ມື້ນີ້ຊຶ່ງກົງກັບວັນທີ 4 ເດືອນກໍລະກົດເປັນວັນເກີດຄົບຮອບ 233ປີ ຂອງປະເທດຊາດສະຫະຣັດ ຊາວອະເມຣິກັນທົ່ວປະເທດແມ່ນ ກຳລັງສະຫລອງວັນເອກລາດຄັ້ງຍິ່ງໃຫຍ່ນີ້ຢ່າງຄືກຄື້ນ. ວັນທີ່ 4 ເດືອນກໍລະກົດ ປີ 1776 ເມື່ອ 200 ກວ່າປີກ່ອນນີ້ບັນດາພວກ ຜູ້ນຳຂອງຫົວເມືອງຂຶ້ນຕ່າງໆໃນອະເມຣິກາ ໄດ້ຕົກລົງຮັບຮູ້ການ ປະກາດວັນເອກລາດຂອງປະເທດສະຫະຣັດອະເມຣິກາ ຢ່າງເປັນ ທາງການ ແລະ ໃນປີນີ້ເນື່ອງໃນວັນຊາດນີ້ເຊັ່ນກັນ. ທີ່ຣັດ New York ກໍໄດ້ຈັດໃຫ້ມີການເປີດຄືນໃຫມ່ ສັນຍາລັກອັນສຳຄັນ ຂອງສະຫະຣັດ, ອະນຸສາວະລີ ອິດສະລະພາບ ທີ່ປິດມານານເຖິງ ແປດປີແລ້ວ ຫຼັງຈາກການໂຈມຕີຂອງພວກກໍ່ການຮ້າຍທີ່ New York ແລະ ທີ່ອື່ນໆ ເມື່ອວັນທີ່ 11 ເດືອນກັນຍາປີ 2001 ນັ້ນ.
ອະນຸສາວະລີ ອິດສະລະພາບນີ້ແມ່ນ ໄດ້ຕັ້ງຢູ່ທ່າເຮືອນີວຢອກມາເປັນເວລາຫລາຍກວ່າ 100 ປີແລ້ວ. ມັນແມ່ນຂອງຂວັນ ຈາກປະຊາຊົນຝຣັ່ງ ທີ່ມອບໃຫ້ອາເມຣິກາໃນປີ 1984 ໂດຍຊື່ເຕັມຂອງອະນຸສາວະລີນີ້ແມ່ນ "ອະນຸສາວະລີເຍືອງທວນໄຟອິດສະລະພາບໃຫ້ແກ່ ຊາວໂລກທັງມວນ" ຫລື "Liberty Enlightening the World".
ອະນຸສາວະລີ ອິດສະລະພາບນີ້ ແມ່ນມີຄວາມສູງຢູ່ 46 ແມັດ ແລະ ເຮັດດ້ວຍທອງແດງ ເກືອບໝົດ. ຕະຫລອດເວລາຜ່ານມາໃນປະຫວັດສາດ, ຮູບພາບອິດສະລະພາບ ແມ່ນຮູບ ແມ່ຍິງ ເຊິ່ງບາງຄັ້ງກໍເອີ້ນວ່າ "ເທພີແຫ່ງອິດສະຫລະພາບ" ຫລື "Lady Liberty."
