ຂໍ້ສະເໜີທີ່ກາຍມາເປັນບັນຫາໂຕ້ແຍ້ງກັນ ໂດຍລັດຖະ
ບານລາວ ທີ່ຈະສ້າງເຂຶ່ອນໄຟຟ້າພະລັງນໍ້າ ຢູ່ຕອນລຸ່ມ
ຂອງແມ່ນໍ້າຂອງ ຊຶ່ງເປັນແຫ່ງທໍາອິດໃນຈໍານວນ 11
ແຫ່ງທີ່ວາງແຜນໄວ້ນັ້ນ ໄດ້ສ້າງຄວາມໂກດແຄ້ນໃຫ້ແກ່ພວກປະຊາຊົນທີ່ອາໃສຢູ່ໃກ້ແຄມນໍ້າຂອງ.
ນາງໄພເລີ ແມ້ນມູນ ຊາວໄທເຊື້ອສາຍລາວທີ່ອາໃສຢູ່ບ້ານກອງນາງ ທາງຝັ່ງໄທ ຊຶ່ງຕັ້ງຢູ່ທາງລຸ່ມຂອງເຂື່ອນໄຟຟ້າພະລັງນໍ້າ ທີ່ລາວວາງແຜນຈະສ້າງຂຶ້ນຢູ່ໄຊຍະບຸລີນັ້ນ ເປັນຄົນນຶ່ງທີ່ຄັດຄ້ານຕໍ່ແຜນການນີ້.
// ສຽງເດັກນ້ອຍຫລີ້ນນໍ້າ ຢູ່ນໍ້າຂອງ //
ເມື່ອວັນອາທິດກ່ອນ ນາງໄພເລີ ແມ້ນມູນ ແລະເພື່ອນບ້ານຫລາຍຄົນໄດ້ພາກັນມາຊຸມເຂົ້າ ກິນເຂົ້າໜຽວກັນ ຢູ່ຊາຍຫາດແຄມຂອງ ແລະໂອ້ລົມກັນເລຶ້ອງເຂຶ່ອນໄຟຟ້າໄຊຍະບຸລີ ຂະນະທີ່ພວກເດັກນ້ອຍພາກັນຫລິ້ນນໍ້າຢູ່ໃນນໍ້າຂອງ ໃກ້ໆກັນນັ້ນ.
ພວກເຈົ້າໜ້າທີ່ຂອງ ສປປ ລາວ ຊຶ່ງເປັນປະເທດທີ່ຍາກຈົນ ແລະບໍ່ມີທາງອອກສູ່ທະເລທີ່
ປົກຄອງໂດຍລັດຖະບານຄອມມີວນີສນັ້ນ ເວົ້າວ່າ ການສ້າງເຂຶ່ອນດັ່ງກ່າວນີ້ຂຶ້ນມາຈະຊ່ວຍ
ຫລຸດຜອນຄວາມທຸກຈົນຂອງປະຊາຊົນລົງ ແລະສ້າງລາຍໄດ້ໃຫ້ລັດຖະບານ.
ແຕ່ນາງໄພເລີແລະເພື່ອນບ້ານຂອງນາງກ່າວວ່າ ເຂຶ່ອນໄຊຍະບຸລີ ແລະເຂຶ່ອນອື່ນໆທີ່ລາວ
ສະເໜີຈະສ້າງຂຶ້ນນັ້ນ ແມ່ນເປັນໄພຂົ່ມຂູ່ຕໍ່ໝູ່ບ້ານຂອງພວກເຂົາເຈົ້າເພາະວ່າການຫາປາ
ເປັນແຫລ່ງລາຍໄດ້ຫລັກຂອງເຂົາເຈົ້າ. ນາງແມ້ນມູນເວົ້າວ່າ
“ຖ້າສົມມຸດວ່າເຂຶ່ອນນີ້ ມັນເກີດຂຶ້ນມາແລ້ວນີ້ ລູກຫລານເຮົາຈະຢູ່ ແບບໃດ? ອັນນີ້ ເຮົາກໍບໍ່ຮູ້ວ່າອະນາຄົດມັນຈະເປັນແບບ ໃດ? ເອີ.. ພຽງແຕ່ສົມມຸດວ່າ ນໍ້າມັນມາຫລາຍໆ ມັນທະລັກເຂົ້າໝູ່ບ້ານ ເຮົາ ແລ້ວມັນບໍ່ມີສັນຍານເຕືອນໄພ ມັນ.. ເຮົາເຄີຍຢູ່ແບບສຸກສະບາຍ ເອີ...ມັນກໍຊິຕາຍຄືຈັ່ງພາກໃຕ້ຫັ້ນແລ້ວ.”
