ຫຼັງຈາກໄດ້ເຫັນການຕອບໂຕ້ຂອງກອງທັບສະຫະລັດ ຕໍ່ການໂຈມຕີກໍ່ການຮ້າຍຢູ່ອະເມຣິກາ
ໃນປີ 2001 ນັ້ນແລ້ວ ບັນດາກຸ່ມຫົວຮຸນແຮງອິສລາມຂອງອິນໂດເນເຊຍ ກໍໄດ້ຫັນປ່ຽນຈຸດ
ເພັ່ງເລັງຂອງຕົນຈາກການໂຈມຕີພວກທີ່ນັບຖືສາສະໜາຄຣິສຕ໌ໃນເຂດທ້ອງຖິ່ນ ໄປໃສ່ການ
ເຮັດສົງຄາມສັກສິດຈີຮາດ ຕໍ່ຕ້ານພວກຕາເວັນຕົກ ພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງກຸ່ມກໍ່ການຮ້າຍ
ຂ້າມຊາດອາລກາຍດາ. ການປ່ຽນແປງໃນຍຸດທະສາດທີ່ວ່ານີ້ໄດ້ນຳພາໂດຍກົງໄປສູ່ການວາງ
ລະເບີດຢູ່ເກາະບາຫຼີໃນປີ 2002 ທີ່ເຮັດໃຫ້ມີຜູ້ເສຍຊີວິດ 200 ກວ່າຄົນຊຶ່ງສ່ວນໃຫຍ່ແລ້ວ
ເປັນພວກນັກທ່ອງທ່ຽວຊາວອອສເຕຣເລຍ. ມີການໂຈມຕີອື່ນໆທີ່ຕິດຕາມມາ ອີກຼຫາຍໆຄັ້ງ. ແຕ່ການດຳເນີນຄວາມພະຍາຍາມຂອງພວກເຈົ້າໜ້າທີ່ປະຕິບັດກົດໝາຍ ເພື່ອລົບກວນແລະ
ທັບມ້າງກຸ່ມກໍ່ການຮ້າຍ ພາຍໃນໄລຍະ 10 ປີຜ່ານມານີ້ ແມ່ນໄດ້ປະສົບກັບຄວາມສຳເລັດ
ແລະການດຳເນີນຄະດີຢ່າງເປັນການເປີດເຜີຍ ໄດ້ຫັນປ່ຽນຫາງສຽງຂອງມະຫາຊົນຕໍ່ຕ້ານບັນ
ດາກຸ່ມທີ່ພົວພັນນຳການສັງຫານປະຊາຊົນທີ່ບໍ່ມີຄວາມຜິດ.
ທ່ານນາງ Sidney Jones ນັກວິເຄາະໃນດ້ານຄວາມໝັ້ນຄົງກ່ຽວກັບເຂດເອເຊຍຕາເວັນ
ອອກສຽງໃຕ້ຂອງກຸ່ມຮັບມືກັບວິກິດການນາໆຊາດ ກ່າວວ່າ ນອກນັ້ນແລ້ວ ຍຸດທະສາດໃນ
ການໂຈມຕີເປົ້າໝາຍຂອງປະເທດຕາເວັນຕົກ ຍັງໄດ້ພິສູດໃຫ້ເຫັນ ໃນໄລຍະຜ່ານມານີ້ວ່າ
ບໍ່ໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມຢູ່ໃນວົງການພວກຫົວຮຸນແຮງໃນເຂດທ້ອງຖິ່ນ.
ທ່ານນາງ Jones: “ຜູ້ຄົນທີ່ເຂົ້າພົວພັນນຳຂະບວນການຫົວຮຸນແຮງໄດ້ພາກັນເຂົ້າ
ພົວພັນຢ່າງຖ້ວມລົ້ນກໍຍ້ອນເຫດຜົນທ້ອງຖິ່ນ ເຖິງແມ່ນຄວາມສາມັກຄີພ້ອມພຽງ
ກັບຊາວມຸສລິມ ທີ່ຖືກປະຫັດປະຫານຢູ່ໃນຕ່າງປະເທດ ເປັນພາກສ່ວນທີ່ສຳຄັນ
ໃນການໂຄສະນາເຜີຍແຜ່ກໍຈິງ ແຕ່ແຮງຂັບດັນແມ່ນມາຈາກທ້ອງຖິ່ນ.”
