ອະດີດປະທານາທິບໍດີ ຈິມມີ ຄາຣ໌ເຕີ, ຜູ້ເຄີຍເປັນຊາວສວນປູກໝາກຖົ່ວດິນ ແລະຜູ້ວ່າການລັດຈໍເຈຍກ່ອນເຂົ້າສູ່ທຳນຽບຂາວ ໄດ້ເຖີງແກ່ມໍລະນະກຳໃນອາຍຸ 100 ປີ. ເມື່ອ ທ່ານ ຈິມມີ ຄາຣ໌ເຕີ ເຂົ້າຮັບຕໍາແໜ່ງປະທານາທິບໍດີແຫ່ງສະຫະລັດເມື່ອວັນທີ 20 ມັງກອນ 1977, ທ່ານໄດ້ໃຫ້ຄຳໝັ້ນສັນຍາວ່າ ຈະສ້າງ “ລັດຖະບານທີ່ດີເທົ່າກັບປະຊາຊົນຂອງພວກເຮົາ.”
ທ່ານປະເຊີນກັບ 4 ປີ ທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍຄວາມທ້າທາຍໂດຍບັນຫາເງິນເຟີ້ທີ່ເພີ່ມສູງຂື້ນ ແລະການຫວ່າງງານທີ່ແຜ່ຂະຫຍາຍ ສົ່ງຜົນກະທົບຕໍ່ເປົ້າໝາຍພາຍໃນປະເທດຂອງລັດຖະບານ.
ແນວໃດກໍ່ຕາມ, ທ່ານປະສົບຄວາມສຳເລັດໃນດ້ານນະໂຍບາຍຕ່າງປະເທດ ເຊັ່ນ ການເຈລະຈາສັນຕິພາບລະຫວ່າງ ເອຈິບບ ແລະ ອິສຣາແອລ, ລວມເຖີງສົນທິສັນຍາກ່ຽວກັບຄອງປະນາມາ.
ເຖີງແມ່ນວິກິດໂຕປະກັນໃນອີຣ່ານຈະກາຍມາເປັນປະເດັນສຳຄັນໃນຊ່ວງສຸດທ້າຍຂອງການດຳລົງຕໍາແໜ່ງ ແລະເປັນປັດໄຈນຶ່ງທີ່ນໍາໄປສູ່ຄວາມຜ່າຍແພ້ໃນການເລືອກຕັ້ງປີ 1980. ແຕ່ ທ່ານ ຈິມມີ ຄາຣ໌ເຕິ ມັກກ່າວວ່າ ການສີ້ນສຸດຕໍາແໜ່ງຂອງທ່ານໃນປີ 1981 ຄືຈຸດເລີ້ມຕົ້ນຂອງຊີວິດໃໝ່.
ທ່ານ ຈິມມີ ຄາຣເຕິ້ ກ່າວກັບ ວິໂອເອ ວ່າ “ມັນກາຍເປັນການເປີດໂອກາດໃໝ່ໃຫ້ຂ້າພະເຈົ້າ ແລະພັນລະຍາ ທ່ານ ນາງ ໂຣຊາຣີນ ໄດ້ພົບກັບຄວາມຕື່ນເຕັ້ນ, ຄວາມທ້າທາຍ, ການຜະຈົນໄພ ແລະຄວາມເພີ່ງພໍໃຈໃນຮູບແບບ
ໃໝ່.
ໃນຖານະຫົວໜ້າສູນມູນນິທິ ຈິມມີ ຄາຣ໌ເຕີ້, ທັງສອງໄດ້ເດີນທາງໄປກ່ວາ 80 ປະເທດ ເພື່ອຕິດຕາມການເລືອກຕັ້ງທີ່ມີບັນຫາ ໂດຍໄກ່ເກັ່ຍຂໍ້ຂັດແຍ້ງ ແລະ ຕໍ່ສູ້ກັບພະຍາດ, ຊິວິດທີ່ຫ້າວຫັນພາຍຫຼັງທີ່ພົ້ນຈາກຕໍາແໜ່ງ ໄດ້ສົ່ງຜົນໃຫ້ ທ່ານ ຈິມມີ ຄາຣ໌ເຕີ ໄດ້ຮັບລາງວັນໂນເບລຂະແໜງສັນຕິພາບໃນປີ 2002.