ຂະນະດຽວກັນ ຢູ່ທາງຝັ່ງວຽງຈັນ ເມືອງຫລວງຂອງລາວນັ້ນ ຄະນະກໍາມະການຮ່ວມຂອງຄະນະກໍາມາທິການແມ່ນໍ້າຂອງ ສາກົນ ກໍກໍາລັງກະກຽມກອງປະຊຸມທີ່ມີການ ລໍຖ້າຟັງຜົນກັນຢ່າງຫລວງຫລາຍ ກ່ຽວກັບເຂຶ່ອນໄຟຟ້າໄຊຍະບຸລີ ຊຶ່ງໄດ້ຈັດຂຶ້ນໃນວັນອັງຄານຕໍ່ມາ ຄືວັນທີ 19 ອາທິດແລ້ວນີ້.
ທີ່ກອງປະຊຸມດັ່ງກ່າວລາວເວົ້າວ່າ ໂຄງການ
ສ້າງເຂຶ່ອນແມ່ນຈະດໍາເນີນຕໍ່ໄປໂດຍອ້າງວ່າ
ການສ້າງເຂຶ່ອນທີ່ວ່ານີ້ຈະເປັນໄປຕາມມາດ
ຕະຖານຂອງສາກົນ.
ແຕ່ພວກປະເທດເພື່ອນບ້ານຂອງລາວ ທີ່ຢູ່ໃນເຂດລຸ່ມຂອງແມ່ນໍ້າຂອງ ກໍຄື ໄທ ກໍາປູເຈຍ ແລະຫວຽດນາມ ໄດ້ພາກັນອອກຖະແຫລງ ການ ທີ່ເວົ້າວ່າ ມີຄວາມຕ້ອງການຂໍ້ມູນເພີ່ມຕື່ມກ່ຽວກັບຜົນກະທົບຕໍ່ສິ່ງແວດລ້ອມທີ່ອາດຈະມີຂຶ້ນຂ້າມເຂດຊາຍແດນ ຈາກເຂຶ່ອນດັ່ງ ກ່າວນັ້ນ ໂດຍສະເພາະຫວຽດນາມ ຊຶ່ງໄດ້ອອກຖະແຫລງການທີ່ຮຸນແຮງກ່ວາໝູ່ ໂດຍຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການໂຈະການສ້າງເຂື່ອນໃໝ່ໃດໆຢູ່ຕາມລໍາແມ່ນໍ້າຂອງໄວ້ ເປັນເວລາສິບປີ.
ພວກສີ່ປະເທດໃນເຂດລຸ່ມແມ່ນໍ້າຂອງບໍ່ໄດບັນລຸການຕັດສັນໃຈຮ່ວມໃດໆ ກ່ຽວກັບເຂຶ່ອນໄຊຍະບູລີນັ້ນ ແຕ່ກໍເຫັນພ້ອມກັນທີ່ຈະຈັດກອງປະຊຸມລະດັບລັດຖະມົນຕີຂຶ້ນ ໃນທ້າຍປີນີ້.
