ບໍລິສັດຮ່ວມທຶນລາວ-ຈີນ ເປັນວິສາຫະກິດດຽວທີ່ມີສິດຈະເກັບເອົາຜົນປະໂຫຍດຈາກການພັດທະນາທຸລະກິດໃນເຂດທີ່ຕໍ່ເນື່ອງກັບສະຖານີລົດໄຟ 4 ແຫ່ງ ຊຶ່ງກໍຄື ວຽງຈັນ-ວັງວຽງ-ຫຼວງພະບາງ-ເມືອງໄຊ, ຊົງຣິດໂພນເງິນມີລາຍງານເລື້ອງນີ້ມາສະເໜີທ່ານຈາກບາງກອກ.
ທ່ານອູ່ຕາແກ້ວ ແກ້ວດວງສິນ, ຫົວໜ້າກົມສົ່ງເສີມ-ຄຸ້ມຄອງການລົງທຶນ, ກະຊວງແຜນການ ແລະ ການລົງທຶນຖະແຫລງວ່າ ບໍລິສັດທາງລົດໄຟລາວ-ຈີນຈຳກັດຄືພາກສ່ວນທີ່ໄດ້ຮັບສິດ ໃນການເປັນຜູ້ລົງທຶນພັດທະນາສະຖານີລົດໄຟ ແລະເຂດທີ່ຕໍ່ເນື່ອງກັບສະຖານີລົດໄຟລາວ-ຈີນ 4 ແຫ່ງຄື: ສະຖານີ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ, ສະຖານີວັງວຽງ, ສະຖານີຫຼວງພະບາງ ແລະສະຖານີເມືອງໄຊ, ແຂວງອຸດົມໄຊ ເຊິ່ງເປັນສະຖານີຂະໜາດໃຫຍ່ທີ່ມີຄວາມສຳຄັນທັງໃນດ້ານການຂົນສົ່ງ-ຜູ້ໂດຍສານ, ການຄ້າ, ການລົງທຶນ, ການທ່ອງທ່ຽວ ແລະ ການບໍລິການຢ່າງຄົບວົງຈອນ. ໂດຍພື້ນທີ່ໃນເຂດສະຖານີລົດໄຟທັງ 4 ແຫ່ງນັ້ນ ບໍ່ໄດ້ລວມຢູ່ໃນມູນຄ່າການລົງທຶນຂອງການກໍ່ສ້າງທາງລົດໄຟລາວ-ຈີນ. ແຕ່ກໍໃຫ້ຖືວ່າເປັນສິດຂອງບໍລິສັດ ທາງລົດໄຟລາວ-ຈີນຈຳກັດພຽງຜູ້ດຽວ ທີ່ຈະເກັບເອົາປະໂຫຍດຈາກການພັດທະນາຂອງສະຖານີລົດໄຟແລະ ເຂດທີ່ຕໍ່ເນື່ອງກັບສະຖານີລົດໄຟ 4 ແຫ່ງນັ້ນ ແຕ່ຕ້ອງຈ່າຍຄ່າຊົດເຊີຍໃຫ້ເຈົ້າຂອງທີ່ດິນ ທີ່ຖືກເວນຄືນ ຢ່າງຄົບຖ້ວນຕາມກົດໝາຍຂອງລາວດັ່ງທີ່ທ່ານອູ່ຕາແກ້ວ ໄດ້ຢືນຢັນວ່າ:
“ເຂດພັດທະນາປິ່ນອ້ອມກະແມ່ນບໍ່ລວມຢູ່ໃນມູນຄ່າການກໍ່ສ້າງໂຄງການທາງລົດໄຟ ສະນັ້ນ ໃນສ່ວນຂອງສະຖານີ ຫລືການພັດທະນາປິ່ນອ້ອມສະຖານີນີ້ຫລະແມ່ນເປັນຄວາມຮັບຜິດຊອບຂອງຜູ້ລົງທຶນ ບໍ່ໄດ້ລວມຢູ່ໃນສັນຍາສໍາປະທານທາງລົດໄຟ ແລ້ວກະບໍ່ລວມໃນມູນຄ່າຂອງໂຄງການທາງລົດໄຟ ຫມາຍຄວາມວ່າເຂົາເຈົ້າສາມາດລົງທຶນໄດ້ ແຕ່ຈະຕ້ອງໄດ້ສໍາຫຼວດເນື້ອທີ່ດິນ ແລະ ກະຊົດເຊີຍເວນຄືນ ເນື້ອທີ່ດິນຕາມກົນໄກ ຕາມລະບຽບການປົກກະຕິ.”
