ທີ່ເກົາຫລີໃຕ້ : ປະຊາຊົນເກົາຫລີໃຕ້ພາກັນໄປສະແດງຄວາມເຄົາຣົບຕໍ່ມື້ລາງປະທານາທິບໍດີ ກິມເດຈຸງ ໃນພິທີສົ່ງສະການທ່ີທາງການຈັດຂຶ້ນໃນວັນອາທິດມື້ນີ້ ຊຶ່ງຜູ້ກ່ຽວໄດ້ທຳການຕໍ່ສູ້ກັບພວກຜະເດັດການທ່ີປົກຄອງປະເທດມາ ເພື່ອນຳເອົາລະບອບປະຊາທິປະໄຕ ມາສູ່ປະເທດຊາດ ແລະຍື່ນມືໄປຫາເກົາຫລີເໜືອ ເວລາທ່ານຂຶ້ນມາເປັນປະທານາທິບໍດີນັ້ນ. ພິທີສົ່ງສະການໄດ້ຈັດຂຶ້ນທ່ີສະພາແຫ່ງຊາດ ບ່ອນທ່ີທ່ານກິມໄດ້ສາ ບານໂຕ ເຂົ້າຮັບຕຳແໜ່ງເປັນປະທານາທິບໍດີເກົາຫລີໃຕ່ໃນປີ 1998 ຫລັງຈາກທີ່ໄດ້ຜ່ານຜ່າການທາຣຸນນະກັມ ການນາບຂູ່ເອົາຊີວິດແລະຖືກຂັງຄຸກ ໃນໄລຍະເວລາຫລາຍທົດສວັດ ທີ່ທ່ານໄດ້ເປັນຜູ້ນຳຝ່າຍຄ້ານນັ້ນ.
ພວກນັກການເມືອງ ແຂກຜູ້ມີກຽດຈາກຕ່າງປະເທດ ພ້ອມທັງປະຊາ ຊົນທັມມະດາສາມັນ ຫລາຍພັນຄົນໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມໃນພິທີດັ່ງກ່າວ. ທ່ານກິມເດຈຸງ ໄດ້ເຖິງແກ່ອະສັນຍະກັມ ໃນວັນອັງຄານສັບປະດາແລ້ວນີ້ ຮວມອາຍຸໄດ້ 85 ປີ. ທ່ານ Han Seung-soo ນາຍົກຣັຖມຸນຕີເກົາຫລີໃຕ້ ໄດ້ເປັນຜູ້ກ່າວ ກ່າວສະດຸດີ ຊື່ງທ່ານເວົ້າວ່າ ທ່ານກິມໄດ້ເປີດເສ້ນທາງໄປສູ່ການສ້າງຄວາມປອງດອງ ການແລກປ່ຽນແລະຮ່ວມໄມ້ຮ່ວມມືກັນລະຫວ່າງສອງເກົາຫລີ ໂດຍຜ່ານກອງປະຊຸມສຸດຍອດລະຫວ່າງເກົາຫລີເໜືອແລະເກົາຫລີໃຕ້ ທ່ີມີຂຶ້ນເປັນຄັ້ງທຳອິດ ນັບແຕ່ແຫລມເກົາຫລີໄດ້ຖືກແບ່ງແຍກ ເປັນຕົ້ນມາ.
ທີ່ປະເທດໄທ: ຕຳລວດກ່າວວ່າ ທະຫານສອງຄົນຖືກຂ້າຕາຍ ແລະອີກ ສາມຄົນໄດ້ຮັບບາດເຈັບ ໃນການໂຈມຕີຂອງພວກທີ່ສົງໃສວ່າເປັນກຸ່ມ ກະບົດແບ່ງແຍກດິນແດນ ຕໍ່ດ່ານກວດຂອງທະຫານແຫ່ງນື່ງໃນວັນອາ ທິດມື້ນີ້ ໃນເຂດພາກໄຕ້ທີ່ວຸ້ນວາຍຂອງປະເທດ. ເຈົ້າໜ້າທີ່ກ່າວວ່າ ພວກມືປືນ ປະມານສິບຄົນ ໃນລົດປິກກັບສອງຄັນ ໄດ້ເປີດສາກລະດົມຍິງ ໃສ່ດ່ານກວດໃນຈັງຫວັດນະຣາທິວາດ ແລະຍິງຕໍ່ສູ້ກັນກັບທະຫານເປັນເວລາຫ້ານາທີ ກ່ອນຈະຫລົບໜີໄປນັບຕັ້ງແຕ່ການກໍ່ການກະບົດເພື່ອແບ່ງແຍກດິນແດນໄດ້ ລະເບີດຂື້ນ ເມື່ອຫ້າປີກ່ອນ ໃນສາມຈັງຫວັດທາງພາກໄຕ້ຂອງໄທ ຄືຈັງຫວັດ ນະຣາທິວາດ ປັດຕານີ ແລະຢະ ລານັ້ນ ມາຮອດປັດຈຸບັນນີ້ ແມ່ນມີ ຄົນເສຍຊີວິດໄປ ປະມານ 3500 ຄົນແລ້ວ.