ໃບໜ້າຂອງອະນຸສາວະລີ ອິດສະລະພາບ ແມ່ນເຮັດໃຫ້ຄືໃບໜ້າຂອງແມ່ນາຍຊ່າງຫລໍ່ຮູບ ນັ້ນ. ແຂນຂວາຂອງນາງແມ່ນຖືທວນໄຟທີ່ມີແປວສູງລຸກຂຶ້ນໄປເທິງຟ້າ. ແຂນເບື້ອງຊ້າຍ ຂອງນາງ ແມ່ນຖືແຜ່ນຫີນຈາລຶກ ວັນທີ່ປະກາດອິດສະລະພາບ ຂອງອາເມຣິກາ ຈາກປະ ເທດອັງກິດ ຊຶ່ງແມ່ນວັນທີ 4 ກໍລະກົດ ປີ 1776. ຢູ່ເທິງຂອງຫົວນາງ ແມ່ນໃສ່ມົງກຸດທີ່ ມີຊໍ່ແຫລມເຈັດຊໍ່. ແຕ່ລະຊໍ່ ແມ່ນມີຄວາມໝາຍເປັນຕົວແທນແສງໄຟແຫ່ງອິດສະລະພາບ ທີ່ກຳລັງສ່ອງແສງໃສ່ມະຫາສະມຸດ 7 ແຫ່ງ ແລະ ແຜ່ນດິນ 7 ທະວີບ ໃນໂລກອີກ ດ້ວຍ. ປ້ອງຢ້ຽມ 25 ປ່ອງ ຢູ່ໃນມົງກຸດນັ້ນ ເປັນສັນຍາລັກເພັດພອຍທີ່ມີຢູ່ໃນໂລກ. ສາຍໂສ້ທີ່ ຂາດອອກຈາກກັນເປັນສັນຍາລັກ ຂອງຄວາມກົດຂີ່ຂົມເຫັງທີ່ຖືກທຳລາຍຕົກຢູ່ ປາຍຕີນຂອງນາງ.
ໃນປີ1903 ແຜ່ນທອງແດງໄດ້ຖືກນຳໄປ ຕິດຢູ່ທີ່ຝາຂ້າງໃນຂອງຫຸ່ນເທພີອິດສະ ລະພາບ ຢ່າງຫມັ້ນຄົງ ແລະໃນແຜ່ນຝາ ປ້າຍທອງແດງນັ້ນແມ່ນມີກະວີ ແລະ ກາບກອນທີ່ເອີ້ນວ່າ "The New Colossus" ທີ່ແຕ່ງໂດຍນັກກະວີ Emma Lazarus ໃນປີ 1883 ຊຶ່ງ ໄດ້ຖືກເເກະສະລັກໄວ້ ໃນແຜ່ນທອງ ແດງນັ້ນໂດຍມີຂໍ້ຄວາມ, ແລະ ຄຳເວົ້າ ທີ່ເຕັມໄປດ້ວຍຄວາມຫວັງຂອງຜູ້ຄົນ ທີ່ສະແຫວງຫາອິດສະລະເສລີຂໍ້ຄວາມໃນ ແຜ່ນທອງແດງນັ້ນຂຽນວ່າ:
"ຈົ່ງເອົາຄວາມອິດເມື່ອຍແລະຄວາມທຸກຍາກລຳບາກ"
"ພວກທີ່ສະແຫວງຫາໂອກາດເພື່ອການຫາຍໃຈອັນເສລີ"
"ພວກທີ່ຖືກກົດຂີ່ຂົມເຫັງໃນດິນແດນເທິງຝັ່ງຂອງເຈົ້ານັ້ນໃຫ້ຂ້ອຍ"
"ແລະ ສົ່ງພວກເຫຼົ້ານີ້, ພວກທີ່ບ້ານແຕກສະແຫຼກຂາດທີ່ບໍ່ມີບ່ອນຢູ່ອາໃສ ພວກທີ່ ຖືກລົມພະຍຸດພັດມານັ້ນ
ໃຫ້ຂ້ອຍ"
"ແລະ ຂ້ອຍຂໍແຍງແສງສະຫວ່າງແຫ່ງໂຄມໄຟອັນນີ້ໃຫ້ເຫັນປະຕູຄຳ"
ສະຫະຣັດອາເມຣິກາ ແລະ ຝຣັ່ງນັ້ນໄດ້ເປັນເພື່ອນມິດ ແລະ ພັນທະມິດກັນ ຕັ້ງແຕ່ເວ ລາທີ່ມີການປະຕິວັດ ຂອງຊາວອາເມຣິກັນ ເພື່ອຕໍ່ສູ້ເອົາເອກະລາດ. ຝຣັ່ງໄດ້ຊ່ວຍທະ ຫານອາເມຣິກັນ ທີ່ເປັນຫົວເມືອງຂຶ້ນນັ້ນ ຕີເອົາຊະນະຊາວອັງກິດ ເຊິ່ງສົງຄາມນັ້ນ ກໍ ໄດ້ຈົບລົງຢ່າງເປັນທາງການໃນປີ 1783. ສອງ-ສາມປີຕໍ່ມາ ປະຊາຊົນຊາວຝຣັ່ງ ກໍໄດ້ ທຳການໂຄ່ນລົ້ມ ເຈົ້າຊີວິດຂອງພວກເຂົາເຈົ້າຄືກັນ.
