ຄົນເຊື້ອສາຍລາວທີ່ມີຫລາຍຊົນເຜົ່າພ້ອມກັບພະສົງລວມກັນເປັນ 250 ກ່າວ ຄົນໄດ້ເດີນທາງໄປພົບປະກັບລັດ ຖະບານລາວທີ່ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ ຊຶ່ງ ໃນນັ້ນໄດ້ມີພິທີຕ້ອນຮັບເປັນເວລາ 5 ວັນ ແຕ່ວັນທີ 10 ຫາ ວັນທີ 14 ພະຈິກ ຜ່ານມານີ້ ດັ່ງທີ່ທ່ານນາງຖາວອນ ຊະນະຂຸນເພັດ, ຮອງປະທານສະຫະພັນ ບານເຕະຂອງຄົນເຊື້ອຊາດລາວ ໃນຂົງເຂດອາເມຣິກາເໜືອ ທີ່ໄປຈາກການາດາ ກ່າວຕໍ່ພວກເຮົາວ່າ:
“ໂອ້ ມາເມືອງລາວຊຸດນີ້ໜີ້ ເພິ່ນຮັບຕ້ອນດີຫລາຍ ມັນເປັນປະຊຸມປະຖົມ ມະເລີກເນາະເພິ່ນໄດ້ເຊີນຊວນພໍ່ແມ່ພີ່ນ້ອງຜູ້ແທນມາຈາກ ຫລາຍປະເທດ ທັງໝົດຄືຊິໝ້ອງ 13 ປະເທດກະຫລາຍປະມານ 300 ຫລື 400 ຄົນໄດ໋ ດີໃຈ ແລະພູມໃຈທີ່ວ່າໄດ້ພົບພໍ້ພໍ່ແມ່ພີ່ນ້ອງທີ່ວ່າເຮົາບໍ່ເຄີຍພົບພໍ້ ແລະ ເພິ່ນກໍມີຈຸດ ໝາຍດຽວກັນ ທີ່ວ່າມາທ້ອນໂຮມ, ຮັກແພງຊຶ່ງກັນແລະກັນຫັ້ນນະ ແລະລາຍ ການ ເພິ່ນກໍຈັດໄດ້ດີຫລາຍທຸກລາຍການຈະເປັນວາລະຂັ້ນຕອນ ຈະແຈ້ງຢ່າງດີ ນັດ ເວລາເປັນຊົ່ວໂມງ ຊົ່ວໂມງ ລະກໍໄດ້ໄປແຕ່ລະສະຖານທີ່.”
ໃນນາມຕາງໜ້າໃຫ້ລັດຖະບານລາວ ທ່ານສະເຫລີມໄຊ ກົມມະສິດ, ລັດຖະມົນຕີ ກະຊວງການຕ່າງປະເທດ ແລະຮອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີໄດ້ຖະແຫລງຕອນນຶ່ງ ໃນກອງປະຊຸມທີ່ຈັດຂຶ້ນໃນວັນ ທີ 12 ພະຈິກຜ່ານມາຢູ່ຫໍປະຊຸມແຫ່ງຊາດວ່າ:
“ກອງປະຊຸມໃນມື້ນີ້ ຈະເປັນໂອກາດດີໃຫ້ບັນດາທ່ານໄດ້ແລກປ່ຽນບົດຮຽນ ກ່ຽວກັບການມາລົງທຶນດໍາເນີນກິດຈະການທຸລະກິດຢູ່ບ້ານເກີດເມືອງນອນ ຂອງພີ່ນ້ອງເຊື້ອຊາດລາວ ແລະປະກອບຊ່ວຍສ້າງສາພັດທະນາໃນແຕ່ລະຂະ ແໜງ. ນອກນັ້ນ ພວກທ່ານກໍຈະມີໂອກາດຢ້ຽມຢາມ ທ່ອງທ່ຽວ ຊຶ່ງປີນີ້ກໍພິເສດ ແມ່ນປີທ່ອງທ່ຽວລາວ 2024 ທ່ານກໍຈະມີໂອກາດເຮັດບຸນຮ່ວມກັນໃນບຸນປະເພ ນີ, ບຸນທາດຫລວງ ແລະຈະໄດ້ມີກິດຈະກໍາງານທອດຜ້າປ່າສາມັກຄີເພື່ອ ຊ່ວຍເຫລືອສ້າງໂຮງຮຽນທີ່ຂາດເຂີນທາງດ້ານຕ່າງໆ ໂດຍສະເພາະບັນດາ ໂຮງຮຽນຢູ່ພາກເໜືອທີ່ໄດ້ຮັບຜົນກະທົບຈາກໄພພິບັດນໍ້າຖ້ວມ.”