ພວກກະບົດມຸສລິມຫົວຮຸນແຮງ ໄດ້ແນເປົ້າໂຈມຕີໃສ່ ທັງພວກຊາວພຸດ ແລະມູສລິມ ໂດຍທີ່ພວກເຄາະຮ້າຍມີໂຣມທັງ ເຈົ້າໜ້າທີ່ຮັກສາຄວາມ ປອດພັຍ ໄປຈົນເຖິງປະຊາຊົນທຳມະດາ ເຊັ່ນພວກນາຍຄູ ເຈົ້າໜ້າທີ່ ບ້ານ ແລະພວກຄົນງານສວນຢາງ.
ທີ່ອັຟການີສຖານ: ຄນະກັມມະການກຳກັບການເລືອກຕັ້ງອັຟການີສຖານກ່າວວ່າ ການຈົ່ມວ່າກ່ຽວກັບການປ່ອນບັດເລືອກຕັ້ງປະທານາທິບໍດີ ໄດ້ຂຍາຍກວ້າງ ອອກໄປຫລາຍ ຊື່ງອາດສາມາດຫັນເຫຜົນຂອງການເລືອກຕັ້ງຂັ້ນສຸດທ້າຍໄດ້. ຄນະກັມມະການລາຍງານໃຫ້ຮູ້ໃນວັນອາທິດມື້ນີ້ວ່າ ຕົນໄດ້ ຣັບຄຳຈົ່ມວ່າ 225 ສະບັບ ຕັ້ງແຕ່ການເລືອກຕັ້ງເມື່ອວັນພະຫັດອາ ທິດແລ້ວນີ້ມາ ຊື່ງມີໂຮມທັງການກ່າວອ້າງວ່າ ມີການເອົາບັດປອມໄປຍັດໃສ່ຫີບປ່ອນບັດ ກັບການນາບຂູ່ພວກປ່ອນບັດ. ທາງຄນະກັມມະ ການເວົ້າວ່າ ຕົນຈະທຳການສືບສວນເບິ່ງຄຳຈົ່ມວ່າເຫລົ່ານັ້ນ. ທ່ານ Richard Holbrooke ທູດພິເສດສະຫະຣັດວ່າດ້ວຍກິດຈະການອັຟການີສຖານ ກ່າວໃນວັນອາທິດມື້ນີ້ວ່າ ການຜິດຖຽງກັນກ່ຽວກັບການເລືອກຕັ້ງນັ້ນ ບໍ່ສ້າງຄວາມປລາດໃຈຫຍັງໃຫ້ເລີຍ. ທ່ານ Holbrooke ກ່າວຢູ່ທີ່ແຂວງ Heart ໃນພາກຕາເວັນຕົກຂອງອັຟການີສຖານ ວ່າສະຫະຣັດຈະເຄົາຣົບນັບຖືຂັ້ນຕອນ ທ່ີອັຟການີສຖານສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນມາໃນການຕັດສິນຜູ້ຊນະການເລືອກຕັ້ງຂອງຕົນນັ້ນ. ພວກທ່ີຕິດຕາມເບິ່ງການເລືອກຕັ້ງໃນອັຟການີສຖານກ່າວວ່າ ຄວາມຮຸນແຮງແລະ ການບາບຂູ່ໄດ້ຂັດຂວາງບໍ່ໃຫ້ມີການປ່ອນບັດເລືອກຕັ້ງທ່ີເສຣີໂດຍເຕັມ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍດີ ຫົວໜ້າຄນະສັງເກດການຈາກສະຫະພາບຢູໂຣບ ເອີ້ນການປ່ອນບັດເລືອກຕັ້ງ ໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວແມ່ນດຳເນີນໄປຢ່າງຍຸຕິທັມ. ປະທານາທິບໍດີ Hamid Karzai ທ່ີປົກຄອງປະເທດໃນປັດຈຸບັນ ແລະຄູ່ແຂ່ງຂັນຄົນສຳຄັນຈາກຝ່າຍຄ້ານ ຄື ອະດີດຣັຖມຸນຕີຕ່າງປະເທດອັຟການີສຖານ ທ່ານ Abdullah Abdullah ຕ່າງກໍອ້າງວ່າຕົນ ໄດ້ຮັບໄຊຊະນະໃນການເລືອກຕັ້ງຄັ້ງນີ້.