ທາງລົດໄຟລາວ-ຈີນ ໃນລາວ ເປັນໂຄງການຮ່ວມມືລະຫວ່າງລັດຖະບານລາວ-ຈີນ ທີ່ເປັນ ສ່ວນປະກອບນຶ່ງໃນແຜນການນຶ່ງແລວ-ນຶ່ງເສັ້່ນທາງ ຫຼື BRI ທີ່ລິເລີ່ມໂດຍທ່ານສີ ຈິ້ນຜິງ ປະທານປະເທດຈີນ ໂດຍສະເພາະໂຄງການທາງລົດໄຟລາວ-ຈີນໃນລາວ ທີ່ໄດ້ເລີ່ມເປີດໃຫ້ ບໍລິການຢ່າງເປັນທາງການເມື່ອວັນທີ 4 ທັນວາ 2021 ລັດຖະບານລາວ-ຈີນ ໄດ້ມອບໝາຍ ໃຫ້ລັດວິສະຫະກິດລົດໄຟທັງ 2 ຝ່າຍຮ່ວມກັນສ້າງຕັ້ງບໍລິສັດຮ່ວມທຶນລົດໄຟລາວ-ຈີນ ຂຶ້ນມາ ເພື່ອຮັບຜິດຊອບການບໍລິຫານໂຄງການທັງໝົດໃນລາວ ໂດຍທີ່ຝ່າຍລາວກັບຈີນ ຮ່ວມລົງທຶນໃນສັດສ່ວນ 30 ເປີເຊັນ ຕໍ່ 70 ເປີເຊັນ ຂອງມູນຄ່າລົງທຶນລວມ 37,450 ລ້ານຢວນ ຊຶ່ງແບ່ງເປັນທຶນເລີ່ມຕົ້ນ 40 ເປີເຊັນ ທີ່ລັດວິສາຫະກິດລົດໄຟລາວ-ຈີນ ຮັບຜິດ ຊອບຮ່ວມກັນ ແລະ 60 ເປີເຊັນທີ່ບໍລິສັດຮ່ວມທຶນທາງລົດໄຟລາວ-ຈີນ ໄດ້ກູ້ຢືມຈາກ ທະນາຄານຂອງລັດຖະບານຈີນ.
ທັງນີ້ ບັນດາບໍລິສັດຈີນ ກໍຄືກຸ່ມລົງທຶນທີ່ຄຸມສຳປະທານໂຄງການຕ່າງໆ ໃນຕະຫຼອດ ເສັ້ນທາງລົດໄຟລາວ-ຈີນ ນັບແຕ່ດ່ານບໍ່ເຕັນເຖິງນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ເຊັ່ນໂຄງການ ພັດທະນາເມືອງໃໝ່ວັງວຽງ, ແຂວງວຽງຈັນ ທີ່ຈະລົງທຶນລວມເຖິງ 5,000 ລ້ານໂດລາ ເພື່ອພັດທະນາພື້ນທີ່ສຳປະທານກວ້າງ 7,000 ເຮັກຕາ ດ້ານຝັ່ງຕາເວັນຕົກຂອງນໍ້າຊອງ ໃຫ້ເປັນເຂດບໍລິການ ແລະທ່ອງທ່ຽວຄົບວົງຈອນ. ສ່ວນຢູ່ແຂວງອຸດົມໄຊກໍໄດ້ລົງທຶນໃນພາກ ກະສິກຳ, ພາກບໍລິການ-ການທ່ອງທ່ຽວ ແລະ Logistics ເພື່ອເຊື່ອມໂຍງກັບຈີນຢ່າງຄົບວົງຈອນ.