ທ່ານຄໍາຜຸຍ ມະນີແສງ, ຄະນະກໍາມະການຮ່ວມຂອງແນວລາວສ້າງຊາດຢູ່ໃນ ສະຫະລັດກ່າວວ່າ:
“ສະບາຍດີໝົດສູ່ຄົນເດີ້ຜູ້ທີ່ຮັບຟັງ. ການກັບບ້ານເທື່ອນີ້ມີຄົນລາວ ທີ່ອາ ໄສຢູ່ຕ່າງປະເທດ ມີຢູໂຣບ, ມີອາເມຣິກາ, ມີອອສເຕຣເລຍ, ມີນີວຊີແລນ ແຕ່ລະທ່ານທີ່ເຂົ້າໄປຮ່ວມໃນກອງປະຊຸມຄັ້ງນີ້ ໂອ້ ມີຄວາມຮູ້ສຶກດີອົກດີໃຈ ເພາະທາງລັດຖະບານລາວເພິ່ນກໍຕ້ອນຮັບຢ່າງອົບອຸ່ນ. ເພິ່ນກໍມີລົດມ້າຂາວ ມ້າຫຍັງຕ້ອນຮັບ ລະກາພາໄປພາມາ ອາຫານການກິນແຕ່ລະງານລ້ຽງກະ ໂອ້ເພິ່ນກໍໃຫ້ກຽດຢ່າງພິເສດໂລດຫັ້ນນະ. ພາໃຫ້ພວກທີ່ວ່າມາຢາມຊຸດນີ້ໃຜກະ ດີອົກດີໃຈ. ບາງຄົນ ບາງຄອບຄົວ ກະເອົາລູກມານໍາເດະ ຂະເຈົ້າກະດີໃຈມາເຫັນ ຕົວຈິງ ໂດຍສະເພາະພີ່ນ້ອງອີວມ້ຽນຢູ່ທາງອໍຣີກອນ ຂະເຈົ້າບໍ່ເຄີຍມາຢາມ ຈັກເທື່ອ. ລູກຫລານຂະເຈົ້າມາເຫັນ ໂອ້ ມັນເປັນຈັ່ງຊີ້ເນາະເມືອງລາວ ຂະເຈົ້າວ່າ ຂະເຈົ້າມັກຫລາຍ ມີເດັກນ້ອຍນາງງາມມາຈາກການາດາຜູ້ນຶ່ງ ແລະກາມີພີ່ນ້ອງ
ລາວເປັນລໍເຢີ (lawyer) ມາຈາກອໍຣີກອນ ກໍພວກນີວເຈີເນີເຣເຊິນ (new generation) ກະມີຜູ້ນຶ່ງມາຈາກນີວຊີແລນ ຂະເຈົ້າກະພູມໃຈຫລາຍ. ເດັກນ້ອຍ ພວກນີ້ອາຍຸປະມານ 20 ຫລື 30ປີໜີ້ລະ, ຂະເຈົ້າບໍ່ເຄີຍມາລາວຈັກເທື່ອ”
ໃນທົ່ວໂລກມີຄົນເຊື້ອສາຍລາວທີ່ອາໄສຢູ່ຕ່າງປະເທດເກືອບຮອດ 1 ລ້ານຄົນ ຊຶ່ງອາໄສຢູ່ໃນ 18 ປະເທດ, ອີງຕາມທ່ານສະເຫລີມໄຊ. ແຕ່ວ່າການທີ່ຈະດຶງດູດ ເອົານັກທຸລະກິດເຊື້ອສາຍລາວຢູ່ຕ່າງປະເທດໄປເຮັດທຸລະກິດຢູ່ລາວນັ້ນ ອາດ ຈະຍັງບໍ່ໄດ້ຜົນເທົ່າທີ່ຄວນຍ້ອນອຸປະສັກທີ່ມາຈາກລະບົບບໍລິຫານຄຸ້ມຄອງທີ່ ສັບສົນ ແລະຂາດປະສິດ ທິພາບ, ອີງຕາມ ດຣ. ມານະ ສຸດທິຈັກ, ນັກເສດຖະສາດ ອາເມຣິກັນເຊື້ອສາຍລາວທີ່ເປັນທີ່ປຶກສາຂອງທະນາ ຄານໂລກ ແລະທະນາ ຄານພັດທະນາເອເຊຍ ຫລື ADB. ທ່ານດໍາລົງຊີວິດຢູ່ລາວໄດ້ 10 ປີ ກວ່າແລ້ວ. ໃນການສໍາຫລວດທີ່ຫາກໍ່ສິ້ນສຸດລົງໃນເດືອນຜ່ານມານີ້ທ່ານພົບວ່າ:
“ສໍານັກງານນາຍົກມີແຈ້ງການອອກມາຕັ້ງແຕ່ 2018-2019 ໃຫ້ເຮັັດໃຫ້ ການຈົດທະບຽນວິສາຫະກິດໜີ້ມັນງ່າຍຂຶ້ນ ປະຢັດເວລາແລ້ວກະຖືກລົງ.