ທ່ານ ແອນໂຕນິໂອ ກູເຕີເຣສ, ເລຂາທິການໃຫຍ່ຂອງອົງການສະຫະປະຊາຊາດ ໄດ້ກ່າວຍ້ອງຍໍວ່າ “ຄຳໝັ້ນສັນຍາຂອງ ທ່ານ ຈິມມີ ຄາຣ໌ເຕີ້, ແມ່ນເພື່ອສັນຕິພາບ ແລະສິດທິມະນຸດສາກົນ.”
ທ່ານ ກູເຕເຣສ ກ່າວໃນຖະແຫຼງການສະບັບນຶ່ງວ່າ “ປະທານາທິບໍດີ ຄາຣ໌ເຕີ້ ຈະຖືກລະນຶກເຖີງສໍາລັບຄວາມສາມັກຄິີຂອງທ່ານ ກັບຜູ້ດ້ອຍໂອກາດ, ຄວາມສະຫງ່າງາມທີ່ຍືນຍົງ ແລະຄວາມສັດທາທີ່ບໍ່ລົດລະຂອງທ່ານທີ່ມີຕໍ່ຄວາມດີຮ່ວມກັນ ແລະມະນຸດສະທຳຮ່ວມກັນຂອງພວກເຮົາ.”
“ມໍລະດົກຂອງທ່ານໃນຖານະຜູ້ສ້າງສັນຕິພາບ ຜູ້ປົກປ້ອງສິດທິມະນຸດ ແລະ ຜູ້ທໍາຄຸນນະທຳຈະຄົງຢູ່ຕະຫຼອດໄປ.”
ທ່ານ ໄບເດັນ ປະກາດໃຫ້ວັນທີ 09 ມັງກອນ ປີ 2025, ເປັນວັນໄວ້ອາໄລແຫ່ງຊາດເພື່ອເປັນກຽດໃຫ້ແກ່ ທ່ານ ຈິມມີ ຄາຣ໌ເຕີ ແລະ ໄດ້ຫຼຸດທຸງຊາດລົງເຄີ່ງເສົາຢູ່ຕາມອາຄານສາທາລະນະ ເປັນເວລາ 30 ວັນ.
ທ່ານ ດໍໂນລ ທຣໍາ ວ່າທີ່ປະທານາທິບໍດີຄົນໃໝ່ໂພສລົງໃນສື່ສັງຄົມ Truth Social ວ່າ “ຄວາມທ້າທາຍທີ່ ທ່ານ ຈິມມີ ຄາຣ໌ເຕີ ປະເຊີນໃນຖານະປະທານາທິບໍດີ ເກີດຂື້ນໃນຊ່ວງເວລາອັນສຳຄັນຂອງປະເທດຊາດພວກເຮົາ ແລະ ທ່ານ ໄດ້ເຮັດທຸກວິທີທາງເພື່ອປັບປຸງຊີວິດຂອງຊາວອາເມຣິກັນທຸກຄົນ, ສຳລັບເລື່ອງນີ້ ພວກເຮົາທຸກຄົນຕ່າງເປັນໜີ້ບຸນຄຸນທ່ານ.”
ການເດີນທາງສູ່ທຳນຽບຂ່ວຂອງ ທ່ານ ຈິມມີ ຄາຣ໌ເຕີ້ ເລີ້ມຕົ້ນຂື້ນໃນເມືອງນ້ອຍ ໆ ຊື່ ເພລນສ໌ ໃນລັດຈໍເຈຍ, ຊຶ່ງທ່ານເກີດເມື່ອວັນທີ 01 ຕຸລາ ປີ 1924.