ໜ່ວຍສືບສວນຂອງຕຳຫຼວດອິນໂດເນເຊຍ ພວມກວດກາເບິ່ງບ່ອນທີ່ ປື້ມບັນຈຸລະເບີດ ໄດ້ແຕກຂຶ້ນ ທີ່ນະຄອນຫຼວງຈາກາຕ້າ (16 ມີນາ 2011)
ທ່ານນາງເວົ້າວ່າ ເວລານີ້ກຸ່ມ
ຫົວຮຸນແຮງຈັດອິນໂດເນເຊຍ
ໃນປັດຈຸບັນນີ້ ພວມຫັນປ່ຽນ
ກັບຄືນໄປສູ່ ການໂຈມຕີເປົ້າ
ໝາຍທ້ອງຖິ່ນ. ການໂຈມຕີກໍ່
ການຮ້າຍທີ່ສຳຄັນເທື່ອລ່າສຸດ
ແມ່ນການວາງລະເບີດໃສ່ໂຮງ
ແຮມ 2 ຫຼັງໃນປີ 2009 ທີ່
ນະຄອນຫຼວງຈາກາຕ້າ ແຕ່
ການໂຈມຕີຕໍ່ພວກສາສະໜາ
ກຸ່ມນ້ອຍໃນເຂດທ້ອງຖິ່ນແລະ
ຕໍ່ຕຳຫຼວດແມ່ນພວມເພີ່ມທະ
ວີຂຶ້ນ.
ທີ່ປະເທດມາເລເຊຍ ຟີລິບປິນ
ຈີນ ແລະໄທ ບັນຫາທີ່ຂັບດັນ
ໃຫ້ກຸ່ມອິສລາມຫົວຮຸນແຮງ ກໍ
ແມ່ນມາຈາກເຂດທ້ອງຖິ່ນເຊ່ນ
ກັນ.
ຢູ່ພາກໃຕ້ຂອງໄທ ການວາງລະເບີດແລະການໂຈມຕີແບບບໍ່ເລືອກໜ້າຕໍ່ພົນລະເຮືອນແມ່ນ
ໄດ້ມີການຖິ້ມໂທດໃສ່ ຂະບວນການກະບົດຂອງພວກມຸສລິມທີ່ຕໍ່ສູ້ ເພື່ອຄວາມເປັນເອກກະ
ລາດ.
ທ່ານສຣີສົມພົບ ຈິດພິຣົມສຣີຜູ້ອຳນວຍການກຸ່ມສັງເກດການເບິ່ງການກໍ່ກະບົດໃນເຂດພາກ
ໃຕ້ຂອງໄທກ່າວວ່າກຸ່ມຕ່າງໆທີ່ພົວພັນໃນການກໍ່ຄວາມຮຸນແຮງຢູ່ໃນປະເທດໄທບໍ່ໄດ້ມີສ່ວນ
ພົວພັນກັບບັນດາອົງການກໍ່ການຮ້າຍນາໆຊາດ. ທ່ານເວົ້າວ່າ ຮາກເຫງົ້າຂອງບັນຫາຂັດ
ແຍ້ງແມ່ນກ່ຽວກັບການຈຳແນກກີດກັນຕໍ່ຊາວມາເລຫຼາຍກວ່າແນວຄິດທາງດ້ານສາສະໜາ.
ທ່ານສຣີສົມພົບເວົ້າວ່າ “ຄວາມເປັນເອກກະລັກແບບນີ້ ໄດ້ຖືກກົດຂີ່ ຫຼືບໍ່ກໍຖືກປາບ ປາມໂດຍລັດຖະບານກາງໃນໄລຍະຫຼາຍໆທົດສະວັດ. ທ່ານອາດສາມາດເວົ້າໄດ້
ວ່າເມື່ອ 100 ປີກ່ອນ ມັນໄດ້ມີວິວັດທະນາການມາ ນັບແຕ່ເຂດດັ່ງກ່າວໃນພາກ
ໃຕ້ຂອງໄທໄດ້ຖືກຜະໜວກຫຼືປະກາດໂຮມເຂົ້າເປັນດິນແດນຂອງປະເທດໄທຫຼືລາດ
ຊະອານາຈາກໄທ.”
ທ່ານກ່າວວ່າ ບັນຫາຂັດແຍ້ງດັ່ງກ່າວ ຈະດຳເນີນຕໍ່ໄປແບບຄ່ອຍໆຈົນກວ່າການແກ້ໄຂທາງ ດ້ານການເມືອງຈະສາມາດບັນລຸກັນໄດ້.
ເບິ່ງວີດີໂອລາຍງານພາສາອັງກິດ:
ສ່ວນຢູ່ຈີນ ກໍໄດ້ມີເຫດຮ້າຍທີ່ຮຸນແຮງແລະຄວາມເຄັ່ງຕຶງຢູ່ທີ່ແຂວງຊິນຈຽງທາງພາກຕາເວັນ ຕົກລະຫວ່າງປະຊາຊົນມຸສລິມເຜົ່າວີເກີ້ແລະພວກຊາວຮັນທີ່ຍົກຍ້າຍເຂົ້າໄປຢູ່. ທ່ານ Chien
peng Chung ຮອງສາດສະດາຈານສອນວິຊາລັດຖະສາດທີ່ມະຫາວິທະຍາໄລ Lingnan
ທີ່ຮົງກົງກ່າວວ່າບັນຫາທາງດ້ານເສດຖະກິດແມ່ນເປັນໝາກຫົວໃຈຂອງບັນຫາຂັດແຍ້ງແລະ
ມາຮອດປັດຈຸບັນ ຈີນກໍບໍ່ໄດ້ໃຊ້ການຂົ່ມຂູ່ຂອງພວກກໍ່ການຮ້າຍທຳການປາບປາມພວກມຸສ
ລິມກຸ່ມນ້ອຍທີ່ມີຄວາມບໍ່ພໍໃຈນັ້ນ.