ແຕ່ກີ້ໜີ້ມີເກົ້າຂັ້ນຕອນເນາະ, ເວລາທີ່ໃຊ້ຫັ້ນກະຫລາຍ ໂດຍສະເລ່ຍຫັ້ນ ຍັງ 70 ກວ່າມື້ ທັງໝົດໂດຍສະເລ່ຍໃນການເລີ້ມວິສະຫະກິດ ໃນການຈົດທະບຽນ ວິສາຫະກິດໜີ້ໄດ໋ ແລ້ວມີຄໍາສັ່ງອອກມາໃຫ້ຍຸບເປັນ 3 ຂັ້ນຕອນ ແປວ່າມາ ລວມກັນເປັນ 3 ຂັ້ນຕອນ. ເຮົາສໍາຫລວດໃນຕົ້ນປີ 2024 ໜີ້ເກືອບທຸກແຂວງ ຍັງມີ 9 ຂັ້ນຕອນຢູ່. ມີແຕ່ຢູ່ແຂວງດຽວ, ອຸດົມໄຊມີ 4 ຂັ້ນຕອນເຫລືອ. ຢູ່ນະຄອນ ຫລວງວຽງຈັນຮ້າຍກວ່າໝູ່. ຢູ່ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ, ແຂວງວຽງຈັນ, ຢູ່ແຂວງ ໃຫຍ່ໆໜີ້ ແມ່ນຍາກກວ່າຢູ່ແຂວງນ້ອຍ.”
ເຊັ່ນດຽວກັນ ທ່ານສຸລິວັນ ຄໍາວົງໄຊ ທີ່ໄປຈາກສະຫະລັດກໍເຫັນວ່າ ອັນນີ້ ແມ່ນເປັນບັນຫາ ສະນັ້ນທ່ານຈຶ່ງໄດ້ເໜີຢູ່ໃນກອງປະຊຸມກັບຮອງປະທານສະ ພາແຫ່ງຊາດລາວທີ່ຈັດຂຶ້ນໃນວັນທີ 13 ພະຈິກນັ້ນວ່າ:
“ເລື້ອງການລົງທຶນ ຂໍໃຫ້ພວກພາກສ່ວນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງອໍານວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ ນາຍທຶນດ້ານປະກອບເອກສານໃຫ້ທັນກັບເວລາ ຕາມເງື່ອນໄຂຂອງກົດລະ ບຽບກົດໝາຍໃຫ້ມັນໄວຂຶ້ນກວ່າເກົ່າ ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ເສຍເວລາໃຫ້ຜູ້ມາລົງທຶນ ແລະຍັງຂໍໃຫ້ລັດຖະບານມີເງື່ອນໄຂເຮັດວີຊາພິເສດໃຫ້ຄົນເຊື້ອຊາດລາວທີ່ ມາລົງທຶນ ແລະບໍານານຢູ່ລາວໄດ້ສອງປີຈຶ່ງໄດ້ຕໍ່ວີຊາໃໝ່ ແລະສາມາດຢູ່ ຖາວອນໄດ້ຕາມເງື່ອນໄຂ. ”
ອີກດ້ານນຶ່ງ ກໍຄືກົດໝາຍດ້ານສັນຊາດຊຶ່ງນັກທຸລະກິດລາວ-ອາເມຣິກັນ ທ່ານນຶ່ງ ທີ່ໄດ້ໄປດໍາເນີນທຸລະກິດຢູ່ລາວໄດ້ຫລາຍປີແລ້ວກໍໄດ້ຂຶ້ນກ່າວຄໍາສະເໜີຕໍ່ລັດ ຖະບານຢູ່ໃນກອງປະຊຸມຄັ້ງນີ້ວ່າ:
“ຂໍສະເໜີໃຫ້ມີນະໂຍບາຍເປັນພິເສດ ໃຫ້ແກ່ຄົນລາວຢູ່ຕ່າງປະເທດ ສາມາດຖືສອງສັນຊາດ ເພື່ອເປັນເງື່ອນໄຂອໍານວຍຄວາມສະດວກ ໃຫ້ແກ່ນັກລົງທຶນກໍຄືຄົນເຊື້ອຊາດລາວຢູ່ຕ່າງປະເທດ ”
ນອກນັ້ນ, ດຣ. ມານະ ຍັງສໍາຫລວດພົບອີກວ່າ ລະບົບການເກັບພາສີ ແລະອາ ກອນຂອງລັດຖະບານລາວ ທີ່ສັບສົນນັ້ນມັນເຮັດໃຫ້ເຈົ້າຂອງທຸລະກິດທັງໃຫຍ່ ແລະນ້ອຍພົບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃນການຈ່າຍພາສີ ແລະອາການຢ່າງຖືກຕ້ອງ ຊຶ່ງມັນເຮັດໃຫ້ນັກທຸລະກົດ ສ່ວນໃຫຍ່ຈ່າຍອາກອນໃຫ້ພະນັກງານທີ່ລົງໄປ ເກັບເງິນນໍາເຂົາເຈົ້າ ຊຶ່ງມັກຈະມີການຕໍ່ລອງກັນ ແລະຈ່າຍແບບບໍ່ໂປ່ງໃສ. ສິ່ງນີ້ ທ່ານບອກວ່າຈະເປັນປັດໄຈອີກອັນນຶ່ງທີ່ເຮັດໃຫ້ນັກທຸລະກິດເຊື້ອສາຍລາວ ຢູ່ຕ່າງປະເທດອາດຈະບໍ່ຢາກໄປເຮັດທຸລະກິດຢູ່ໃນລາວ.