ຫໍພິພິທະພັນຂ້າລ້າງເຜົ່າພັນ Los Angeles ຫຼື Holocaust LA, ເມື່ອບໍ່ດົນມານີ້ ໄດ້ຕິດຕັ້ງບ່ອນວາງສະແດງໃໝ່ທີ່ຕັ້ງຢູ່ເທິງຫຼັງຄາຂອງເຂົາເຈົ້າ, ເຊິ່ງເປັນລົດຂົນສົ່ງສິນຄ້າທີ່ຜະລິດໂດຍ ເຢຍຣະມັນ ທີ່ຖືກນໍາໃຊ້ເພື່ອເນລະເທດຊາວຢິວໃນທົ່ວຢູໂຣບທີ່ຖືກຍຶດຄອງໂດຍພວກນາຊີ (Nazi) ໄປຫາສູນກັກ ຂັງ ມາຊດາເນັກຄ໌ (Majdanek) ໃນບໍລິເວນນອກເມືອງ ລັບລິນ (Lublin), ປະເທດ ໂປແລນ.
ພໍ່ຕູ້ ເຈຄັອບ ອາຍເຊັນບາກ (Jacob Eisenbach) ຜູ້ລອດຊີວິດຈາກການຂ້າ ລ້າງເຜົ່າພັນທີ່ມີອາຍຸ 101 ປີ. ເພິ່ນເກີດໃນຄອບຄົວໃຫຍ່ຢູ່ປະເທດໂປແລນ ແຕ່ສູນເສຍຄົນທີ່ເພິ່ນຮັກທັງໝົດໃນລະຫວ່າງສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ II.
ພໍ່ຕູ້ ເຈຄັອບ ອາຍເຊັນບາກ, ຜູ້ລອດຊີວິດຈາກການຂ້າລ້າງເຜົ່າພັນ ກ່າວວ່າ:
“ເມື່ອສົງຄາມເກີດຂຶ້ນ, ຮິດເລີ (Hitler) ໄດ້ຂ້າໝົດທຸກຄົນໃນຄອບຄົວຂອງ ຂ້ອຍ. ຂ້ອຍມີສະມາຊິກໃນຄອບຄົວລວມກັນທັງໝົດ 100 ຄົນ, ຂ້ອຍເປັນພຽງຄົນດຽວທີ່ລອດຊີວິດໃນຈໍານວນ 100 ຄົນເຫຼົ່ານັ້ນ. ຂ້ອຍລອດມາໄດ້ດ້ວຍປະຕິຫານ!”
ໃນຕອນຕົ້ນຂອງສົງຄາມ, ພໍ່ຕູ້ ອາຍເຊັນບາກ ຖືກສົ່ງໄປຍັງສູນແຮງງານ ໃນເມືອງ ສກາຊິສໂກ-ເຄມຽນນາ (Skarżysko-Kamienna) ຂອງໂປແລນ, ແລະເພິ່ນກໍໄດ້ເດີນທາງໃນລົດຂົນສົ່ງທີ່ ເຢຍຣະມັນ ໃຊ້ສໍາລັບຂົນສົ່ງງົວ, ອາຫານ, ແລະປະຊາຊົນຊາວຢິວ.
ພໍ່ຕູ້ ເຈຄັອບ ອາຍເຊັນບາກ, ຜູ້ລອດຊີວິດຈາກການຂ້າລ້າງເຜົ່າພັນ ກ່າວວ່າ:
“ຫຼັງຈາກເດີນທາງເປັນເວລາສາມມື້ສາມຄືນ, ໃນຕູ້ລົດໄຟຄືກັນກັບຕູ້ນີ້, ມັນເປັນຕາໜ່າຍຫຼາຍ! ຄົນ 150 ຄົນ ຖືກອັດເຂົ້າໃນຕູ້ຂອງລົດໄຟຕູ້ດຽວ, ຢືນແຫຍ້ ກັນໝົດທຸກຄົນ, ບໍ່ມີບ່ອນໃຫ້ຫັນໄປມາໄດ້ເລີຍ, ຫຼາຍໆຄົນໄດ້ເຂົ້າຈີ່ພຽງກ້ອນ ດຽວໃນເວລາສາມມື້ສາມຄືນນັ້ນ ແລະກໍບໍ່ມີນ້ຳໃຫ້ດື່ມອີກ.”
