ອີຣ່ານ ມີແນວໂນ້ມທີ່ຈະເປັນຫົວຂໍ້ສໍາຄັນໃນວາລະນະ ໂຍບາຍຕ່າງປະເທດຂອງລັດຖະບານ ທຣໍາ ຊຸດໃໝ່. ໃນປີທີ່ຜ່ານມາສາທາ ລະນະລັດອິສລາມ ໄດ້ເພີ້ມລະດັບຄວາມຂັດແຍ່ງກັບອິສຣາແອລ ຊຶ່ງເປັນ ເພື່ອນມິດສໍາຄັນຂອງສະຫະລັດ, ໃນຂະນະດຽວກັນກໍພັດທະນາໂຄງການ ນິວເຄລຍໄປຈົນເຖິງຈຸດທີ່ສາມາດຜະລິດວັດສະດຸທີ່ແຕກໂຕໄດ້ພຽງພໍສໍາລັບ ເຮັດລະເບີດໄດ້ຢ່າງວ່ອງໄວ. ໄມເຄິລ ລີປິນ ນັກຂ່າວຂອງ ວີໂອເອໄດ້ ກ່າວເຖິງປະທານາທິບໍດີ ດໍໂນລ ທຣໍາ ແລະທິມງານຂອງພວກເຂົາວ່າ ຄວນເຮັດແນວໃດກ່ຽວກັບໄພຄຸກຄາມເຫຼົ່ານີ້.
ໃນຊ່ວງການຫາສຽງຂອງປີນີ້, ຜູ້ສະມັກຊິງຕໍາແໜ່ງປະທານາທິບໍດີ ທ່ານ ດໍໂນລ ທຣໍາ ໃນຂະນະນັ້ນໄດ້ສະແດງຄວາມຄິດເຫັນທີ່ປະນິປະນອມຫຼາຍຄັ້ງຕໍ່ ອີຣ່ານ ຊຶ່ງເປັນສັດຕູຂອງສະຫະລັດ ທີ່ລາວຕັ້ງເປົ້າໄວ້ດ້ວຍແຮງກົດດັນທາງ ດ້ານເສດຖະກິດ ແລະການທະຫານໃນການດຳລົງຕຳແໜ່ງສະໄໝທຳອິດຂອງລາວ.
ທ່ານ ດໍໂນລ ທຣໍາ, ວ່າທີປະທານາທິບໍດີ
“ຂ້າພະເຈົ້າບໍ່ໄດ້ຕັ້ງໃຈຈະທຳຮ້າຍ ອີຣ່ານ. ພວກເຮົາຫວັງວ່າຈະເປັນມິດກັບ ອີຣ່ານ ອາດຈະ, ບາງທີອາດຈະບໍ່” ແຕ່ພວກເຂົາບໍ່ສາມາດມີອາວຸດນິວ ຄເລຽໄດ້. ພວກເຂົາບໍ່ສາມາດມີອາວຸດນິວຄເລຍໄດ້.”
ຜູ້ປົກຄອງຂອງ ອີຣ່ານ ທີ່ເປັນມຸສລິມ ເຕືອນໃນປີນີ້ວ່າພວກເຂົາອາດຍົກເລີກ ຄໍາໝັ້ນສັນຍາທີ່ມີມາຍາວນານໃນການງົດເວັ້ນການພັດທະນາອາວຸດນິວເຄລຍ ໄດ້ ຫາກມີໄພຄຸກຄາມຈາກພາຍນອກຕໍ່ການຢູ່ລອດຂອງພວກເຂົາ.
ໃນສະໄໝທໍາອິດ, ທຣໍາ ໄດ້ຖອນໂຕອອກຈາກຂໍ້ຕົກລົງປີ 2015 ທີ່ ອີຣ່ານ ໄດ້ເຮັດກັບມະຫາອໍນາດໂລກເພື່ອຈໍາກັດໂຄງການນິວເຄລຍແລກປ່ຽນກັບການ ຜ່ອນຜັນການຂ້ວມບາດ. ທຣໍາ ເວົ້າວ່າລາວຕ້ອງການຂໍ້ຕົກລົງໃໝ່ທີ່ຈະເຂັ້ມ ງວດກັບເຕຫະຣ່ານຫຼາຍຂຶ້ນ.
ນັກຂ່າວຖາມທ່ານໃນເດືອນກັນຍາວ່າ ທ່ານຈະຍັງຕ້ອງການເຈລະຈາຢູ່ຫຼືບໍ?
ທ່ານ ດໍໂນລ ທຣໍາ, ວ່າທີ່ປະທານາທິບໍດີ
“ແນ່ນອນ, ຂ້າພະເຈົ້າຈະເຮັດແບບນັ້ນ ພວກເຮົາຕ້ອງເຮັດຂໍ້ຕົກລົງເພາະວ່ າຜົນທີ່ຕາມມາແມ່ນເປັນໄປບໍ່ໄດ້.”