ພວກນັກວິເຄາະກ່າວວ່າ ຖະແຫລງການຕ່າງໆຂອງພວກລັດຖະບານ ແລະການຕັດສິນໃຈຍົກລະດັບກອງປະຊຸມຂຶ້ນເປັນລະດັບລັດຖະມົນຕີນັ້ນ ແມ່ນເຮັດໃຫ້ຜົນໄດ້ຜົນເສຍທາງການເມືອງມີສູງຂຶ້ນກ່ຽວກັບຂໍ້ໂຕ້ແຍ້ງກັນເລຶ້ອງເຂຶ່ອນໄຊຍະບຸລີນັ້ນ.
ທ່ານ Phillip Hirsch ອາຈານສອນວິຊານິເວດວິທະຍາມະນຸດທີ່ມະຫາວິທະຍາໄລ Sydney ແຫ່ງປະເທດອອສເຕຣເລຍ ກ່າວວ່າ ເຖິງແມ່ນຄະນະກໍາມາທິການແມ່ນໍ້າຂອງສາກົນບໍ່ສາມາດທີ່ຈະຢຸດຫລືຍັບຍັ້ງລາວ ບໍ່ໃຫ້ສ້າງເຂຶ່ອນດັ່ງກ່າວໃສ່ຕາມລໍາແມ່ຂອງໄດ້ກໍຕາມ ແຕ່ລະບຽບການຂອງຄະນະກໍາມາທິການດັ່ງກ່າວ ກໍອະນຸຍາດໃຫ້ພວກປະເທດເພື່ອນບ້ານສາມາດໃຊ້ຄວາມກົດດັນທາງການທູດຕໍ່ລາວໄດ້. ທ່ານ Hirsch ກ່າວວ່າ
“ຖ້າຫາກລາວຈະເດີນໜ້າສ້າງເຂຶ່ອນໄຊຍະບຸລີຂຶ້ນມາແຕ່ລໍາພັງຜູ້ດຽວ ໂດຍທີ່ບໍ່ຍອມຮັບຟັງຄວາມຄິດເຫັນຂອງປະເທດອື່ນໆນັ້ນແລ້ວ ມັນກໍຈະເປັນການກະທໍາທີ່ຕໍ່ຕ້ານແນວຄິດຂອງປະເທດອື່ນໆ ແລະໂດຍສະເພາະ ຕໍ່ຕ້ານຄວາມປາດຖະໜາດີຂອງຫວຽດນາມ ຊຶ່ງເປັນປະເທດທີ່ມີຄວາມສໍາພັນທີ່ໄກ້ຊິດທີ່ສຸດກັບລາວ.”
ທ່ານ Hirsch ທໍານາຍວ່າ ມັນຈະເປັນການປະເຊີນໜ້າກັນລະຫວ່າງລັດຖະມົນຕີຈາກລາວ ແລະເພື່ອນບ້ານຫວຽດນາມ ຊຶ່ງທັງສອງເປັນປະເທດທີ່ປົກຄອງໂດຍພັກດຽວ ກໍຄືພັກຄອມມິວ ນີສ ເຊັ່ນກັນນັ້ນ.
ທ່ານ Hirsch ເວົ້າຕື່ມວ່າ ຖ້າຫາກມີການສ້າງເຂຶ່ອນໄຊຍະບຸລີຂຶ້ນ ມັນກໍຈະເຮັດໃຫ້ເປັນການງ່າຍຂຶ້ນ ສໍາລັບພວກປະເທດອື່ນໆໃນເຂດລຸ່ມແມ່ນໍ້າຂອງ ໂດຍສະເພາະກໍາປູເຈຍ ທີ່ຈະສ້າງເຂຶ່ອນຢູ່ຕາມລໍາແມ່ນໍ້າຂອງໄດ້.
