ໃນລາຍງານພິເສດ ຂອງວີໂອເອພາກພາສາລາວ ແລງມື້ນີ້ ໄພສານຈະພາທ່ານໄປຮູ້ຈັກ ກັບປະຊາຄົມລາວ ໃນເຂດພາກເໜືອ ລັດເທັກຊັສ ຊຶ່ງເປັນເຂດນຶ່ງ ທີ່ມີຄົນລາວອາໄສຢູ່ ໜາແໜ້ນທີ່ສຸດ ໃນສະຫະລັດ.
ຊຸມຊົນລາວໃນເຂດພາກເໜືອຂອງລັດເທັກຊັສ ຈະພາກັນເຮັດບຸນອອກ ພັນສາ ໃນວັນທີ 28 ຕຸລາຈະມານີ້ ຊຶ່ງພະອາຈານກົມມະນາ ວົງພັກດີ ເຈົ້າ ອາວາດ ວັດລາວເທບນິມິດທີ່ເມືອງຊາກີນໍ ກ່າວກ່ຽວກັບເລື້ອງນີ້ວ່າ:
"ເວລານີ້ ທາງຄະນະເຈົ້າອະທິການວັດ ພ້ອມກຳມະການວັດທຸກທ່ານ ໄດ້ພາກັນຫ້າງຫາຈັດ ຕຽມ ໃນວັນທີ 28 ຈະໄດ້ຕັກບາດ ບຸນອອກພັນສາ ກ່ຽວກັບຮີດສິບຄອງສິບສີ່ ຮີດຍີ່ຄອງຈຽງ ຂອງປະຊາຊົນຄົນລາວ ຄົນໄທ ຄົນຂະເໝນ ທີ່ໄດ້ມາອາໄສຢູ່ຕ່າງແດນ ໄດ້ມາທຳບຸນຕັກ ບາດອອກພັນສາ ເພາະວ່າພວກເຮົາບໍ່ໄດ້ລະ ບໍ່ໄດ້ປະຮີດຂອງພວກເຮົາ ໄດ້ມາອາໄສບ້ານ ເພິ່ນເມືອງທ່ານ ແຕ່ກໍຍັງໄດ້ທຳພາລະໜ້າທີ່ ພິທີກິດຂອງສົງ ພ້ອມດ້ວຍອອກຕົນຍາດໂຍມ ໄດ້ພາກັນຕຽມຜ້ານ້ຳຝົນແລະກາໄດ້ພາກັນຫ້າງຫາເຄື່ອງໄຊຍະທານ ເພື່ອຊິໄດ້ມາທຳບຸນ ອອກພັນສາໃນຄັ້ງນີ້."
ພະອາຈານກົມມະນາກ່າວວ່າ ໃນແຕ່ລະປີກໍມີຜູ້ຄົນມາຮ່ວມຢ່າງຫຼວງຫຼາຍພາຍມາກ ຊຶ່ງເຮັດໃຫ້ພະອາຈານຍ້ອງຍໍສັນລະເສີນໃນຄວາມເປັນຄົນລາວໃນຄວາມເປັນຊາວພຸດທີ່ເຮັດໃຫ້ວັດວາສາສະໜາຢູ່ໃນຕ່າງແດນຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງ. ນອກຈາກການເຮັດບຸນຕາມຮີດຄອງປະເພນີ ທີ່ເຄີຍປະຕິບັດສືບຕໍ່ກັນມາແລ້ວ ພະອາຈານກົມມະນາກ່າວວ່າ ທາງວັດເທບນິີມິດ ຍັງມີການ ຈັດງານບຸນຕ່າງໆຕື່ມອີກ.
ຄືອາດຕະມາໄດ້ມາຢູ່ອາເມຣິກາ ມາດຳລົງຊີວິດຢູ່ໃນສະຫະລັດອາເມຣິກາໄດ້ເຮັດພິທີທາງ ສາສະໜາພຸດເຮົາແລ້ວ ບາງຄັ້ງຍັງໄດ້ຈັດງານສະເຫຼີມສະຫຼອງ ຄືເປັນວັນສຳຄັນຂອງອາເມ ຣິກາ ຄືວ່າ July 4th ບໍ່ ຫລືວ່າບຸນ Halloween ບໍ່ ຫລືວ່າເປັນແຮັບປີນິວເຢຍສາກົນ ພວກ ເຮົາກໍມີການທຳບຸນຕັກບາດສະເຫຼີມສະຫຼອງ ຄືຢູ່ໃນວັດລາວເທບນິມິດຂອງພວກເຮົາ ໃຫຍ່ ທີ່ສຸດກໍຄືເປັນການສະເຫຼີມສະຫຼອງ ສົງການປີໃໝ່ລາວ ຂອງພວກເຮົາ ຄົນຊິມາຈາກທົ່ວສາ ລະທິດ ໄດ້ມາຈາກຫຼາຍປະເທດ ມາສະເຫຼີມສະຫຼອງປີໃໝ່ ໃນວັດເທບນິມິດຂອງພວກເຮົາ ຖືວ່າງານປະເພນີຂອງລາວເຮົາໜີ້ ແມ່ນໃຫຍ່ທີ່ສຸດ ຄືບຸນປີໃໝ່ລາວ."