ໃນນະຄອນ ລອສ ແອນເຈີລິສ, ລັດຄາລິຟໍເນຍ, ນຶ່ງໃນລົດຂົນສົ່ງສິນຄ້າ ເຫຼົ່ານັ້ນ ຖືກຕິດຕັ້ງຢູ່ເທິງຫຼັງຄາຂອງຫໍພິພິທະພັນການຂ້າລ້າງເຜົ່າພັນ LA. ຢູ່ບໍລິເວນໃກ້ຄຽງຈະເປັນສາລາພິເສດທີ່ນັກທ່ອງທ່ຽວ ແລະບັນດາກຸ່ມນັກສຶກສາ ສາມາດຮຽນຮູ້ກ່ຽວກັບຈຸດປະສົງທີ່ເປັນຕາຢ້ານຂອງລົດຂົນສົ່ງສິນຄ້າດັ່ງກ່າວນັ້ນ ເພີ້ມເຕີມ.
ນາງ ເບັດທ໌ ຄີນ (Beth Kean), ຈາກຫໍພິພິທະພັນຂ້າລ້າງເຜົ່າພັນ Museum LA ກ່າວວ່າ:
“ສິ່ງປະດິດຂະໜາດໃຫຍ່ທີ່ພວກເຮົາເກັບຮວບຮວມມາໄດ້ນີ້, ເປັນສິ່ງປະດິດໃໝ່ຫຼ້າສຸດຂອງພວກເຮົາ ແລະຈະເປັນສິ່ງທີ່ມີພະລັງທີ່ສຸດທີ່ພວກເຮົາມີ. ຕູ້ຂອງລົດ ໄຟດັ່ງກ່າວນີ້ ຖືກຄົ້ນພົບຢູ່ນອກສູນມໍລະນະ ມາຊດານັກຄ໌ ໃນປະເທດ ໂປແລນ. ພວກເຮົາເຊື່ອວ່າ ມັນຖືກນໍາໃຊ້ເພື່ອຂົນສົ່ງຊາວຢິວຈາກເມືອງ ລັບລິນ ປະເທດໂປແລນ ໄປຍັງສູນມໍລະນະ ມາຊດານັກຄ໌.”
ປະຊາຊົນຊາວຢິວຫຼາຍລ້ານຄົນ ຖືກຂົນສົ່ງໄປຍັງສູນຄຸມຂັງດ້ວຍລົດລາກ ຄືກັນກັບລົດຄັນນີ້. ແລະມັນບໍ່ແມ່ນອຸບັດຕິເຫດ, ລາງລົດໄຟ ແລະລົດລາກ ໄດ້ກາຍມາເປັນສັນຍາລັກທີ່ອັນຕະລາຍຂອງສູນທີ່ມີຊື່ສຽງທີ່ສຸດແຫ່ງນີ້, ນັ້ນ ແມ່ນສູນ ເອົາຈ໌ວິສ (Auschwitz). ມີຊາວຢິວຫຼາຍກວ່ານຶ່ງລ້ານຄົນຖືກສົ່ງ ໄປຍັງສູນ ເອົາຈ໌ວິສ ໃນລະຫວ່າງການກັກຂັງຂ້າລ້າງເຜົ່າພັນ, ແລະພວກເຂົາ ສ່ວນໃຫຍ່ ກໍເສຍຊີວິດຢູ່ທີ່ສູນຫ່ງນີ້.