ສາດສະດາຈານ Chung ເວົ້າວ່າ “ຂ້າພະເຈົ້າ ບໍ່ສາມາດເວົ້າໄດ້ວ່າ ໄດ້ມີການປາບ
ປາມຢ່າງເປັນລະບົບຕໍ່ພວກຊົນກຸ່ມນ້ອຍກ່ຽວກັບຄວາມບໍ່ພໍໃຈຂອງພວກເຂົາເຈົ້າ.
ແນ່ນອນຈົນເທົ່າ ແລະນອກຈາກວ່າ ມັນເກີດເປັນຄວາມຮຸນແຮງຂຶ້ນ ຫຼັງຈາກນັ້ນ
ລັດຖະບານຈີນຈຶ່ງມີທ່າທາງວ່າຈະເອົາມາດຕະການບາງຢ່າງ.”
ທ່ານກ່າວວ່າ ຈີນພວມເອົາບາດກ້າວໃນທິດທາງທີ່ຖືກຕ້ອງເພື່ອແກ້ໄຂສາເຫດຂອງບັນຫາ
ຂັດແຍ້ງໂດຍໃຫ້ທຶນການສຶກສາຂັ້ນມະຫາວິທະຍາໄລຈຳນວນນຶ່ງ ແລະວຽກການນຳລັດຖະ ບານແກ່ຊາວວີເກີ້ທີ່ເປັນຊົນກຸ່ມນ້ອຍ.
ແຕ່ປະເທດອິນໂດເນເຊຍ ຊຶ່ງມີປະຊາກອນຊາວມຸສລິມຫຼາຍທີ່ສຸດໃນໂລກນັ້ນແມ່ນບ່ອນທີ່
ໄພຂົ່ມຂູ່ຂອງພວກກໍ່ການຮ້າຍໃຫຍ່ຫຼວງທີ່ສຸດ ລຸນຫຼັງການໂຈມຕີໃນວັນທີ 11 ເດືອນກັນ
ຍາ.
ທ່ານນາງ Jones ນັກວິເຄາະທາງດ້ານຄວາມໝັ້ນຄົງກ່າວວ່າ ໃນຂະນະທີ່ການທັບມ້າງ
ກຸ່ມຫົວຮຸນແຮງຕ່າງໆແລະແກ້ໄຂບັນຫາຄວາມບໍ່ພໍໃຈຢ່າງແທ້ຈິງ ມີຄວາມສຳຄັນນັ້ນ
ຄວາມສຳເລັດຂອງອິນໂດເນເຊຍໃນການຫຼຸດຜ່ອນການໂຈມກໍ່ການຮ້າຍ ສ່ວນນຶ່ງແມ່ນ
ເນື່ອງມາຈາກການເຕີບໃຫຍ່ຂະຫຍາຍໂຕຂອງການປົກຄອງແບບປະຊາທິປະໄຕ.
ທ່ານນາງ Jones ເວົ້າວ່າ “ຖ້າທ່ານຫາກເບິ່ງໄປຍັງບ່ອນທີ່ມີການກໍ່ການຮ້າຍເກີດ
ຂຶ້ນນັ້ນ ຕາມປົກກະຕິແລ້ວແມ່ນມີມູນເຫດຢູ່ 3 ປະການ ຄືບ່ອນດັ່ງກ່າວແມ່ນຢູ່
ພາຍໃຕ້ການຢຶດຄອງ ເຊ່ນປາແລສໄຕນ໌ຫຼື Chenchnya ຫຼືສະຖານທີ່ແຫ່ງນັ້ນ
ປະເຊີນກັບການກົດຂີ່ຂອງລັດຖະບານ ຫຼືບໍ່ກໍສ້າງຄວາມບາດໝາງໃຫ້ແກ່ປະຊາ
ຄົມພວກອົບພະຍົບແລະອິນໂດເນເຊຍກໍບໍ່ມີທັງ 3 ຢ່າງທີ່ກ່າວມາຂ້າງເທິງນັ້ນ.”
ຂະນະທີ່ການກໍ່ການຮ້າຍຢູ່ເອເຊຍ ມາຮອດປັດຈຸບັນນີ້ ຍັງສາມາດຄວບຄຸມໄດ້ຢູ່ ແຕ່ທ່ານ
ນາງ Jones ກໍເວົ້າວ່າ ພວກເຈົ້າໜ້າທີ່ແລະສາທາລະນະຊົນ ຕ້ອງໄດ້ສືບຕໍ່ເຝົ້າລະວັງແມ່ນ
ແຕ່ພວກຫົວຮຸນແຮງຈັດຈຳນວນນ້ອຍໆ ທີ່ຕັ້ງໃຈຈະໃຊ້ຄວາມຮຸນແຮງ ເພື່ອບີບບັງຄັບໃຫ້
ປະຕິບັດຕາມຄວາມປາດຖະໜາຂອງພວກເຂົານັ້ນ.