ຊາວລາວເລີ້ມອົບພະຍົບເຂົ້າມາຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ໃນເຂດພາກເໜືອລັດເທັກຊັສໄດ້ 4 ທົດສະວັດ ແລ້ວ ເລີ້ມແຕ່ຊຸມປີ 1970 ແລະ 1980 ແລະ ໃນປັດຈຸບັນນີ້ມີ ຄົນລາວ 11,000 ກວ່າຄົນອາ ໄສຢູ່ໃນເຂດເມືອງຊາກີນໍ 1,000 ກວ່າຄົນໃນເຂດເມືອງກາແລນແລະ 800 ຄົນໃນເຂດເມືອງ ດາລລັສ ເມືອງຣິເຈີດສັນ ແລະໃນຈຳຫລຸດລົງມາ ຢູ່ໃນເຂດອື່ນໆ.
ອີງຕາມການສຳຫຼວດສຳມະໂນຄົວໃນປີ 2010 ເມືອງດາລລັສ ຝອດເວີດແລະ ອາລິງຕັນ ເປັນເຂດທີ່ມີຊຸມຊົນລາວອາໄສຢູ່ຫຼາຍເປັນອັນດັບ 2 ໃນສະຫະລັດອາເມຣິກາ ຮອງຈາກເຂດນະຄອນຊາກຣາເມັນໂຕໃນລັດຄາລີຟໍເນຍ ທີ່ມີຊາວ ລາວອາໄສຢູ່ຫຼາຍກວ່າໝູ່.
ທ່ານອິນແປງ ສຸຂຸມລາດ ທີ່ເດີນທາງອອກຈາກລາວມາແຕ່ປີ 1977 ມາຕົກຢູ່ປະເທດໄທປີກວ່າ ແລະຫຼັງຈາກນັ້ນ ກໍໄດ້ມາຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ສະຫະລັດອາເມຣິກາໃນປີ 1979 ທີ່ເມືອງແອລຈີນ ລັດອິລລີນອຍ ເປັນເວລາສາມສີ່ປີ ກ່ອນຈະຍ້າຍມາຢູ່ ທີ່ເມືອງຝອດເວີດ ລັດເທັກຊັສ ໃນທ້າຍປີ 1983. ທ່ານອິນແປງເລົ່າສູ່ຟັງ ກ່ຽວກັບການຮ່ວມສ້າງສາຊຸມຊົນລາວ ໃນເຂດພາກເໜືອລັດເທັກຊັສວ່າ:
“ຂ້າພະເຈົ້າຫັ້ນເລີ້ມຕົ້ນມາຢູ່ລັດເທັກຊັສ ແລະແມ່ນຂ້າພະເຈົ້າມາເປັນປະທານເມືອງຝອດເວີດ ປະມານ 8 ປີ ຫລັງຈາກຫັ້ນແລ້ວ ກໍມາເປັນ ປະທານອຸບປະຖຳວັດ 6 ປີ ວັດຊາກີນໍໜີ້ ເລີ້ມພາໝູ່ສ້າງສາແລະກໍມາເປັນປະທານທະຫານອາກາດແລະປັດຈຸບັນນີ້ ຂ້າພະເຈົ້າກໍມາເປັນປະທານສະພາອຳນວຍການຂອງວັດຊາກີນໍແດ່ ແລະປະທານອຳນວຍການຂອງທະຫານອາກາດແດ່.”
ທ່ານອິນແປງກ່າວວ່າ ໃນປັດຈຸບັນນີ້ ເມືອງຊາກີນໍ ມີເຮືອນຄົນລາວປະມານ 400 ຫຼັງຄາອ້ອມວັດຢູ່ ແລະການເຮັດບຸນສິນກິນທານຈຶ່ງມີຂຶ້ນເປັນປະຈຳໃນແຕ່ລະອາທິດ ແຕ່ລະເດືອນ. ຕໍ່ຄຳ ຖາມທີ່ວ່າເປັນຫຍັງທ່ານອິນແປງຈຶ່ງຕົກລົງປົງໃຈຕັ້ງຖິ່ນຢູ່ທີ່ນີ້ ທ່ານກ່າວຕອບວ່າຍ້ອນມີຄວາມ ອົບອຸ່ນແລະຄົນລາວປຸ້ມລຸມສາມັກຄີກັນ.
ນອກຈາກວັດເທບນິມິດໃນເຂດເມືອງຊາກີນໍແລ້ວ ຢູ່ເຂດພາກເໜືອລັດເທັກຊັສ ຍັງມີວັດລາວ ອີກຫຼາຍໆວັດຮວມທັງວັດລາວສັນຕິທຳມາຣາມໃນເຂດເມືອງຝອດເວີດ ວັດລາວຈຸນລະມານີ ໃນເຂດເມືອງວີນັສ ວັດລາວສິຣິມຸງຄຸນໃນເຂດເມືອງດາລລັສ ວັດລາວດາລລັສ-ຝອດເວີດແລະ ວັດລາວສິຣິພຸດທາວາດໃນເຂດເມືອງດາລລັສ.