ທີ່ປາກີສຖານ: ພວກຫົວຮຸນແຮງກ່າວວ່າ ຂບວນການຕາລິບານໃນປາກິສຖານໄດ້ ແຕ່ງຕັ້ງຜູ້ນຳຄົນ ໃໝ່ແລ້ວ ຊຶ່ງໄດ້ແກ່ນາຍ ກາຍມູລາ ເມຊຸດ ອາຍຸ 28 ປີທີ່ເຄີຍເປັນຫົວໜ້າຝ່າຍທະຫານ ຂອງກຸ່ມຕາລິບານ ຢູ່ໃນສາມເຂດຂອງພວກຊົນເຜົ່າ. ບັນດາຊ່ຽວຊານດ້ານຄວາປອດພັຍກ່າວວ່າ ນາຍກາຍ ມູລາເປັນຄົນ ໂຫດຮ້າຍປ່າເຖື່ອນເທົ່າໆກັນກັບນາຍບາຍຕູລາ ເມຊູດ ຜຸ້ນຳຄົນກ່ອນຜູ້ບັນຊາການພວກຫົວຮຸນ ແຮງຄົນນຶ່ງ ບອກພວກນັກຂ່າວໃນວັນເສົາ ວານນີ້ ວ່າສະພາປົກຄອງຕາລິບານທີ່ປະກອບດ້າຍສະມາຊິກ 42ຄົນ ໄດ້ແຕ່ງຕັ້ງຜູ້ນຳຄົນໃໝ່ຂື້ນມາ ເພາະວ່ານາຍບາຍຕູລາ ເມຊູດ ບໍ່ສາມາດປະຕິບັດໜ້າທີ່ໄດ້ຍ້ອນວ່າ ປ່ວຍໜັກເກີນໄປ. ແຕ່ພວກເຈົ້າໜ້າທີ່ສະຫະລັດ ແລະປາກີສຖານເວົ້າວ່າ ພວກເຂົາເຈົ້າ ເຊຶ່ອວ່າ ນາຍບາຍຕູລາ ໄດ້ຖືກຂ້າຕາຍແລ້ວໃນການ ໂຈມຕີໂດຍເຮືອ ບິນບໍ່ມີຄົນຂັບຂອງສະຫະລັດເມື່ອຕົ້ນເດືອນນີ້.
ທີສະຫະຣັດ: ເຈົ້າໜ້າທ່ີກອງທັບສະຫະຣັດກ່າວວ່າ ກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດໄດ້ເຣີ່ມ ມອບລາຍຊື່ຂອງພວກທ່ີຖືກຄຸມຂັງໄວ້ໃນຄ້າຍລັບແຫ່ງຕ່າງໆໃນອິຣັກແລະໃນອັຟການີສຖານ ໃຫ້ແກ່ຄນະກັມມາທິການຂອງສະພາກາແດງ ສາກົນແລ້ວ. ເຈົ້າໜ້າທ່ີເຫລົ່ານີ້ ທ່ີຂໍສງວນຊື່ໄວ້ ບອກໜັງສືພິມ The New York Times ແລະອົງການຂ່າວ AP ວ່າ ການເຄື່ອນໄຫວດັ່ງກ່າວ ຊື່ງເປັນ ການປ່ຽນແປງໃນນະໂຍບາຍນັ້ນ ໄດ້ມີຂຶ້ນເມື່ອຕົ້ນເດືອນີ້ ໄດຍບໍ່ໄດ້ມີການປະກາດໃຫ້ປະຊາຊົນຊາບ. ໃນອະດີດຜ່ານມາ ລະບຽບການຂອງກອງທັບແມ່ນແຈ້ງໃຫ້ສະພາກາແດງຊາບໃນເວລາໄວທີ່ສຸດເທ່ົາທ່ີຈະເຮັດໄດ້ ແຕ່ບໍ່ຈຳເປັນຕ້ອງແຈ້ງໃຫ້ຊາຍພາຍໃນສອງສັບປະດາ ຫລັງຈາກທຳການຈັບກຸມ ຄືກັນກັບກົດລະບຽບໃໝ່. ທ່ານ Brian Whitman ໂຄສົກທຳນຽບຫ້າແຈ ຫລືກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດສະຫະຣັດ ບໍ່ໄດ້ຖືສຳຄັນກ່ຽວກັບລາຍງານຂ່າວ ແລະຄວາມລັບຂອງພວກຄ້າຍຄຸມຂັງເຫລົ່ານັ້ນ ໂດຍກ່າວວ່າ ພວກປະເທດທ່ີຄ້າຍເຫລົ່ານີ້ຕັ້ງຢູ່ ແລະສະພາກາແດງ ຕ່າງກໍຮູ້ຈັກດີ ກ່ຽວກັບທີ່ຕັ້ງຂອງສະຖານທີ່ຄຸມຂັງດັ່ງກ່າວ.
ວັນເສົາ, ໐໗ ທັນວາ ໒໐໒໔