ໃນເດືອນຕຸລາ, ຜູ້ຈັດລາຍການ ພອດຄາສຕ໌ ຖາມທ່ານ ທຣໍາ ວ່າລາວຍັງຕ້ອງ ການເຫັນຜູ້ປົກຄອງຊາວມຸສລິມຂອງ ອີຣ່ານ ຖູກແທນທີ່ດ້ວຍສະຖາບັນພະມະ ຫາກະສັດທີ່ພວກເຂົາໂຄ່ນລົ້ມໃນປີ 1979 ຫຼືບໍ່?
ທ່ານ ດໍໂນລ ທຣໍາ, ວ່າທີປະທານາທິບໍດີ
“ພວກເຮົາບໍ່ສາມາດເຂົ້າໄປກ່ຽວຂ້ອງໄດ້ທັງໝົດ. ພວກເຮົາບໍ່ສາມາດດໍາເນີນ ການເອງໄດ້. ພວກເຮົາຕ້ອງຍອມຮັບຄວາມຈິງ.”
ທ່ານ ທຣໍາ ໄດ້ໃຊ້ຖ້ອຍຄໍາທີ່ແຂງກ້າວຂຶ້ນເພື່ອຕອບໂຕ້ການໂຈມຕີ ອິສຣາແອລ ດ້ວຍລູກສອນໄຟຂີປະນາວຸດຂອງ ອີຣ່ານໃນວັນທີ 1 ຕຸລາ.
ທ່ານຕັ້ງຂໍ້ສັງເກດທີ່ປະທານາທິບໍດີ ໂຈ ໄບເດັນ ບອກກັບນັກຂ່າວວ່າ ອິສຣາແອລ ບໍ່ຄວນຕອບໂຕ້ໂຮງງານນິວເຄລຍຂອງ ອີຫຣ່ານ.
ທ່ານ ດໍໂນລ ທຣໍາ, ວ່າທີປະທານາທິບໍດີ
“ຂ້າພະເຈົ້າບອກວ່າ, ຂ້າພະເຈົ້າຄິດວ່າລາວຄິດຜິດ ນັ້ນບໍ່ແມ່ນະສິ່ງທີ່ຄວນ ໂຈມຕີຫຼືບໍ່? ແຕ່ເມື່ອພວກເຂົາຖາມຄຳຖາມນັ້ນກັບລາວຄໍາຕອບຄວນຈະແມ່ນ “ໂຈມຕີນິວເຄລຍກ່ອນ ແລ້ວຈຶ່ງເປັນຫ່ວງເລື່ອງອື່ນຕາມຫຼັງ”
ໃນລະວ່າງດໍາລົງຕໍາແໜ່ງສະໄໝທໍາອິດທ່ານ ທຣໍາ ໄດ້ໂຈມຕີ ອີຣ່ານ ດ້ວຍການຂ້ວມບາດທີ່ປິດກັ້ນການສົ່ງອອກນໍ້າມັນ....
...ແລະດ້ວຍການໂຈມຕີທາງອາກາດທີ່ສັງຫານທ່ານ ກາເຊັມ ໂຊໄລມານີ ຜູ້ບັນຊາການທະຫານລະດັບສູງຂອງ ອີຫຣ່ານ ໃນນະຄອນຫຼວງ ແບັກແດດ.
ໃນລະຫວ່າງການຫາສຽງປີນີ້ທ່ານບໍ່ໄດ້ບອກດ້ວຍວ່າທ່ານຈະໃຊ້ເຄື່ອງມືດັ່ງກ່າວອີກ ຫຼືບໍ່.
ແຕ່ຜູ້ທີ່ໄດ້ຮັບການສະເໜີຊື່ເປັນລັດດຖະມົນຕີຕ່າງປະເທດຂອງທ່ານ ສະມາຊິກສະພາສູງ ທ່ານ ມາໂກ້ ຣູບີໂອ້ ເປັນຜູ້ສະໜັບສະໜູນທີ່ເຂັ້ມແຂງ ໃນແນວທາງນັ້ນຕໍ່ ອີຣ່ານ.
ໃນໂພສຕ໌ເດືອນຕຸລາທາງສື່ ເອັກສ໌ (X)ທ່ານ ຣູບີໂອ້ ໄດ້ຂຽນວ່າ ການຄຸກ ຄາມຄວາມຢູ່ລອດຂອງລະບອບການປົກຄອງຜ່ານແຮງກົດດັນສູງສຸດ ແລະມາດຕາການໂດຍກົງ ແລະບໍ່ສົມສ່ວນເທົ່ານັ້ນທີ່ຈະສາມາດມີອິດທິພົນ ແລະປ່ຽນແປງກິດຈະກໍາທາງອາດຍາຂອງພວກເຂົາໄດ້.”
ໃນບັນດາກິດຈະກໍາເຫຼົ່ານັ້ນມີບາງຢ່າງທີ່ກະຊວງຍຸດຕິທໍາຂອງສະຫະລັດ ລະບຸວ່າເປັນແຜນການທີ່ລົ້ມເຫລວທີ່ ອີຣ່ານ ຈ້າງຊາວ ອັໍຟການິສຖານ ເພື່ອວາງແຜນສັງຫານທ່ານ ທຣໍາ ກ່ອນວັນເລືອກຕັ້ງ.