ລາວບໍ່ສາມາດທີ່ຈະເມີນເສີຍ ຕໍ່ຖະແຫລງການຕໍາໜິຕິຕຽນຈາກພວກປະເທດເພື່ອນບ້ານ ຂອງຕົນໄດ້ ອິງຕາມນັກອະນຸລັກສະພາບແວດລ້ອມຫວຽດນາມຄົນນຶ່ງ ທີ່ບໍ່ປະສົງຈະອອກນາມ ຊຶ່ງຜູ້ກ່ຽວໄດ້ກ່າວຕໍ່ວີໂອເອວ່າ ຖ້າຫາກວ່າລາວສ້າງເຂຶ່ອນດັ່ງກ່າວຂຶ້ນມາ ໂດຍບໍ່ເອົາ ຫົວຊາຕໍ່ການຄັດຄ້ານທີ່ຢູ່ໃນລະດັບສູງນັ້ນແລ້ວ ລາວກໍຈະສ້າງຄວາມເສຍຫາຍໃຫ້ແກ່ຊື່ສຽງ ຂອງຕົນ ຢູ່ໃນປະຊາຄົມໂລກ.
ພາຍໃຕ້ລະບຽບການຂອງຄະນະກໍາມາທິການແມ່ນໍ້າຂອງສາກົນນັ້ນ ພວກສີ່ປະເທດໃນເຂດລຸ່ມແມ່ນໍ້າຂອງແມ່ນຈະຕ້ອງແຈ້ງໃຫ້ບັນດາປະເທດເພື່ອນບ້ານຂອງຕົນຊາບເສຍກ່ອນ ຖ້າຫາກວ່າຕົນມີແຜນການຈະສ້າງເຂຶ່ອນໃດໆໃສ່ລໍາແມ່ນໍ້າຂອງ ແຕ່ວ່າພວກເຂົາເຈົ້າບໍ່ຈໍາເປັນ ຕ້ອງຂໍຄໍາອະນຸຍາດຈາກກັນແລະກັນ ເພື່ອທີ່ຈະດໍາເນີນການຕໍ່ໄປກັບການສ້າງເຂຶ່ອນນັ້ນ.
ປະເທດຈີນ ຊຶ່ງມີຊາຍແດນຕິດກັບພາກເໜືອຂອງລາວລາວ ແມ່ນມີເຂຶ່ອນໄຟຟ້າພະລັງນໍ້າຕົກໃຊ້ແລ້ວ ສີ່ແຫ່ງທີ່ຈີນສ້າງຂຶ້ນຢູ່ຕອນເທິງຂອງລໍາແມ່ນໍ້າຂອງ.
ພວກກຸ່ມສັງຄົມພົນລະເຮືອນ
ແລະອົງການທີ່ບໍ່ຂຶ້ນກັບລັດ
ຖະບານຢູ່ໃນທົ່ວຂົງເຂດນີ້
ໄດ້ກ່າວເຕືອນໄວ້ວ່າການ
ສ້າງເຂຶ່ອນໃດໆຢູ່ໃນຕອນລຸ່ມ
ຂອງແມ່ນໍ້າຂອງນັ້ນ ແມ່ນ
ຈະເປັນການທໍາລາຍສະພາບ
ແວດລ້ອມ ແລະພ້ອມທັງ
ຂົ່ມຂູ່ຕໍ່ຄວາມໝັ້ນຄົງດ້ານ
ສະບຽງອາຫານ ແລະຕໍ່ຊີວິດ
ຄວາມເປັນຢູ່ຕາມຊົນນະບົດ
ນັ້ນນໍາ.
