດ້ຕົກລົງໃຫ້ສຳປະທານທີ່ດິນແກ່ພາກເອກກະຊົນເກີນກວ່າອຳນາດຂອງຕົນ ແລະໄປກວມເອົາທີ່ດິນຂອງປະຊາຊົນ ຫລືເຂດປ່າສະຫງວນ ຫລືທີ່ດິນຂອງລັດຖະບານດ້ວຍ.
ທັງນີ້ໂດຍສະເພາະແມ່ນການໃຫ້ສໍາປະທານສິດທິໃນການ
ເຊົ່າທີ່ດິນຂະໜາດໃຫຍແກ່ພາກເອກະຊົນຕ່າງຊາດທີ່ຕ້ອງ
ການນຳໃຊ້ທີ່ດິນເພື່ອປູກພືດອຸດສາຫະກຳ ເຊັ່ນ ຢາງ ພາລາ ອ້ອຍ ສາລີ ມັນຕົ້ນ ໄມ້ເກດສະໜາ ໄມ້ວິກ ຫລື ຢູຄາລິບຕັສ ແລະການພັດທະນາທາງດ້ານອະສັງຫາລິມະຊັບ ເຊັ່ນເຂດນິຄົມອຸດສາຫະກຳ ເຂດເສດຖະກິດພິເສດ ແລະເຂດທີ່ຢູ່ອາໃສນັ້ນ ນັບເປັນກໍລະນີບັນຫາ ທີ່ໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ປະຊາຊົນແລະກະເສດຕະກອນລາວ ຢ່າງກວ້າງ ຂວາງທີ່ສຸດໃນເວລານີ້ ເນຶ່ອງຈາກວ່າເຂດສໍາປະທານເຫລົ່ານີ້ໄດ້ໄປກວມເອົາທີ່ດິນຂອງ ປະຊາຊົນ ແລະກໍເຮັດໃຫ້ຕ້ອງມີການໂຍກຍ້າຍປະຊາຊົນອອກໄປຈາກເຂດສຳປະທານ ດ່ັງກ່າວດ້ວຍ.
ແຕ່ຢ່າງໃດກໍຕາມ ກໍປາກົດວ່າມີປະຊາຊົນລາວໃນຫລາຍພື້ນທີ່ທີ່ບໍ່ຍອມສົ່ງມອບທີ່ດິນແລະບໍ່ຍອມພາກັນໂຍກ ຍ້າຍອອກໄປຈາກເຂດສຳປະທານຈົນເທົ່າທຸກມື້ນີ້ ໂດຍກໍລະນີຕົວຢ່າງທີ່ແຈ່ມແຈ້ງກໍຄືປະຊາຊົນບໍ່ຍອມໂຍກຍ້າຍອອກຈາກເຂດບຶງທາດຫລວງເພື່ອເປີດທາງໃຫ້ກຸ່ມບໍລິສັດຈາກຈີນດຳເນີນໂຄງການພັດທະນາເຂດເມືອງໃໝ່ທີ່ເອີ້ນວ່າ China Town ຢູ່ບຶງທາດຫລວງດັ່ງກ່າວ ເນຶ່ອງຈາກວ່າປະຊາຊົນບໍ່ພໍໃຈລາຄາທີ່ດິນທີ່ຈະໄດ້ຮັບການຊົດເຊີຍຈາກລັດຖະບານລາວໃນອັດຕາທີ່ຕ່ຳເກີນໄປ. ດ້ວຍເຫດນີ້ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ກຸ່ມບໍລິສັດຈີນຍັງຄົງບໍ່ສາ ມາດລົງມືດຳເນີນໂຄງການຢູ່ບຶງທາດຫລວງດ່ັງກ່າວໄດ້ເລີຍ ທັງໆທີ່ວ່າໄດ້ລົງທຶນກໍ່ສ້າງ ສະໜາມກີລາແຫ່ງໃໝ່ ເພື່ອໃຫ້ລັດຖະບານລາວເປັນເຈົ້າພາບຈັດການແຂ່ງຂັນກີລາຊີເກມສ໌ ຄັ້ງທີ່ 25 ເມື່ອທ້າຍປີຜ່ານມາ ເພື່ອເປັນການແລກປ່ຽນກັບການສໍາປະທານທີ່ດິນ 1,000 ເຮັກຕ້າຣ໌ ຢູ່ບຶ່ງທາດຫລວງດັ່ງກ່າວແລ້ວກໍຕາມ ແລະ ລ່າສຸດກໍມີລາຍງານວ່າ ກຸ່ມບໍລິສັດຈາກຈີນໄດ້ປະກາດຍົກເລີກໂຄງການດັ່ງກ່າວແລ້ວ ໂດຍຈະຍ້າຍໂຄງການໄປຢູ່ໃກ້ສະໜາມກີລາແຫ່ງໃໝ່ແທນ.
