ອາຫານພື້ນເມືອງລາວມີຢ່າງຫລາກຫລາຍ ຈາກພາກເໜືອລົງໄປຫາພາກໃຕ້ຂອງປະເທດລາວ. ອາຫານລາວ ໄດ້ຖືກນຳມາປຸງແຕ່ງ ໃຫ້ເຂົ້າກັບຊີວິດການເປັນຢູ່ກັບສິ່ງແວດລ້ອມໃນແຕ່ລະພາກ ຮວມທັງຄົນເຊື້ອສາຍລາວຢູ່ໃນຕ່າງປະເທດໄດ້ນຳມາດັດແປງ ໃຫ້ເຂົ້າກັບສະພາບການ. ແຕ່ໜ້າເສຍດາຍ ທີ່ອາຫານລາວເຫລົ່ານີ້ບໍ່ໄດ້ຖືກບັນທຶກໄວ້ວ່າ ເຄື່ອງປຸງແຕ່ງນັ້ນ ມີຫຍັງແດ່ ເຊັ່ນວ່າການເຮັດປາແດກແບບໃດ ເອົາປາຫຍັງມາເຮັດຈຶ່ງແຊບ ໃຊ້ເວລາດົນປານໃດຈຶ່ງນຳມາກິນໄດ້. ນອກຈາກນັ້ນອີກແລ້ວແຕ່ລະບ້ານ ແລະແຕ່ລະແຂວງກໍເຮັດບໍ່ຄືກັນ ເຊັ່ນວ່າການເຮັດປາກະເຕົາ ອາຫານພື້ນເມືອງ ທີ່ເປັນສັນຍາລັກທາງພາກໃຕ້ຂອງປະເທດລາວນັ້ນ ເພິ່ນພາກັນເຮັດຢ່າງໃດ ແລະນີ້ແມ່ນຈຸດປະສົງຂອງການຄົ້ນຄວ້າ.
ມູນນິທິອາຫານລາວ ຫລື “Lao Food Foundation” ໄດ້ຕັ້ງຂຶ້ນມາເກືອບສອງປີແລ້ວ ໂດຍການນຳພາຂອງ ຍານາງຈັນນະພາ ຄຳວົງສາ ຢູ່ເຂດນະຄອນຫລວງວໍຊິງຕັນ ທີ່ໄດ້ຮັບທຶນມາຈາກສະຖານທູດສະຫະລັດ ປະຈຳ ສປປ ລາວ ແລະຈາກບັນດາຜູ້ບໍລິຈາກສ່ວນໂຕອື່ນໆ ຊຶ່ງຍານາງຈັນນະພາ ກ່າວເຖິງຈຸດປະສົງການຄົ້ນຄວ້າສູ່ ວີໂອເອ ຟັງດັ່ງນີ້:
ກ່ອນການລະບາດໂຄວິດ-19 ເມື່ອສອງປີກ່ອນ ຍານາງຈັນນະພາ ໄດ້ນຳພາຄະນະ 10 ຄົນ ທີ່ເປັນຊາວອາເມຣິກັນເຊື້ອສາຍລາວ ພ້ອມດ້ວຍຊາວອາເມຣິກັນເດີນທາງໄປນະຄອນຫລວງພຣະບາງເປັນຄັ້ງທຳອິດ ເພື່ອໄປສັງເກດເບິ່ງການເຮັດໄຄແຜ່ນ ທີ່ເປັນອາຫານພື້ນເມືອງມີຊື່ສຽງຂອງຊາວຫລວງພຣະບາງ ຊຶ່ງຍານາງຈັນນະພາ ໄດ້ອະທິບາຍກ່ຽວກັບການເຮັດໄຄແຜ່ນສູ່ຟັງວ່າ:
ການປຸງແຕ່ງອາຫານພື້ນເມືອງລາວໃນແຕ່ລະພາກ ມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນຂຶ້ນຢູ່ກັບບັນຍາກາດພູມີພາກ ຊົນເຜົ່າ ແລະສິ່ງແວດລ້ອມ ເຊັ່ນວ່າ ປະຊາກອນລາວທີ່ຢູ່ເຂດບໍ່ໃກ້ກັບແມ່ນ້ຳຂອງ ເຂົາເຈົ້າຈະບໍ່ນິຍົມໃຊ້ປາແດກຫລາຍ ໃນການປຸງແຕ່ງອາຫານ ແຕ່ໃຊ້ເກືອເປັນພິເສດ. ສ່ວນປະຊາຊົນລາວ ທີ່ຢູ່ຕາມລຳແມ່ນ້ຳຂອງຈະໃຊ້ປາແດກ ນ້ຳປາ ແລະເຮັດປາກແດກໄວ້ກິນດ້ວຍຫລາຍວິທີ ທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ຊຶ່ງຍານາງຈັນນະພາ ກ່າວຕໍ່ໄປວ່າ:
ຮິດຄອງປະເພນີການຄົວກິນ ພາກປະຕິບັດຫລາຍໆຢ່າງ ຢູ່ໃນສັງຄົມຊີວິດລາວ ລ້ວນແລ້ວແຕ່ໃຊ້ປາກເປົ່າ ບອກສອນກັນດ້ວຍປາກຕໍ່ປາກ ຫລື ໃຊ້ຄວາມສັງເກດການ ຈື່ຈຳເອົາ ໂດຍບໍ່ມີຂໍ້ມູນບັນທຶກໄວ້ໃຫ້ຄົນລຸ້ນຫລັງໄດ້ຮຽນ ຮູ້ ແລະນີ້ແມ່ນຈຸດສຳຄັນທີ່ຈະຕ້ອງໄດ້ປະຕິບັດ. ໂດຍສະເພາະເຊື້ອຊາດລາວທີ່ຢູ່ໃນຕ່າງປະເທດ ຫລາຍໆຄົນໄດ້ພາກັນຕັ້ງຮ້ານອາຫານລາວ ສົ່ງເສີມອາຫານພື້ນເມືອງລາວ ທີ່ໄດ້ເລີ້ມເປັນທີ່ນິຍົມກັນຂຶ້ນມາ ຢ່າງບໍ່ເຄີຍມີມາກ່ອນ. ແຕ່ວ່າ ອາຫານການກິນເຫລົ່ານີ້ ຍັງຂາດການບັນທຶກ ໂດຍສະເພາະປື້ມຄົວກິນອາຫານລາວອອກມາໃຫ້ຊາວໂລກໄດ້ຮຽນຮູ້ ຊຶ່ງຍານາງ ຈັນນະພາ ກ່າວມ້ວນທ້າຍສູ່ ວີໂອເອ ຟັງດັ່ງນີ້:
ປັດຈຸບັນນີ້ເປັນທີ່ສັງເກດໃຫ້ເຫັນວ່າ ຮ້ານອາຫານທີ່ໃສ່ຊື່ວ່າ ຮ້ານອາຫານລາວ ໄດ້ປາກົດໂຕຂຶ້ນມາຫລາຍໆ ແຫ່ງຢູ່ໃນຕ່າງປະເທດ ຊຶ່ງຄົນເຊື້ອສາຍລາວເປັນເຈົ້າຂອງແລະຊາວຕ່າງຊາດກໍມີ. ບັດນີ້ ບັນດາຜູ້ບໍລິໂພກ ພາ ກັນຮູ້ຈັກກິນເຂົ້າ ໜຽວ ຕຳໝາກຮຸ່ງ ຊີ້ນແຫ້ງ ໃສ້ອົ່ວແລະເຂົ້າໜຽວໝາກມ່ວງ ເຫລົ່ານີ້ເປັນຕົ້ນ. ເພາະສະນັ້ນ ເປັນສິ່ງສຳຄັນທີ່ສຸດ ທີ່ຈະຕ້ອງໄດ້ບັນທຶກຄວາມເປັນມາຂອງອາຫານລາວ ເພື່ອໃຫ້ຄົນລຸ້ນຫລັງໄດ້ຮູ້ ກ່ອນທີ່ ຊາດອື່ນຈະນຳເອົາໄປອ້າງວ່າເປັນ ອາຫານປະຈຳຊາດຂອງເຂົາເຈົ້າ.