ນັກປະຫວັດສາດ ແລະ ຜູ້ນຳການເມືອງຝຣັ່ງ ທ່ານ Edouard-Rene Lefebvre de Laboulaye ເປັນຜູ້ທີ່ອອກຫົວຄິດຫລໍ່ຮູບປັ້ນເທພີແຫ່ງອິດສະຫລະພາບນີ້ຂຶ້ນມາ ແລະ ໃນປີ 1865 ທ່ານ ໄດ້ສະເໜີໃຫ້ທາງການຝຣັ່ງ ແລະ ອາເມຣິກັນວ່າ ຄວນຈະສ້າງ ອະນຸສາວະລີຮ່ວມກັນ ເພື່ອສະເຫລີມສະຫລອງອິດສະລະພາບດັ່ງກ່າວ.
ອະນຸສາວະລີເທພີອິດສະລະພາບນີ້ໄດ້ກາຍມາເປັນສັນຍາລັກຂອງຄວາມຫວັງຂອງຊາວ ອົພຍົບທັງຫຼາຍທີ່ພາກັນຍົກຍ້າຍເຂົ້າມາຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ໃນສະຫະຣັດໂດຍທາງເຮືອກຳປັ່ນ ຈາກເອີຣົບ.
ແລະ ໄດ້ມີຜູ້ຄົນຈຳນວນຫຼາຍກວ່າ 12
ລ້ານຄົນທີ່ໄດ້ຜ່ານຫນ້າຂອງຮຸ່ນເທ ພີອິດສະລະພາບນີ້ ລະຫວ່າງປີ 1892 ຫາ1954 ໂດຍໄດ້ຜ່ານຫ້ອງການອົພຍົບທີ່ຕັ້ງຢູ່ ເກາະ
Ellis ທີ່ໃກ້ໆນັ້ນ ແລະ ໃນນັ້ນກໍມີບັນພະບຸຣຸດຂອງຊາວອະເມຣິກັນຫຼາຍກວ່າ 40% ນັ້ນໄດ້ຜ່ານ ເກາະ
Ellis ນີ້ເຊັ່ນກັນ. ປີແລ້ວປີເຫຼົ່າໄດ້ມີຜູ້ຄົນຈຳນວນຫຼາຍໆລ້ານ ຄົນແມ່ນໄດ້ໄປຊົມແລະຢຽ້ມຢາມເທພີອິດສະລະພາບແລະເກາະ Ellis
ນີ້ໂດຍປຽບສະ ເຫມືອນວ່າ ການທີ່ບໍ່ໄດ້ໄປເຫັນເທພີອິດສະລະພາບກໍເທົ່າກັນກັບວ່າບໍ່ໄດ້ໄປເຫັນ
New York ຢ່າງຄົບໝົດ.