ນາງ ເບັດທ໌ ຄີນ (Beth Kean), ຈາກຫໍພິພິທະພັນ ຂ້າລ້າງເຜົ່າພັນ Museum LA ກ່າວວ່າ:
“ແມ່ຕູ້ຂອງຂ້ອຍຖືກ ຈັບສົ່ງເຂົ້າໃນການຂົນສົ່ງເມື່ອເດືອນມັງກອນ ປີ 1945, ຈາກສູນ ເອົາຈ໌ວິສ ໄປຫາສູນ ເຣເວັນບຣັກ (Ravensbrück), ເຊິ່ງເປັນຄ້າຍ ຂອງພວກແມ່ຍິງທັງໝົດ ແມ່ນຕັ້ງຢູ່ທາງທິດເໜືອຂອງນະຄອນຫຼວງເບີລິນ. ແມ່ຕູ້ກ່າວວ່າ ສິ່ງດຽວທີ່ເຮັດໃຫ້ເພິ່ນມີຊີວິດຢູ່ ແມ່ນການກິນຫິມະທີ່ນາງໄດ້ຮັບຜ່ານຮອຍແຕກຂອງຕູ້ລົດນັ້ນ.”
ແມ່ຕູ້ຂອງ ນາງ ເບັດທ໌ ຄີນ, ເຊັ່ນດຽວກັບ ພໍ່ຕູ້ ເຈຄັອບ ອາຍເຊັນບາກ, ແມ່ນຜູ້ລອດຊີວິດຈາກການຂ້າລ້າງເຜົ່າພັນ. ແຕ່ຊາວຢິວຫຼາຍກວ່າ 6 ລ້ານຄົນ ແລະປະຊາຊົນອື່ນໆທີ່ພວກນາຊີຖືວ່າ ໜ້າລັງກຽດ ແມ່ນບໍ່ລອດຊີວິດກັບມາ. ແລະງານວາງສະແດງຢູ່ທີ່ຫໍພິພິທະພັນແຫ່ງນີ້ ຈະເຮັດໜ້າທີ່ເປັນການເຕືອນ ໃຈທີ່ມີພະລັງຂອງຊ່ວງເວລາທີ່ມືດມົນເຫຼົ່ານັ້ນ.
ອ່ານບົດລາຍງານດ້ານລຸ່ມນີ້ເປັນພາສາອັງກິດ
Holocaust survivor Jacob Eisenbach is 101. He was born in a big family in Poland but lost all his loved ones during WWII.
Jacob Eisenbach, Holocaust Survivor
“When the war broke out, Hitler killed my entire family. I had a family of 100 people – I am the only survivor of those 100 people. // I survived by miracle!”
At the start of the war, Eisenbach was sent to a labor camp in the Polish city of Skarżysko-Kamienna, and he made that trip in one of the freight cars Germans used for transporting livestock, food — and Jews.
Jacob Eisenbach, Holocaust Survivor
“After three days and three nights, in a railroad car, just like this one… Horrible! 150 people loaded in one car box, standing room only. There was no room to even turn around… Many people just got a piece of bread for three days and three nights – and no water.”
In Los Angeles, California, one of these freight wagons has been installed on the roof of the Holocaust Museum LA. Nearby will be a special pavilion where visitors and student groups can learn more about the freight car's grim purpose.
Beth Kean, Holocaust Museum LA
“This artifact will be the largest artifact in our collection. It’s our newest and will be the most powerful that we have. // This box car was unearthed outside of the Majdanek death camp in Poland. We believe it was used to transport Jews from Lublin, Poland, to the Majdanek death camp.”
Millions of Jews were transported to concentration camps in wagons just like this one. And it’s no accident, rails and wagons have become deadly symbols of the most infamous camp, Auschwitz. Over a million Jews were sent to Auschwitz during the Holocaust, and most of them died there.
Beth Kean, Holocaust Museum LA CEO
“My grandmother was put on a transport in January 1945, Auschwitz to Ravensbrück – an all-women’s camp north of Berlin. // She said the only thing that kept her alive was being able to eat the snow she got through the cracks of the box car.”
Beth Kean’s grandmother, as well as Jacob Eisenbach, survived the Holocaust. But over 6 million Jews and other people deemed undesirable by the Nazis did not. And this museum exhibit serves as a powerful reminder of those dark times.