ທ່ານ Stuart Chapman ຜູ້ອໍານວຍການຝ່າຍອະນຸລັກປະຈໍາໂຄງການແມ່ນໍ້າຂອງທັງໝົດ
ຂອງກອງທຶນສັດແລະພືດປ່າຂອງໂລກ ກ່າວວ່າ ເຂຶ່ອນໄຊຍະບຸລີແມ່ນຈະສົ່ງຜົນກະທົບຢ່າງ
ຮ້າຍແຮງ ຕໍ່ການໄຫລແລະກໍ່ຕົວຂອງຂີ້ຕົມຫລືສິ່ງເສດເຫລືອຢູ່ໃຕ້ນໍ້າ ແລະການລ່ອງໄຫລ ໄປມາຂອງພວກປາທັງຫລາຍ. ທ່ານແຊບແມນກ່າວວ່າ
“ແມ່ນໍ້າຂອງຖືເປັນແມ່ນໍ້າທີ່ພິເສດ ບໍ່ຄືແມ່ນໍ້າອື່ນໆ ທັງໃນແງ່ຄວາມຫລາກຫລາຍຂອງປາ ແລະປະລິມານປາທີ່ລອຍຂຶ້ນລົງ ໄປມາຕາມລໍາແມ່ນໍ້າ. ດັ່ງນັ້ນເວົ້າແທ້ໆແລ້ວ ການສ້າງເຂຶ່ອນໃດໆໃສ່ຕາມລໍາແມ່ນໍ້າຂອງນັ້ນ ຈະ ເປັນສິ່ງກັກກັ້ນຕໍ່ປາຫລາຍຊະນິດ ເຖິງເວລາລະດູຍົກ ຍ້າຍຖິ່ນຖານຂອງມັນ ເພາະຖ້າວ່າມັນຍົກຍ້າຍບໍ່ໄດ້ ມັນກໍຈະບໍ່ອອກແມ່ແຜ່ລູກ ແລະນີ້ຈະເປັນຕົວນໍາພາໄປສູ່ຄວາມຫາຍະນະຂອງການປະມົງໄດ້.”
ທ່ານແຊບແມນ ກ່າວຕໍ່ໄປວ່າ ເຂຶ່ອນຕ່າງໆບາງແຫ່ງຢູ່ໃນຂົງເຂດອາເມຣິກາເໜືອໄດ້ສ້າງຂັ້ນໄດປາ ຫລື fish ladders ແລະອຸປະກອນອື່ນໆເພື່ອຊ່ວຍໃຫ້ປາເລັດລອດລອຍຜ່ານເຂຶ່ອນໄປໄດ້ ແຕ່ວ່າເທັກໂນໂລຈີ່ທີ່ວ່ານີ້ ຈະບໍ່ຊ່ວຍໃຫ້ປາຫລາຍໆຊະນິດຢູ່ໃນແມ່ນໍ້າຂອງ ລອດຊີວິດໄດ້.
ການສຶກສາຄົ້ນຄວ້າບັ້ນນຶ່ງຂອງກອງທຶນສັດແລະພືດປ່າໂລກ ຫລື WWF ອ້າງວ່າ ການສັ່ງຊາຕີລາຄາຜົນກະທົບດ້ານສະພາບແວດລ້ອມ ສໍາລັບການສ້າງເຂຶ່ອນໄຊຍະບຸລີນັ້ນ ແມ່ນບໍ່ໄດ້ມາດຕະຖານສາກົນເລີຍ
95 ເປີເຊັນຂອງກະແສໄຟຟ້າທີ່ຜະລິດໄດ້ທັງໝົດ 1,260 ເມກາວັດ ຂອງເຂຶ່ອນດັ່ງກ່າວນີ້ແມ່ນຈະສົ່ງໄປຂາຍໃຫ້ໄທ ແລະບໍລິສັດນຶ່ງຂອງໄທກໍຈະເປັນຜູ້ດໍາເນີນການແລະບໍລິຫານໂຄງການສ້າງເຂຶ່ອນ ທີ່ມີມູນຄ່າ 3.5 ພັນລ້ານໂດລານີ້.
ການປະຕິບັດງານຂັ້ນຕົ້ນກ່ຽວກັບເຂຶ່ອນດັ່ງກ່າວ ໄດ້ເລີ່ມລົງມືໄປແລ້ວ ຕາມລາຍງານສື່ມວນຊົນຂອງໄທ.