ວັນເວລາຜ່ານໄປຫລາຍປີ ອະນຸສາວະລີອິດສະລະພາບກໍມີຄວາມເກົ່າແກ່ ແລະ ເປັນ ອັນຕະຣາຍຫຼາຍຕໍ່ຜູ້ທີ່ເຂົ້າຊົມ, ດັ່ງນັ້ນໃນປີ 1992 ອະດີດປະທານາທິບໍດີ Ronald Reagan ໄດ້ຂໍໃຫ້ນັກທຸລະກິດຄົນນຶ່ງ ຊື່ Lee ອີໂຄກວາ ເປັນຜູ້ນຳໃນ ໂຄງການສ້ອມ ແປງເທພີອິດສະລະພາບນີ້ແລະທ່ານກໍໄດ້ຕັ້ງມູນລະນິທິເທພີອິດສະລະພາບນີ້ຂຶ້ນໂດຍຫາ ລາຍໄດ້ເຖິງ100 ລ້ານໂດລາຈາກພາກເອກກະຊົນເພື່ອມາດຳເນີນການບຸລະນະປະຕິ ສັງຂອນ. ການບຸລະນະຄັ້ງນີ້ແມ່ນຮວມທັງການປ່ຽນໂຄມໄຟ, ແລະໃຊ້ຄຳເປັນແປວໄຟ ແລະ ຕໍ່ມາໃນວັນທີ່ສີ່ເດືອນກໍລະກົດຂອງປີ 1986 ທາງການຣັດ New York ໄດ້ເປີດໃຫ້ເຂົ້າ ຊົມອະນຸສາວະລີ ອິດສະລະພາບຢ່າງເປັນທາງການ ອີກຄັ້ງຫຼັງຈາກທີ່ໄດ້ຮັບການບຸລະນະ ແລ້ວ.
ແລະ ຕໍ່ມາພວກເຈົ້າໜ້າທີ່ໄດ້ປິດອະນຸສາວະລີ ເທພີແຫ່ງ ອິດສະລະພາບອີກຄັ້ງນຶ່ງພາຍ ຫລັງທີ່ພວກກໍ່ການຮ້າຍ ໄດ້ໂຈມຕີເມືອງນີວຢັອກ ໃນວັນທີ 11 ປີ 2001 ແລະ ກໍໄດ້ ສືບຕໍ່ປິດຈົນເຖິງ ເດືອນສິງຫາ ປີ 2004. ໃນເວລາທີ່ມັນເປີດຄືນອີກ ນັກທ່ອງທ່ຽວສາ ມາດຂຶ້ນໄປໄດ້ພຽງແຕ່ຊັ້ນລຸ່ມຂອງຮູບຫລໍ່ເທົ່ານັ້ນ. ແຕ່ປານນັ້ນ ຮູບຫລໍ່ອານຸສາວະລີນີ້ ກໍຍັງໄດ້ສືບຕໍ່ດຶງດູດເອົານັກທ່ອງທ່ຽວມາຊົມຫລາຍກວ່າ 3 ລ້ານຄົນຕໍ່ປີ.
ສໍາລັບວັນທີ 4 ກໍລະກົດ ຫລື July fourth ປີນີ້ ນັກທ່ອງທ່ຽວ ຈະສາມາດຍ່າງຂຶ້ນຂັ້ນ ໄດໃນຮູບປັ້ນນັ້ນ ໄປເຖິງເທິງຈອມໄດ້ອີກເທື່ອໜຶ່ງເພື່ອຊົມວິວ ໂດຍຕ້ອງຂຶ້ນຂັ້ນໄດທີ່ສູງ ຊັນຢູ່ທາງໃນ ຫລາຍກວ່າ 300 ຂັ້ນ ຈື່ງຈະໄປຮອດຈອມຊຶ່ງເປັນ ຊັ້ນມົງກຸດ ຂອງເທພີ ແຫ່ງອິດ ສະລະພາບນັ້ນ. ພະແນກບໍລິການສວນສາທາລະນະ ແຫ່ງຊາດ ຫລື The National Park Service ຂອງ ສະຫະເວົ້າວ່າ ເຂົາເຈົ້າຈະຈຳກັດຈຳນວນຄົນທີ່ສາ ມາດຍ່າງຂຶ້ນໄປໄດ້ ໃຫ້ຢູ່ໃນປະມານ 200 ຄົນ ຕໍ່ມື້ເທົ່ານັ້ນ. ແລະ ການຂຶ້ນແຕ່ລະຄັ້ງ ຈະບໍ່ໃຫ້ມີຄົນກາຍ ກວ່າສິບຄົນຂຶ້ນໄດ້. ເຈົ້າໜ້າທີ່ ປະເມີນວ່າ ຈະມີຄົນຈຳນວນຫລາຍ ກວ່າ 1 ແສນ ຄົນທີ່ ສາມາດຍ່າງຂຶ້ນຂັ້ນໄດໄປເທິງຈອມ ໄດ້ໃນແຕ່ລະປີ.