ແຕ່ຢ່າງໃດກໍຕາມໂຄງການທາງລົດໄຟລາວ-ຈີນກໍໄດ້ກະທົບຕໍ່ປະຊາຊົນ 4,411 ຄອບຄົວ ໃນ 13 ເມືອງແຂວງຫຼວງນໍ້າທາ, ອຸດົມໄຊ, ຫຼວງພະບາງ, ວຽງຈັນ ແລະ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນທັງມີທີ່ດິນທີ່ຖືກເວນຄືນແລ້ວ 3,832 ເຮັກຕ້າ, ສິ່ງປູກສ້າງ 3,346 ຫຼັງ ແລະຕົ້ນໝາກໄມ້ຕ່າງໆຫຼາຍກວ່າ 1 ລ້ານຕົ້ນ. ຫາກແຕ່ຍັງມີການຊັກຊ້າ ໃນການຊຳລະຄ່າຊົດເຊີຍເລື້ອຍມາ ດັ່ງທີ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ຂັ້ນສູງໃນແຂວງອຸດົມໄຊ ຢືນຢັນວ່າ:
“ສຳລັບແຂວງພວກເຮົານີ້ ກະບໍ່ມີນະປະຊາຊົນບໍ່ພໍໃຈຫັ້ນເນາະ ຜ່ານມາຫັ້ນນະ. ມີແຕ່ວ່າ ເຂົາບໍ່ພໍໃຈເງິນມາຊ້າຫັ້ນ ຖ້າວ່າເງິນມາຮອດແລ້ວ ການໂອນເຂົ້າບັນຊີທະນາຄານຫຍັງຕ່າງໆ ກະເຮັດຕາມປຶ້ມຄູ່ມືຫັ້ນ ກະບໍ່ມີໃຜຂັດຂ້ອງຫຍັງເນາະ, ທຸກກີບກະເຖິງມືປະຊາຊົນ, ຮ້ອຍສ່ວນຮ້ອຍ, ກະເປັນການໂປ່ງໃສດີທີ່ສຸດສໍາລັບໂຄງການທາງລົດໄຟນີ້ ຖືວ່າ ບໍ່ມີ ບັນຫາວ່າຊັ້ນຊະ ສະເພາະແຂວງຂອງພວກເຮົາເນາະ ຂ້ອນຂ້າງຢູ່ໃນລາຄາທີ່ວ່າ ເຫມາະສົມຫັ້ນແຫລະ ສໍາລັບແຂວງຂອງພວກເຮົາ ຖືວ່າພໍໃຈຫັ້ນຫລະເນາະ ພຽງແຕ່ວ່າເງິນ ຫັ້ນ ບາງເທື່ອມັນມາຊ້າຫນ້ອຍນຶ່ງ ບໍ່ໄດ້ຕາມຄວາມຕ້ອງການຂອງເຂົາເຈົ້າຫັ້ນໜາ."
ໂດຍຄ່າຊົດເຊີຍຢູ່ແຂວງຫຼວງນ້ຳທາ, ອຸດົມໄຊ, ຫຼວງພະບາງມີອັດຕາສະເລ່ຍ 11,000-80,000 ກີບ/ຕາແມັດ. ສ່ວນທີ່ຢູ່ແຂວງວຽງຈັນກັບນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ, ຄ່າຊົດເຊີຍ 15,000-137,000 ກີບຕໍ່ຕາແມັດ ເຊິ່ງກຸ່ມແລກປ່ຽນຂໍ້ມູນທີ່ດິນລາຍງານວ່າທີ່ ດິນຢູ່ເຂດເມືອງນາຊາຍທອງລາຄາສະເລ່ຍ 1.3 ລ້ານກີບຕໍ່ຕາແມັດ. ແຕ່ກໍມີການຊົດເຊີຍພຽງແຕ່ 10 ເປີເຊັນ ຫຼື 137,000 ກີບຕໍ່ຕາແມັດເທົ່ານັ້ນ.