ທ່ານ Carl Middleton ຜູ້ອໍາ
ນວຍການໂຄງການເອເຊຍຕາ
ເວັນອອກສຽງໃຕ້ຂອງກຸ່ມສະ
ພາບແວດລ້ອມທີ່ຊຶ່ວ່າ ແມ່ນໍ້າ
ລະຫວ່າງປະເທດຫລື Inter-
national Rivers ບອກກັບ
ວີໂອເອວ່າ ແທນທີ່ໄທຈະສະ
ແຫວງຫາພະລັງໄຟຟ້າຈາກ
ແຫລ່ງແມ່ນໍ້າຂອງນັ້ນ ໄທຄວນ
ຈະເພັ່ງເລັງໃສ່ການພັດທະນາ
ປັບປຸງພະລັງງານແບບປະຢັດ
ແລະການພັດທະນາແຫລ່ງ
ພະລັງງານທີ່ໝຸນໃຊ້ຄືນໃໝ່ໄດ້
ຫລາຍກ່ວາ. ທ່ານມິດເດີນຕັນ ກ່າວວ່າ
“ຂ້າພະເຈົ້າຄິດວ່າ ສິ່ງທີ່
ຕ້ອງການຈະເອົາເຂົ້າມາຢູ່ໃນການພິຈາລະນາກັນນັ້ນ ກໍຄືຂັ້ນຕອນການດໍາເນີນ
ການຕັດສິນໃຈທີ່ຄົບຖ້ວນກວມກວ້າງຫລາຍຂຶ້ນ ທີ່ຮັບຮູ້ໃນຜົນກະທົບທີ່ຈະມີ
ຕໍ່ວິຖີການດໍາລົງຊີວິດ ແລະຄວາມໝັ້ນຄົງດ້ານສະບຽງອາຫານ ຖ້າຫາກມີການ
ສ້າງເຂຶ່ອນຢູ່ຕາມລໍາແມ່ນໍ້າຂອງນັ້ນ.”
ການສຶກສາຄົ້ນຄວ້າອິດສະຫລະບັ້ນນຶ່ງທີ່ວ່າຈ້າງໂດຍຄະນະກໍາມາທິການແມ່ນໍ້າຂອງສາກົນ
ໄດ້ເຕືອນ ເມື່ອເດືອນຕຸລາຂອງປີຜ່ານມາວ່າ ເຂຶ່ອນໄຟຟ້າພະລັງນໍ້າຈາກແມ່ນໍ້າຂອງແມ່ນ
ຈະເຮັດໃຫ້ຄວາມບໍ່ໝັ້ນຄົງດ້ານສະບຽງອາຫານຊຸດໂຊມລົງໄປອີກ ແລະກໍ່ໃຫ້ເກີດຜົນກະ
ທົບຕໍ່ສະພາບແວດລ້ອມຢ່າງຮ້າຍແຮງທີ່ສຸດແລະບໍ່ສາມາດຕ່າວປີ້ນສູ່ສະພາບເດີມໄດ້.
ໃນຕົ້ນເດືອນນີ້ ທ່ານຈິມ ເວບ ສະມາຊິກສະພາສູງສະຫະລັດກໍໄດ້ອອກຖະແຫລງສະບັບ
ນຶ່ງທີ່ເຕືອນວ່າ ການສ້າງເຂຶ່ອນໃດໆຢູ່ຕາມລໍາແມ່ນໍ້າຂອງນັ້ນ ແມ່ນຈະເປັນອັນຕະລາຍ
ແກ່ການປະມົງ ຫລືການຫາປາ ແລະການປູກເຂົ້າໃນເຂດສາມຫລ່ຽມແມ່ນໍ້າຂອງໄດ້.
ມີປະຊາຊົນປະມານ 60 ລ້ານຄົນທີ່ກາງຕໍ່ອາໃສແມ່ນໍ້າຂອງສໍາລັບການດໍາລົງຊີວິດຂອງ
ພວກເຂົາເຈົ້າ.