ຫາກແຕ່ວ່າ ຖ້າວ່າທ່ານຢາກໄປທ່ຽວເບິ່ງ ອະນຸສາວະລີເທພີແຫ່ງອິດສະລະພາບ ທີ່ຫາ ກໍຈະເປີດໃໝ່ໆນີ້ ທ່ານຕ້ອງໄປ ເບິ່ງພາຍໃນສອງປີຂ້າງໜ້າ, ເພາະວ່າ ພະແນກບໍລິການ ສວນສາທາລະນະແຫ່ງຊາດ ມີແຜນການຈະປິດການໃຫ້ເຂົ້າ ຊົມໃນຮູບປັ້ນອີກເພື່ອສ້ອມ ແປງ. ເຈົ້າໜ້າທີ່ເວົ້າວ່າ ການສ້ອມແປງນັ້ນ ອາດສາມາດໃຊ້ເວລາຫລາຍເຖິງເປັນສອງປີ. ແຕ່ເຂົາເຈົ້າກໍຍັງບອກວ່າ ວຽກງານສ້ອມແປງທີ່ວ່ານັ້ນ ຈະທຳໃຫ້ມີຄວາມປອດໄພຫລາຍ ຂຶ້ນ ເພື່ອໃຫ້ສາມາດອານຸຍາດໃຫ້ນັກທ່ອງທ່ຽວ ຂຶ້ນໄປຊົມເປັນຈຳນວນສອງເທົ່າຂອງຈຳ ນວນທີ່ຂຶ້ນໄດ້ຢູ່ໃນເວລານີ້.
ໃນການສະເຫລີມສະຫລອງວັນຊາດມື້ນີ້ກໍເຊັ່ນດຽວກັນກັບຫຼາຍປີຜ່ານມາທີ່ ຊາວອະເມຣິ ກັນສວ່ນໃຫຍ່ ແມ່ນ ຈັດສະຫລອງໃນຕອນກາງເວັນດ້ວຍການຈັດກາກິນເຂົ້າປ່າ picnic, ປີ້ງຊີ້ນ BBQ ແລະເດີນສວນສະຫນາມ. ຢູ່ທີ່ໃນນະຄອນຫຼວງ Washington DC, ກໍມີການເດີນສວນສະຫນາມກັນຢ່າງຄຶກຄີ້ນໃນວັນເອກລາດປະຈຳປີ ເຫມືອນກັບຫົວເມືອງ ໃຫຍ່ອື່ນໆ ໃນທົ່ວສະຫະຣັດເຊັ່ນກັນ …ແລະ ລາຍການທີ່ເດັ່ນສຸດເຫັນຈະເປັນການຈູດບັ້ງໄຟດອກເວລາຕອນຄ່ຳຂອງວັນທີ 4 ກໍລະກົດ ນີ້ຊຶ່ງເປັນປະເພນີທີ່ປະຕິບັດກັນມາ ຕັ້ງແຕ່ສະໃໝປີ 1776 ໂດຍເລີ້ມຕົ້ນຢູ່ທີ່ເມືອງ Philadelphia, ຣັດ Pennsylvania ບ່ອນທີ່ປະເທດສະຫະຣັດອະເມຣິກາປະກາດເອກລາດພຸ້ນ.
ແປໂດຍ ບົວສະຫວັນ ສິມມາລາ ແລະ ວັນນະສອນ ແກ້ວດາຣາ
ຟັງສຽງ ເປັນພາສາລາວໄດ້ ໂດຍການກົດປຸ່ມຢູ່ຂວາມືຂ້າງເທິງ