ຫຼັງຈາກຮັບໃຊ້ເປັນເຈົ້າໜ້າທີ່ໃນກອງທັບເຮືອສະຫະລັດ ທີ່ທ່ານໄດ້ຊ່ວຍພັດທະນາກອງເຮືອດຳນໍ້ານີວເຄລຍລຸນຫຼັງສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີສອງ, ທ່ານ ຈິມມີ ຄາຣ໌ເຕິ້ ໄດ້ກັບຄືນມາຍັງບ້ານເກີດຂອງທ່ານໃນປີ 1953 ເພື່ອບໍລິຫານທຸລະກິດສວນໝາກຖົ່ວດິນຂອງຄອບຄົວ.
ທ່ານເຂົ້າສູ່ການເມືອງໃນຊ່ວງທົດສະຫວັດ 1960 ໂດຍດຳລົງຕໍາແໜ່ງສະມາຊິກສະພາລັດຈໍເຈຍ 2 ສະໄໝ ກ່ອນທີ່ຈະມາເປັນຜູ້ວ່າການລັດຄົນທີ 76 ຕັ້ງແຕ່ປີ 1971 ເຖີງປີ 1975.
ໃນການເລືອກຕັ້ງປະທານາທິບໍດີ ປີ 1976, ທ່ານ ຈິມມີ ຄາຣ໌ເຕິ ຊຶ່ງເປັນສະມາຊິກພັກເດໂມແຄຣດ ໄດ້ລົງເລືອກຕັ້ງແຂ່ງກັບ ທ່ານ ເຈີຣັລ ຟອດ ຜູ້ດຳລົງຕໍາແໜ່ງຈາກພັກຣີພັບບລິກັນ.
ທ່ານເຂົ້າຮັບຕໍາແໜ່ງປະທານາທິບໍດີຫຼັງຈາກ ທີ່ ທ່ານ ຣີຊາດ ນິກສັນ ລາອອກ, ລຸນຫຼັງຈາກເກີດເລື່ອງເຊື່ອມເສຍ ວໍເຕີເກດ, ທ່ານ ຄາຣ໌ເຕີ້ ເອົາຊະນະໄດ້ຢ່າງຫວຸດຫວິດ ແລະໄດ້ເປັນປະທານາທິບໍດີ.
ອ່ານຂ່າວດ້ານລຸ່ມນີ້ເປັນພາສາອັງກິດ
Former President Jimmy Carter, a peanut farmer and Georgia state governor before becoming president, has died at the age of 100.
When Carter took the oath of office as president of the United States on January 20, 1977, he promised a "government as good as its people."
He presided over four turbulent years. Rising inflation and growing unemployment marred the domestic priorities of his administration. He scored victories in foreign policy with a peace agreement between Egypt and Israel and the Panama Canal treaty. However, a hostage crisis in Iran dominated his final years in the White House and contributed to his defeat in the 1980 general election.
But Carter liked to say the end of his presidency in 1981 was the beginning of a new life, traveling the world "fighting disease, building hope, and waging peace."
"It has turned out to open up for me and my wife, Rosalynn, a new arena of excitement and unpredictability and adventure and challenge and gratification," he told VOA.
As the head of the Carter Center, the Carters traveled to more than 80 countries monitoring troubled elections, mediating disputes, and fighting diseases. This active post-White House life eventually led to the Nobel Peace Prize in 2002.
"I look upon the Carter Center work as an extension of what I tried to do as president. You know, we brought peace between Israel and Egypt. We opened up a humongous relationship with Latin America with the Panama Canal treaty," he said. "So what I have done since then has been kind of an extension. But I do not think there is any doubt that when I won the Nobel Peace Prize, for instance, it was because of the work of the Carter Center. So, I would be perfectly satisfied to have a legacy based on peace and human rights. I mean, who would not?"
U.N. Secretary-General Antonio Guterres praised Carter’s “commitment to international peace and human rights.
ຟໍຣັມສະແດງຄວາມຄິດເຫັນ