ເຕຫະຣ່ານ ໄດ້ປະຕິເສດວ່າບໍ່ໄດ້ມີສ່ວນກ່ຽວຂ້ອງ....
...ແຕ່ ທຣໍາ ຊຶ່ງໄດ້ເລືອກທີ່ປຶກສາຄວາມໝັ້ນຄົງແຫ່ງຊາດເວົ້າວ່າ ອີຣ່ານ ຄວນປະເຊີນໜ້າກັບສິ່ງທີ່ຕາມມາ.
ສະມາຊິກສະພາຕ່ຳ ທ່ານ ໄມເກີນ ວາລຊ໌, ສັງກັດພັກຣີພັບລີກັນ
“ພວກເຮົາສົ່ງຂໍ້ຄວາມດັງໆ ແລະຊັດເຈນວ່າ ນີ້ຄືເສັ້ນແບ່ງທີ່ຝ່າຍກົງກັນຂ້າມ ຂອງພວກເຮົາຈະບໍ່ຍອມໃຫ້ເກີດຂຶ້ນ ແລະຈະຕາມມາດ້ວຍຜົນກະທົບທີ່ຮ້າຍ ແຮງ ແລະພວກເຮົາຕ້ອງຟື້ນຟູການຢັບຢັ້ງ.”
ສິ່ງທີ່ພວກເຮົາຮູ້ກ່ຽວກັບແນວທາງຂອງປະທານາທິບໍດີ ທຣໍາ ຕໍ່ອີຫຣ່ານຄື ລາວຕ້ອງການຂໍ້ຕົກກລົງໃໝ່ແບບໃດ ແລະລາວຈະເຮັດແນວໃດຖ້າຫາກ ບໍ່ສາມາດບັນລຸຂໍ້ຕົກລົງດັ່ງກ່າວໄດ້.
ອ່ານລາຍງານນີ້ເປັນພາສາອັງກິດ
Iran is likely to be high on the foreign policy agenda of the incoming Trump administration. The past year has seen the Islamic Republic engage in a major escalation of conflict with key U.S. ally Israel, while at the same time advancing its nuclear program to the point where it could rapidly produce enough fissile material for a bomb.
On the campaign trail this year, then-presidential candidate Donald Trump made several conciliatory comments toward Iran, a U.S. foe whom he targeted with economic and military pressure in his first term.
Donald Trump, President-Elect
“I’m not looking to be bad to Iran. We’re going to be friendly, I hope, with Iran. Maybe. Maybe not.” // “But they can’t have a nuclear weapon. They can’t have a nuclear weapon.”
Iran’s Islamist rulers warned this year that they could drop a longstanding pledge to abstain from developing nuclear weapons if there is an external threat to their survival.
In his first term, Trump withdrew from a 2015 deal that Iran made with world powers to curtail its nuclear program in return for sanctions relief. Trump said he sought a new deal that would be tougher on Tehran.
A reporter asked him in September if he still wants to negotiate.
Donald Trump, President-Elect
“Sure, I would do that. // We have to make a deal, because the consequences are impossible.”
In October, a podcaster asked Trump if he wants to see Iran’s Islamist rulers replaced by the monarchy they overthrew in 1979.
Donald Trump, President-Elect
“We can’t get totally involved in all that. We can’t run ourselves, let’s face it.”
Trump used tougher rhetoric in response to Iran’s October 1, ballistic missile attack on Israel.
He noted that President Joe Biden told reporters Israel should not retaliate against Iranian nuclear sites.
Donald Trump, President-Elect
“I said, ‘I think he’s got that one wrong, isn’t that what you’re supposed to hit?’” // “But when they asked him that question, the answer should have been ‘hit the nuclear first and worry about the rest later.’”
During his first term, Trump hit Iran with sanctions that choked off its oil exports...
...and with an airstrike that eliminated its top military commander Qassem Soleimani in Baghdad.
He did not say during this year’s campaign whether he will use such tools again.
But his nominee for secretary of state, Senator Marco Rubio, is a strong advocate of that approach toward Iran.
In an October post on X, Rubio wrote: “Only threatening the survival of the regime through maximum pressure and direct and disproportionate measures has a chance to influence and alter their criminal activities.”
Among those activities are what the U.S. Justice Department says was a foiled plot in which Iran recruited an Afghan to organize an assassination of Trump prior to Election Day.
Tehran denied involvement...
...but Trump’s choice for national security adviser said Iran should face consequences.
Rep. Michael Waltz, Republican
“We need to be sending a message loud and clear that that is a red line that will never be tolerated to all of our adversaries, and that will come with massive repercussions. We have to restore deterrence.”
What we don’t know about President-elect Trump’s approach to Iran is what kind of new deal he seeks, and what he would do if he can’t get one.
Michael Lipin, VOA News, Washington.